فرشید سادات شریفی برای فرهنگستان مونترال نامی آشناست. تقریباً چهار سال پیش (اوایل سپتامبر ۲۰۱۹) بود که برای دیدار خانواده به شهر ما آمد و سخنرانی‌هایش که صدای تازه‌ای از ادبیات بود و هست، به‌زودی او را به ادب‌دوستان این شهر شناساند. کمی بعدتر (از ژوئن ۲۰۱۶) او با دریافتِ پیشنهاد کارِ پژوهشی از دانشگاه مک‌گیل به این دانشگاه معتبر کانادایی پیوست. او از همان زمان مسئول صفحات ادبی هفته نیز بوده است؛ اما سبب مصاحبهٔ امروز با فرشید سادات‌شریفی به بهانه تازه‌ترین کارش در مؤسسهٔ علمی‌آموزشیِ سماک است: پادکست. او یک سال پیش در آغازین روزِ اوت ۲۰۱۸ ابتدا «مجلهٔ شنیداریِ سماک» و سپس «مولاناخوانی» را به دوستداران پادکست فارسی عرضه کرده و با نظم و برنامه‌ای منسجم آن‌ها را انتشار داده که امروز به دوتا از پادکست‌های محبوب ادبی تبدیل شده‌اند. او اخیراً (در تیرگان 2019) در ادامه این مسیر، رخدادی دوروزه را برای پادکست‌های ادبی‌فرهنگی کانادا را به‌طور مشترک با تیرگان 2019 برگزار نموده که سوژهٔ این پرسش پاسخ نوشتاری شد.
آقای دکتر فرشید سادات‌شریفی برنامهٔ پادکست فارسی به همت شما و سماک امسال برای اولین بار در تیرگان ارائه شد. در این برنامه چه کردید؟
با سلام به شما و خوانندگان «هفته»، اقبال علمی به پادکست فارسی، سبب شد که بنده به نمایندگی از «گروه علمی‌آموزشی سماک»، پیشنهاد برگزاری رویدادی برای ترویج پادکست فارسی را به جشنوارهٔ تیرگان بفرستم چون تیرگان در جایگاه بزرگ‌ترین جشنوارهٔ ایرانیان برون‌وطن، به نظرم مهم‌ترین محل برای ترویج پدیده‌های تازه است. نیک‌بختانه پیشنهاد ارسالی سماک به تیرگان، یکی از طرح‌های پذیرفته‌شده‌ای بود که از بین صدها طرح ارسالی مقبول افتاد و طی که طی روزهای ۲۷ و ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۹ در سالن «Miss Lou» در هاربر فرانت سنتر اجرا شد.
این دو روز، مجموعاً چهار بخش داشت:
۱. امیر خادم «دیباچهٔ شاهنامه» را بررسی کرد: میزبان «فردوسی‌خوانی» به ازای هر بیست شماره، علاوه بر روایتِ متن شاهنامه، یک قسمتِ ویژه هم عرضه می‌کند و به بحث‌های پیرامونیِ شاهنامه و فردوسی می‌پردازد و بر همین روال، در تیرگان 2019، تقریباً هم‌زمان با قسمتِ هشتادم، نوبتِ بخش ویژه رسید که این بار زنده اجرا و ضبط شد و حدود دو هفتهٔ دیگر در گوش‌رسِ دوستدارانش خواهد بود.
۲. پس آن نیز دیدار و گفت‌وگوی آزاد با مخاطبان برقرار بود که در از کار و بارِ پادکست و مقولات مرتبط با آن گفتیم و شنیدیم که مخاطبان عزیز می‌توانند آن را از تاریخ هفتم اوت 2019 در تلگرام، ساندکلاود یا هر یک از پادگیرها، جزوِ «مجلهٔ شنیداریِ سماک» بشنوند.
۳. در روز دوم، یکشنبه، در خدمت استاد مهران راد بودیم تا از «طنز فاخر» بگوید. ایشان در رخدادِ یادشده و در اجرای مشترک با من (برای پادکست سماک) از کنکاشِ درونیِ نهفته در عبارتِ «طنز فاخر» گفته و به این نکتهٔ ظریف پرداختند که وقتی‌که ایرجِ پزشک‌زاد این تعبیر را دربارهٔ سعدی بکار برد کسی احساس نامأنوسی نکرد و من نیز در تکمیل حرف ایشان، از انواعِ چهارگانهٔ شوخ‌طبعی (هجو، هزل، فکاهه و طنز) یاد کردم، با نمونه‌هایی موسیقایی طنز را به‌عنوان ابزار برابری پیش کشیدم و بر اهمیت آثار استاد ایرج پزشک‌زاد تأکید کردم (که آن نیز هم‌اینک در قالب بیست و سومین مجلهٔ شنیداری سماک در نشانی‌های مختلف ازجمله ساندکلاود در دسترس و قابل‌شنیدن است: soundcloud.com/samaak_am/samaak-am-ep23-humorpezeshkzad).
۴. نهایتاً و در انتهای این دو روز، «رادیو دست‌نوشته‌ها» (سلسه پادکستی دربارهٔ تاریخ معاصر ایران) به کوشش محمود عظیمائی در اجرای زندهٔ تیرگان، از سیر تاریخی شخصیت سیاه در نمایش ایرانی گفت و به‌نوعی هم‌راستا با اجرای سماک این دغدغه را داشت که چرا و چگونه در گذشته استفاده از شخصیت‌هایی مثل «حاجی‌فیروز» شکل گرفته؟ چرا نمونه‌های مشابهش در بسیاری کشورها محدود و حتی ممنوع شده؟ و درنهایت ما را نیز به بازاندیشی در این بخش از سنن و فرهنگمان دعوت می‌کرد که آن نیز به‌زودی نشر می‌یابد.
چند نفر شرکت کردند؟ آیا استقبال مطابق انتظار بود؟
در سالن «میس‌لو» صد و ده دوازده صندلی داشت که در هر دو روز فقط ۴ یا ۵ تای آن خالی ماند و این استقبال باشکوهی بود.
شما از این استقبال چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟
این‌که پادکست دارد یکی از دو پلات‌فرم اصلی عرضهٔ کم‌هزینهٔ محصولات فکری می‌شود (در کنار تلگرام). در یک کوتاه‌سخن می‌شود این‌طور جمع‌بندی کرد: پادکست، رسانهٔ صداهای مستقلِ رنگارنگ است.
فکر می‌کنید چرا اقبال به پادکست فارسی این‌قدر گسترده است؟
فکر کنم چند سبب دارد؛ ازجمله: ۱. طبیعی و لذت‌بخش بودن: پادکست‌های عمدتاً به این شکل رشد کرده‌اند که مخاطب پادکستِ خوب شنیدند و بعضاً با خود گفته‌اند: «به نظر می‌رسد کسی که دارد این محصول را درست می‌کند، خیلی دارد کیف می‌کند و ما هم می‌توانیم همین‌قدر کیف کنیم» پس چرا نکنیم؟ ۲. مثلثِ سهولت، ارزانی و مؤلف بودن: پادکست‌سازی بسیار از رادیو یا تلویزیون داشتن ارزان‌تر است و بعد از طی مراحل فنی اولیه مثل ثبت «فید»، واقعاً کار پیچیده‌ای نیست اگر حرفی برای گفتن داشته باشی؛ ۳. شبکهٔ لذت‌بخشِ هم‌سلیقه‌ها: این شبکه قدیم‌تر با بلاگ‌نویسی ایجاد می‌شد. با بلاگ نوشتن، اسمی درمی‌کردی؛ دوست پیدا می‌کردی و حرفت را هم می‌زدی. الآن هم همین است وقتی با پادکست حرفت را می‌زنی؛ ۴. نوعی جبران برای کمبود مطالعه: سی‌ام سپتامبر برابر با ۸ مهر، روز جهانی پادکست نام‌گذاری شده است و این واژه در سال‌های گذشته رشدی چشمگیری در همه جهان ازجمله ایران داشته. از اصلی‌ترین دلایل نام‌گذاری این روز آن است که با توجه به فزونی اوقات تلف‌شده هم‌زمان با همه‌گیر شدن گوشی‌های هوشمند، پادکست مهم‌ترین راه جبران کمبود مطالعه از طریق همین ابزار است.
آیا این مربوط به طبیعتِ نوع این رسانه به‌طورکلی (مستقل از زبان) است یا به پادکست فارسی مربوط می‌شود؟
به نظرم در هر دو مشترک است.
با توجه به استقبال گسترده از این برنامه در تیرگان 2019 آیا می‌توان برنامه‌ای مشابه با آن را در مونترال داشت؟ آیا فکر می‌کنید در مونترال هم‌چنین اقبالی به پادکست و برنامه خاص شما وجود دارد؟
از طرف پادکست‌های «سماک» و «مولاناخوانی» پیش‌تر، مجموعاً سه بار در مونترال (در کتابخانه نوروززمین و خانه ما) اجرای زندهٔ پادکست داشته‌ایم و به نظرم هرچه بیشتر اجرا شود پرمخاطب و مؤثرتر خواهد شد.
فرشید گرامی از شما سپاسگزارم
ارسال نظرات