شخصیت‌های اصلی و مکملی که نقش‌آفرین رویدادهای اصلی رمان هستند به ترتیب زوج شاپور صبری و پوران شعاع، بیک رادشم و گروه چارواوه در کنارش تیمسار حریرچی و شارو و افروز و منوچهر ذبیحی، رحمت حق‌وردی و کاترین مولر و خدامی و دکتر رجحانی؛ کریستین و مارتا و آندره‌آ و بزرگمهر و پوران هستند.
تمرکز «تهرانی‌ها» از طرفی بر شخصیت‌های پیشروی زمان خود است و از طرفی بر تیپ‌هایی که همیشه در جامعه وجود داشته‌اند. می‌توان این شخصیت‌ها و تیپ‌ها را در سه قشر برجسته قرار داد. قشر هنرمند، قشر دولتی، قشر زنان. تهرانی‌ها اساساً با تمرکز بر روایت هنر و هنرمند شکل گرفته است. در این رمان شخصیت‌های هنرمند و مشکلات آن‌ها را در روابط فردی و بین فردی، سازمانی و اجتماعی شاهد هستیم.
در بین هنرمندان «تهرانی‌ها»، بیک رادشم شاخص‌ترین است. او باوجود رویدادهای تلخی که از سر گذرانده، می‌تواند در مدت زندگی‌اش به‌عنوان فردی تأثیرگذار و کنشگری فعال عمل کند. او انگیزش پیشرفت دارد. اما دو عامل درونی و بیرونی برای او موانعی را ایجاد می‌کنند. عامل درونی تمایل بیک به قمار است. عامل بیرونی نوعی طرد اجتماعی است. طردی که با شایعه‌پراکنی علیه گروه «چارواوه» و ساواکی بودنشان اتفاق می‌افتد.
یکی دیگر از شخصیت‌های برجسته رمان رحمت حق‌وردی است. ماجرای او و فیلم‌نامه‌اش تحت عنوان منطق‌الطیر بخشی از اصلی‌ترین رویدادهای رمان «تهرانی‌ها»ست.
در روایت رحمت حق‌وردی، مخاطب با فروپاشی اخلاق و حضور فساد سامانمند در بخش سازمانی به‌خوبی آشنا می‌شود.
قشر دیگری که با حضور نمایندگانشان در «تهرانی‌ها» درروند حوادث نقش کلیدی دارند، قشر دولتی هستند که خود به سه بخش سازمانی و امنیتی و رسانه تقسیم می‌شوند. برای شخصیت‌های این قشر تأثیر (این ویژگی امکان اعمال قدرت را می‌دهد) و کنترل (این کلیدواژه قدرت را حفظ می‌کند) و نفوذ (این مفهوم به افراد دارای انگیزش قدرت کمک می‌کند دامنه قدرت خود را گسترش بدهند) از همه‌چیز مهم‌تر است.
خدامی و رجحانی نمایندگان به‌حق بخش سازمانی هستند. شارو و حریرچی نمایندگان بخش امنیتی هستند که بیش و پیش از هر چیز نماینده اعمال خشونت خصوصاً خشونت روانی علیه شخصیت‌های «تهرانی‌ها» هستند. تابان فکور و ابراهیم فراوانی نیز نمایندگان بخش رسانه هستند.این دو شخصیت نیز ویژگی برجسته‌شان بازنمایی تحریف‌شده واقعیت است. دست‌کاری حقیقت به نفع منافع رسانه به‌خوبی در صحنه‌هایی که این دو شخصیت ظاهر می‌شوند تصویر می‌شود.
مطلب دیگری که «تهرانی‌ها» در ارائه و به تصویر کشیدن آن موفق عمل کرده است مسائل اجتماعی است. در «تهرانی‌ها»، به گواه رویدادهای اصلی در زندگی شخصیت‌ها، مسائل اجتماعی از دیرباز حل‌نشده باقی مانده‌اند و به همین جهت تبدیل به آسیب اجتماعی شده‌اند.
مسائلی اعم از بی‌توجهی به هنر و هنرمند، عدم‌حمایت صنفی از قشر هنرمند، اختلاف‌نظرهای عمیق بین متولیان فرهنگی و هنرمندان و… از مسائلی است که در «تهرانی‌ها» به آن اشاره می‌شود. آسیب‌های ناشی از این مسائل بر بدنه هنر و هنرمند آثار عمیقی به‌جای می‌گذارد که در «تهرانی‌ها» با به تصویرکشیدن سردرگمی‌های شاپور صبری و نگرانی‌های رحمت حق‌وردی و گرفتن بهترین سال‌های فعالیت موسیقی از بیک رادشم به تصویر کشیده می‌شود.
خشونت یکی دیگر از مفاهیمی است که در جامعه متن «تهرانی‌ها» شاهد آن هستیم. خشونت در جامعه متن «تهرانی‌ها» ساختاری و هدفمند است و بسترهای مناسبی برای تولید و بازتولید و تثبیت آن جود دارد.
به نظر می‌رسد خشونت و ناامنی که ریشه در کاهش سرمایه اجتماعی و به‌تبع آن عدم اعتماد بین افراد اجتماع است، به راه‌حل‌های فردی افراد در مواجهه با مسائل اجتماعی بیانجامد.
خشونت در «تهرانی‌ها» علیه رحمت حق‌وردی و بیک رادشم به‌خوبی به تصویر کشیده شده است. حتی درباره حریرچی نیز خشونتی موذی وجود دارد که خواننده زمانی که حریرچی نقاط تاریک زندگی ازدست‌رفته‌اش را مرور می‌کند، متوجه آن می‌شود.
مفاهیمی در رمان «تهرانی‌ها» وجود دارد که به جهت تکرار شدنشان معنایی خاص پیدا کرده‌اند. مفاهیمی همچون نور و روشنایی، پرندگان و منطق‌الطیر، وحدت و نظارت.
کلان روایت و خرده روایت‌های «تهرانی‌ها» این امکان را فراهم کرده است که نوعی بازخوانی انتقادی از وضعیت‌های جامعه داشته باشیم.
ارسال نظرات