مهسا محبی
کتاب «اورنگ باختگان ایران» اثر «نورمحمد مجیدی کرائی» کتابی شامل ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺆﻟﻒ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﺭﻳﺦ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻗﺪﻳﻢ ﻭ ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺮﺩ ﺁﻭﺭی ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
کتاب ﺩﺭ ﺳﻪ ﺟﻠﺪ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ و سی ﺑﺨﺶ ﺩﺍﺭﺩ .ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﺷﺎﻣﻞ ۱۸ بخش است و از ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺍﻭﺳﺘﺎیی ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﺗﺮﻛﺎﻥ ﻏﺰﻧﻮی ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ، ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ ﺍﺯ ﺗﺮﻛﺎﻥ ﺳﻠﺠﻮقی ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺯﻧﺪﻳﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﻫﻔﺘﻢ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ، ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺳﻮﻡ ﺍﺯ ﺑﺨﺶ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﻫﺸﺘﻢ ﺗﺎ سیﺍﻡ، ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎهی ﺗﺮﻛﺎﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭی، ﭘﻬﻠﻮیﻫﺎ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼمی ﺭﺍ ﻣﻰﺧﻮﺍﻧﻴﻢ.
ﺭﻭﺍﻝ ﻛﺎﺭ ﻣﺆﻟﻒ ﺑﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻭ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎی ﭘﺎﺩﺷﺎهی ﻭ ﻛﻞ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﺎﻣﻞ: ﺷﺮﺡ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻃﻮﺍﻳﻒ ﻭ ﺳﻠﺴﻠﻪﻫﺎ ﻭ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺁﻥﻫﺎ، ﺭﻳﺸﻪﻳﺎبی ﻧﺎﻡﻫﺎی ﻗﺪﻳمی، ﻛﺎﺭﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﻫﺮ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ، ﺟﻨﮓﻫﺎ، ﺧﻴﺰﺵﻫﺎ، ﻗﻴﺎﻡﻫﺎ ﻭ ﻫﺮ مطلبی ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍصلی ﻛﺘﺎﺏ ﺩﻭﺭ ﻣﻰﺍﻓﺘﺪ
ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺨﺶ، ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺷﺎﻩ ﺗﺎﺝ ﺑﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﺩﺷﻤﻦ ﻭی ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺮفی ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ: ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﻳﺮﺍنی ﻛﻪ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺷﺎهی ﺭﺍ ﺑﻪ ژﻫﺎﻙ ﺗﺎﺯی ﺑﺎﺧﺖ، ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺟﻢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺩﺭ ﻣﺎﺗﻴﻜﺎﻥ (ﺭﻳﮓ ﻭﺩﺍ) ﺍﺯ ﻧﺎﻣﮕﺎﻥ ﺩینی ﻫﻨﺪﻭﺍﻳﺮﺍنی ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﻨﺴﻜﺮﻳﺖ ﻫم‌رﻳﺸﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻭﺳﺘﺎیی هست، ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺨﺶ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎنی ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﻭ ﺿﺤﺎﻙ ﺍﺳﺖ.
ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻣﺎﺩی ﻭ ﭘﺎﺭسی ﻭ ﺑﺨﺶ ﺳﻮﻡ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﭘﺎﺭسی (ﻛﻮﺭﺵ ﻳﻜﻢ) ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻣﺎﺩی ﻭ ﭘﺎﺭسی ﺍﺯ ﺁﺳﺘﻴﺎﻙ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺗﺎﺝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﻮﺭﻭﺵ ﺑﺎﺧﺖ. ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻫﺎی ﺟﺎﻟﺐ ﻣﺆﻟﻒ، ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺭﻳﺸﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺿﺮﻭﺭی ﺑﻪ ﻧﻈﺮ می‌رسد ﻣﺆﻟﻒ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﻴﺶ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻛﻞ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻭ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﻭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍیی ﻭ ﭼﮕﻮنگی ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺍی ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ، ﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺘﺎﺏ ﻧﻘﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﺭﻳﺦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺆﻟﻒ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺮخی ﻣﻮﺍﻗﻊ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﻘﻞ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺎﺭﻳﺦ، ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻫﻢ میﺩﻫﺪ.
سوالی که مطرح می‌شود این است که ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﺆﻟﻒ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺑﻪ معنی ﺗﺎﺝ ﺑﻮﺩﻩ ﻳﺎ ﺗﺨﺖ؟ ﺩﺭ ﺑﺮخی ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻧﻘﻞ ﺗﺎﺭﻳﺦ میﻛﻨﺪ ﻭﺍژﻩ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﮔﺎهی ﺑﻪ معنی ﺗﺎﺝ ﻭ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ معنی ﺗﺨﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺯﻣﺎنی ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﺎﺝ ﺑﺎﺧﺘﻪ ﺑﺮﻣﻰﺧﻮﺭﻳﻢ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻳﻘﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﺎﺝ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ. مثلا در این نوشته ﻣﺆﻟﻒ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﺮ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ: «ﻫﺮﻣﺰﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺭﺳﻴﺪ، ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﭘﺎﺩﺷﺎهی ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﭘﺸﺖﺑﺎﻡﻫﺎ ﻭ ﻛﻮی ﻭ ﺑﺮﺯﻥ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻫﺮﻣﺰﺍﻥ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻧﺶ میﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪنیﻫﺎ ﻭ ﺟﺎﻣﮕﺎﻥ ﺯﺭﻳﻦ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺯﺭﻳﻦ ﺷﺎهی ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮ ﺷﮕﻔﺖﺯﺩگی ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ ﻣﻰﺍﻓﺰﻭﺩ » (367 ﺹ ﺝ 1 ) ﺍﻣﺎ ﺩﺭ دیگر ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﺨﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ: «ﭘﻴﺸﺘﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﺮﻭﻳﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﺴﺮﻭ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻛﺸﺘﻦ ﭘﺪﺭ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﭘﺎﺩﺷﺎهی ﻧﺸﺴﺖ ﻭ ﺑﺮﺍی ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺷﺎهی ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﻭ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺷﺮﻣﺴﺎﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﺮﺩ ﻭ همگی ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﺳﺎﺳﺎنی ﺭﺍ ﻛﺸﺖ» (381ﺹ ج1).
بخشی از متن کتاب:
ﺑﺎ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺍﺳﻜﻨﺪﺭ ﻣﻘﺪﻭنی ﻣﺮﺩﻩ ﺭﻳﮓ ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭی ﺍﻭ ﻣﻴﺎن ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻧﺶ ﺑﺨﺶ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﻫﺮ ﻳﻚ بخشی ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و…
این کتاب را می‌توانید از کتابخانه نوروززمین به امانت بگیرید.
عنوان: ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺑﺎﺧﺘﮕﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ
نویسنده: ﻧﻮﺭﻣﺤﻤﺪ ﻣﺠﻴﺪی ﻛﺮﺍیی
انتشارات: ﺁﺭﻭﻥ
نوبت چاپ: سوم
تعداد صفحات:۷۳۲
ارسال نظرات