تورنتو این آخر هفته میزبان شبی بود که برای جامعه فرهنگی ایرانیان در کانادا، به یاد خواهد ماند؛ مراسمی برای بزرگداشت فرشته مولوی، نویسنده و مترجم برجسته، و رونمایی از تازهترین اثر انگلیسی او Stories from Tehran از نشر آسمانا. این برنامه، که با حضور پرشمار نویسندگان، پژوهشگران و دوستداران ادبیات برگزار شد، در عمل به تجلیل از بیش از پنج دهه فعالیت ادبی یک نویسنده پیشگام بدل شد؛ نویسندهای که صدای مستقل او بخشی از پویاترین جریانهای ادبیات مدرن ایران و دیاسپورای ایرانی را شکل داده است.
سخنرانان و برنامهها
در این مراسم جمعی از استادان دانشگاه، منتقدان و نویسندگان ایرانی و کانادایی به بیان دیدگاههای خود درباره کارنامه مولوی پرداختند. از جمله سخنرانان:
مهدی گنجوی، مهدیه عزتکرمی، نیاز سلیمی، مارتا سیمیدچیوا، ساسان قهرمان، محسن ملکی، ماریا میندل و دیانا منوله.
همچنین یادداشت حورا یاوری، منتقد ادبی و ویراستار ارشد ایرانیکا، توسط برگزارکنندگان قرائت شد.
اکران فیلمی ساختهٔ حلقه ادبی «سه و ربع کم» براساس یکی از نمایشنامههای انگلیسی مولوی، اجرای ارکستر «موج»، و در پایان تقدیم تندیس «آزادی اندیشه» به مولوی و جشن امضای کتاب، بخشهای دیگر این برنامه بودند.
این مراسم با همراهی نهادها و حامیانی چون انتشارات آسمانا، بنیاد زاگرس، حلقه ادبی سهوربع کم، مرکز ایرانشناسی الهه امیدیار دانشگاه تورنتو، انتشارات نقره، ارکستر موج، بیمه اینشوفین، رضا رئیسدانا و شهین نوروزی برگزار شد.
نویسندهای در برابر سانسور، با نگاهی انسانی و جهانساز
مهدی گنجوی، نویسنده و استاد دانشگاه، در معرفی کتاب Stories from Tehran تأکید کرد که فرشته مولوی در طی سالها فعالیت خود «چشمانداز ادبیات معاصر فارسی و زندگی فکری دیاسپورای ایرانی را شکل داده» و از جمله نویسندگانی است که «نزدیک به دو دهه تن به سانسور نداده و با بنیانگذاری نشر آزادان در تورنتو، بر استقلال ادبی پافشاری کرده است».
به گفته او، داستانهای این مجموعه «با حساسیتی عمیق به زندگی روزمره» نوشته شدهاند و «آنچه معمولی بهنظر میرسد در قلم مولوی سرشار از معناهای انسانی، اجتماعی و سیاسی میشود».
در یادداشت حورا یاوری نیز بر نقش برجسته زنان نویسنده در شکلگیری داستاننویسی مدرن ایران و جایگاه مولوی در میان آنان تأکید شد. او انتشار این مجموعه به زبان انگلیسی را «گامی مهم برای حضور گستردهتر ادبیات معاصر فارسی در صحنه جهانی» دانست.
صدای منتقدان: تجربهگرایی، جسارت و ساختارهای نو
در پیامهای کوتاهی که منتقدان ادبی برای این برنامه فرستاده بودند، بر جنبههای متفاوت کار مولوی تأکید شد:
- مهرک کمالی، استاد دانشگاه اوهایو: بر یگانگی رمان تاریکخانهی آدم و پرداخت جسورانهاش به موضوعات جنسیت، مهاجرت و روان انسانی تأکید کرد.
- امیرحسین یزدانبد، داور و نویسنده: استقلال مولوی در برابر سانسور را «جسارتی تعیینکننده» خواند.
- حسین نوشآذر: مولوی را «نمونهای از نویسندهای با استحکام در قلم و قدم» توصیف کرد.
- حسین آتشپرور: او را نویسندهای «تجربهگرا و مرزگشا» دانست.
تحلیل ادبی: جهانسازی و مقاومت
دیانا منوله، شاعر و استاد دانشگاه تورنتو، در سخنرانی خود با تکیه بر الگوهای روایتپژوهی معاصر نشان داد که مولوی چگونه با میانمتنیّت، باززمینهسازی، و ارجاع به چخوف و سینمای شوروی–ایتالیا، «جهانی فراملی و چندلایه» میسازد تا تجربه زن ایرانی را در مواجهه با محدودیتها و سازوکارهای قدرت به چالش بکشد.
کارنامه فرشته مولوی: نیمقرن نویسندگی، ترجمه و پژوهش
فرشته مولوی از دهه ۱۳۵۰ تاکنون یکی از چهرههای پُرکار و اثرگذار ادبیات معاصر ایران بوده است؛ با آثاری در زمینههای رمان، داستان کوتاه، ترجمه، جستار و پژوهشهای مرجع.
رمانها و داستانها
از نخستین آثار او مانند پری آفتابی و نارنج و ترنج تا رمانهای مهمی چون تاریکخانهٔ آدم، کمین بود، پنجاه و چیزی کم و رمان انگلیسیزبان Thirty Shadow Birds، نگاه نقادانه، نثر موجز و تجربهمحوری ستون اصلی کار او بوده است.
ترجمهها
او با معرفی نویسندگانی چون خوان رولفو، ماریو آثوئلا و یوزو اوتسوکا به فارسیزبانان، نقشی جدی در گسترش افقهای ادبی مخاطبان ایرانی ایفا کرده است.
جستار و پژوهش
از مجموعهجستارهای او (آن سالها، این جستارها؛ از نوشتن؛ از کتابها و ترانهها؛ از دیگرها) تا آثار مرجع کتابداری (کتابشناسی داستان کوتاه ایران و جهان؛ فهرست مستند اسامی مؤلفان و مشاهیر) همه نشاندهنده گستره فعالیت و دقت پژوهشی اوست.
ارسال نظرات