حاشیه‌های تیرگان و ماجرای ایران اینترنشنال

جشنواره تیرگان مثل هر تلاش فرهنگی-اجتماعی دیگر در جامعه ما، از آغاز کارش از حاشیه به‌دور نماند. مهرداد آرین‌نژاد، مدیر بنیان‌گذار و مدیر جشنواره‌ از ابتدای کار به طرفداری و تبلیغ برای این یا آن خط و گروه سیاسی متهم شد و کلیت جشنواره نیز از این اتهامات در امان نماند گرچه بی‌پایگی اتهامات مذکور چنان روشن بود که هرگز توجه افراد و گروه‌های جدی فرهنگی و اجتماعی را به خود جلب نکرد.

در تیرگان 2019 متهم‌کنندگان قبلی به کار خود ادامه دادند و حتی در نزدیکی محل تظاهرات تک نفره انجام داده و «شب‌نامه» پخش کردند، امری که جدید نبود. آنچه امسال جدید بود حضور کانال تلویزیونی «ایران اینترنشنال» در تیرگان بود که سهم بزرگی در گزارش‌دهی از این واقعه بزرگ فرهنگی را به‌عهده گرفته بود و همزمان یکی از اسپانسرهای بزرگ جشنواره بود.

درباره منابع مالی غیرشفاف و به عبارت برخی رسانه‌های اصلی، تردید‌برانگیز، ایران اینترنشنال گزارش‌های زیادی نوشته شده است. «ایران اینترنشنال» متهم است با حمایت گسترده و جدی «محمد بن سلمان»، که «از دشمنان ایران و فردی سرکوب‌گر است»، راه‌اندازی‌شده و حمایت می‌شود.

حضور این رسانه به عنوان یکی از حامیان اصلی جشنواره تیرگان سبب ورود یک واژه جدید در ادبیات سیاسی ایران شد: «باهنرشویی» که برابرنهادی برای واژه انگلیسی “ArtWashing” است به معنای استفاده از فرهنگ و هنر برای تطهیر یک فرد یا نهادِ غیرخوشنام. این کار توسط حمایت و شرکت در برنامه‌های فرهنگی و هنری معتبر صورت می‌گیرد.

دراین‌باره با خانم دکتر آرزو خدیر صحبت کردیم. از دیدگاه دکتر آرزو خدیر پذیرش حمایت «ایران اینترنشنال» توسط جشنواره تیرگان چیزی نیست جز سوءاستفاده از هنر و یا همان «باهنرشویی».

هفته: خانم دکتر آرزو خدیر شما به حضور ایران اینترنشنال در تیرگان و حمایت شدن جشنواره توسط این کانال تلویزیونی اعتراض دارید، چرا؟

آرزو خدیر:  به باور من حمایت مالی «تیرگان» توسط شبکه تلویزیونی که توسط عربستان سعودی تامین مالی می‌شود جای نگرانی جدی دارد.

هفته: چرا؟ نگرانی از چیست؟

آرزو خدیر: این کار تطهیر چهره‌ و جنایت‌شویی است، و من مثل بسیاری دیگر از ایرانیان کانادایی با آن مخالفیم.

هفته: چرا حمایت یک کانال تلویزیونی، ولو وابسته، از یک برنامه فرهنگی چنین اعتراض شدیدی را سبب شده است؟

آرزو خدیر: نام ایران اینترنشنال که به تازگی آمادگی خود را برای تامین مالی جشنواره ایرانی تیرگان اعلام کرده است، می‌تواند افکار عمومی را دچار گمراهی کند و این اندیشه را به مردم القا کند که ایران اینترنشنال به لحاظ سیاسی بی‌طرف و خنثی است؛ و این تصور نادرست را در مردم ایجاد کند که ایران اینترنشنال با پیشنهاد حمایت مالی از جشنواره تیرگان ارتقای آرمان‌های ترقی‌خواهانه مردم ایران را مد نظر قرار داده است. این کار همان «باهنرشوئی» یا Artwashing است که درمورد یوروویژن نیز شاهد آن بودیم و آن هم اعتراضات زیادی را میان نیروهای مترقی و صلح‌دوست برانگیخت.

هفته: ادعای شما مبنی بر جانبدار بودن ایران اینترنشنال چه مبنایی دارد؟

آرزو خدیر: ایران اینترنشنال به اسمِ یک «شبکه تلویزیونی بی‌طرف»، گزار‌ش‌های مشکل‌آفرین و آشفته‌کننده‌ای در کارنامه خود داشته است. نحوه پوشش خبری ایران اینترنشنال از کنفرانس اخیر مجاهدین خلق که در پاریس برگزار شده بود یا مصاحبه‌های این شبکه با گروه تروریستی الاحواز و مبارز خواندن اعضای این گروه در یکی از برنامه‌های زنده این شبکه، تنها چند مورد از موارد متعددی هستند که صدای اعتراض فعالان مخالف جنگ و مخالف دخالت خارجی در ایران را درآورده و آنها را نگران کرده است. آنها نگران هستند که مبادا برنامه‌ها و اقدامات ظاهرا بی‌طرفانه آتی این شبکه تلویزیونیِ تحت حمایت سعودی‌ها، سبب گمراهی مخاطبان ایرانی بشود.

علاوه بر این روزنامه‌های گاردین و وال استریت ژورنال نیز با پخش گزارش‌های متعددی فاش کرده‌اند که ایران اینترنشنال توسط گروه‌های وابسته به دربار پادشاهی عربستان سعودی تامین مالی می‌شود.

هفته: حمایت مالی عربستان از ایران اینترنشنال، اگر درست باشد، چرا نگرانی آفرین است؟

آرزو خدیر: وقتی‌که بدانیم رژیم ریاض فعالان حقوق زنان و همچنین حامیان تکثر فرهنگی را تحت پیگرد قرار می‌دهد. حمایت مالیِ غیرمستقیمِ عربستان سعودی از جشنواره تیرگان حداقل می‌تواند شک‌برانگیز باشد.

البته من اطمینان دارم که سازمان‌دهندگان، مدیران و نیروهای داوطلبِ جشن تیرگان که بی تردید شیفته فرهنگ و کشور خود هستند به محض این که دریابند که سعودی‌ها با استفاده از شبکه اینترنشنال قصد تطهیر چهره خود را دارند، به اندازه  بقیه فعالان ترقی‌خواه ایرانی نگران خواهند شد.

خانم دکتر آرزو خدیر از شما سپاسگزاریم.

هفته: آقای مهرداد آرین‌نژاد عزیز یک تیرگان دیگر را با حجم بزرگی از کار پشت سرگذاشتید، خسته نباشید!

مهرداد آرین‌نژاد: تیرگان کار بزرگی است که بدون تلاش صدها نیروی داوطلب که ماه‌ها زحمت می‌کشند عملی نمی‌شود. من از همه عزیزانی که در تیرگان 2019 با جان و دل کمک کردند تشکر می‌کنم. بعلاوه باید تاکید کنم که کار برای ما هنوز تمام نشده و مدتی زمان نیاز دارد تا امور بعد از برنامه را سامان بدهیم. 

هفته: امسال برای اولین‌بار تیرگان با یک حاشیه روبرو شد که توجه گروه بزرگی را در داخل و خارج از کانادا به خود جلب کرد. چرا حمایت ایران اینترنشنال را پذیرفتید؟

مهرداد آرین‌نژاد: شما می‌دانید که سال‌هاست گروه بزرگی از هنرمندان در این جشنواره شرکت می‌کنند، صدها نیروی داوطلب طی روزها، هفته‌ها و ماه‌های منتهی به جشنواره زحمت می‌کشند و بیش از صدهزار نفر از آن بازدید می‌کنند. تصورش را بکنید که این رخداد به این بزرگی را بسیاری از ایرانیان نمی‌شناسند. دلیل این است که پوشش تیرگان تاکنون توسط رسانه‌های اصلی محدود بوده، و حداکثر صدها هزار نفر از وجود آن اطلاع داشتند. هدف ما این بود که به جای صدها هزار نفر میلیون‌ها نفر با نتیجه زحمات هنرمندان و داوطلبان آشنا شوند.

هفته: آیا این حمایت سبب نمی‌شود تیرگان زیر سیطره یک نهاد دیگر قرار بگیرد؟

مهرداد آرین‌نژاد: رقمی که ایران اینترنشنال بابت حق پخش برنامه‌های جشنواره به تیرگان پرداخت کرده کمتر از سه درصد بودجه نقدی و کمتر از دو درصد بودجه کل جشنواره است. به‌این ترتیب بی‌تردید تیرگان استقلال خود را با دریافت این مبلغ از دست نمی‌دهد. بعلاوه ما تا الان شاهد بودیم که ایران اینترنشنال از برنامه‌های تیرگان برای اهداف سیاسی خاص استفاده نکرده و گزارش‌ها آمیخته به اغراض سیاسی نبوده‌اند.

هفته: یکی از دلائل اصلی اعتراض مخالفان این است که ایران اینترنشنال وابسته به عربستان سعودی است. دراین باره چه می‌گویید؟

مهرداد آرین‌نژاد: اول اینکه برای این ادعا هیچ سندی وجود ندارد به جز گزارش یک رسانه انگلیسی و یک رسانه آمریکایی. دوم اینکه مگر بقیه تلویزیون‌هایِ بزرگِ فارسی زبان به یک منبع مالی دولتی یا غیردولتی وابسته نیستند؟ همه به هر حال به یک منبع مالی وابسته هستند.

هفته: خوب اگر همه وابسته هستند چرا با آنها کار کنیم؟

مهرداد آرین‌نژاد: به هر حال به نظر من بودن اینها بهتر از نبودشان است، به این دلیل ساده که همین‌ها خبرهای بخش‌های مختلف جامعه ایرانی را بازتاب می دهند و خبرداشتن ما از همدیگر را مقدور می‌کنند.  به باور من مردم ایران بسیار باشعور هستند وخودشان می‌توانند همه این اطلاعات را بگیرند و سره را از ناسره تفکیک کنند. نبود این رسانه ها نه به نفع آزادی است و نه به نفع مردم.

هفته: با توجه به مخالفت‌هایی که شکل گرفت فکر می‌کنید پذیرش حمایتِ ایران اینترنشنال درست بود؟

مهرداد آرین‌نژاد: به نظر من این کار درست بود. زمان می‌گذرد و همه ما مورد قضاوت قرار می‌گیریم. در این مورد نیز تاریخ قضاوت خواهد کرد.

هفته: آقای مهرداد آرین‌نژاد گرامی از شما سپاسگزاریم.