هنر روح آسیب‌د‌یده‌ی ما را بهبود می‌بخشد

نویسنده: لیدا دقیقی

خانم شریل فنل، شما به تازگی طرح‌هایتان را در یک نمایش مد در ونکوور ارائه کرده‌اید، ممکن است در مورد این نمایشگاه کمی توضیح بدهید؟

هفته مد بومی ونکوور (VIFW) از ۲۰ تا ۲۵ نوامبر ۲۰۲۳ در تئاتر ملکه الیزابت به عنوان جشنی باشکوه از خلاقیت و فرهنگ بومی برگزار شد. در چهارمین سال این برنامه، طراحان، مد بومی نواحی شمالی کانادا را به نمایش گذاشتند. این لباس‌ها از پوست فک دریایی و چرم اصیل، با کیفیتی بالا و به شیوه‌ی دست‌ساز درست شده بودند. هدف از این رویداد، جشن گرفتن تنوع و خلاقیت یکدیگر و ایجاد ارتباط و تفاهم بین مردم بومی و غیربومی است. هر شب  ۲۰۰۰ نفر گرد هم می آمدند تا برنامه‌هایی را که شامل نمایش مد، طبل زدن، رقص و آواز بود، ببینند و با هم در بازاری که آن‌جا برپا شده بود ارتباط بر قرار کنند. بیش از ۳۰ طراح در این برنامه‌ها شرکت کرده بودند. به علاوه، نوازندگان برجسته و هنرمندان معروف دیگری هم برنامه اجرا کردند. Proudly Indigenous Crafts and Designs از من حمایت کرد تا در بازاری که آن‌جا برپا بود شرکت کنم و طرح‌هایم را هم در نمایش مد نشان بدهم.

چه چیزی در نمایشگاه مد برای شما جذاب بود و اهمیت آن را در چه می‌بینید؟

طرح‌های لباس‌هایی که نمایش داده شد، خلاقیت مردم بومی و ارزش‌ها، خرد و تاریخشان را به تصویر می‌کشد. حضار با پوشیدن لباس‌ها و اکسسوری‌های سنتی یا مدرن بومی در برنامه شرکت کرده بودند. این نمایش نشان داد که مد می‌تواند بین افراد مختلف ارتباط ایجاد کند و این‌که انعطاف‌پذیری بر نیروهای مخرب استعمار غلبه خواهد کرد. فقدان رقابت‌ بین هنرمندان، تمایل همه برای کمک به یکدیگر و آماده کردن آنچه که برای ساخت نمایش مد ما بر اساس دیدگاهمان لازم بود، من را تحت تأثیر قرار داد. طرح لباس‌های من از محیط اطرافم و افرادی که در مناطق نوناووت و North West Territories زندگی می‌کنند الهام گرفته بود. ما با سبک‌های مختلف و زیبای یکدیگر آشنا شدیم و من تمام طرح‌ها را زیبا، خلاقانه و سنتی دیدم. ما همچنین توانستیم داستان‌های خود را در مورد مد و هنر به طور مستقیم با مشتریانمان در بازار آن محل به اشتراک بگذاریم. در ضمن، موفق شدیم که اطلاعات درست در مورد شکار فوک، اهمیت احترام و استفاده کامل از حیوانات و ارتباط قوی فرهنگ های بومی در شمال کانادا با فوک‌ها را با آن‌ها شریک شویم. ما توانستیم به شرکت‌کنندگان توضیح بدهیم که فک یک راه‌حل پایدار برای عملکرد و مد است. محصولات فوک، سبک، گرم، بادوام، قابل بازگشت به چرخه‌ی طبیعت و مقاوم در برابر باد و آب هستند.

 لطفا کمی از دوران کودکی و جوانی خود برایمان بگویید.

من از طرف مادرم از قبیله دِنِه هستم و در یلونایف متولد شدم. مادرم یک زن بومی بسیار سنتی بود که به چندین زبان بومی صحبت می‌کرد. او چندین سال در یک Residential school زندگی کرده بود و در آن‌جا انگلیسی و فرانسه را آموخته بود. او مرا به دیدار بزرگان بومی می‌آورد و من زبان آن‌ها را می‌فمیدم. مادرم از من می‌خواست که برای عروسک‌هایم لباس بدوزم یا گلبرگ‌های گل رز را بچینم و از آن‌ها عطر درست کنم. پدرم شکار و ماهیگیری می‌کرد و همچنین در معدن کار می‌کرد. ما زندگی بسیار شادی داشتیم. متاسفانه پدر و مادرم در جوانی فوت کردند و هشت کودک را یتیم کردند. پس از درگذشت آن‌ها، من مجبور شدم از North West Territories بروم و مدتی را در پرورشگاه زندگی گنم و بعد هم به سرپرستی گرفته شدم. بعد از دبیرستان، توانستم به یلونایف برگردم.

بعد از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان چکار کردید؟ آیا در این مرحله کار هنری می‌کردید؟

بعد از تمام کردن دبیرستان به شمال کانادا برگشتم، ولی در آن موقع هنوز به کارهای هنری مشغول نشده بودم. در خلیج کمبریج در نوناووت تدریس می‌کردم. در آن دوران، من خیلی به اینوئیت‌ها نزدیک شدم چرا که آن‌ها با من مثل خانواده رفتار می‌کردند. بعداً به یلونایف برگشتم و در آن‌جا به عنوان یک تحلیلگر ارشد سیاست، در دولت کار کردم. همیشه فکر می‌کردم خلاق هستم، اما هرگز فکر نمی‌کردم کار هنری بکنم.

چه زمانی هنر به بخش بزرگ‌تری از زندگی شما تبدیل شد؟

یک‌روز دستبندی از پوست فک درست کردم و یک خواننده‌ی اینوئیت (تانیا تاگاک) زمانی که جایزه‌ی موسیقی Polaris 2014 را برد، در سخنرانی‌اش به آن اشاره کرد. او همه را تشویق کرد که گوشت فک بخورند و لباس‌هایی از پوست فک بپوشند و دستبندی را که از پوست فک برایش درست کرده بودم نشان داد. روز بعد، این خبر در فضای مجازی پخش شد و من از آن زمان تا به حال این دستبندها را درست می‌کنم و می‌فروشم.

لطفاً از طراحی لباس و کار با پوست فک به ما بگویید.

مدت کوتاهی پس از اینکه تانیا جایزه گرفت، پدرش از من خواست که برایش لباسی طراحی کنم. من با کمک دوستم این لباس را درست کردم و تانیا از آن خیلی راضی بود. بعد از آن، من سه لباس دیگر برای تانیا طراحی کردم و این باعث شد که من در مسیر طراحی لباس‌ها و لوازم تزئینی کارم را ادامه بدهم. در ابتدا از من خواسته شد که یک یا دو طرح را در برنامه‌هایی کوچک در یلونایف به نمایش بگذارم. از نوامبر ۲۰۲۲ تا حال، من در چهار نمایش مد بزرگ شرکت کرده‌ام. اولین مورد در موزه‌ی نوآورانه Quamajuq در وینیپگ در نوامبر ۲۰۲۲ بود. این موزه دارای بزرگ‌ترین مجموعه‌ی عمومی هنر معاصر اینوئیت در جهان است. لباس‌هایی که طراحی کرده بودم مورد توجه طراحان دیگر قرار گرفتند و این موضوع تشویقم کرد که بیشتر طراحی کنم. از من دعوت شد تا طرح‌هایم را در برنامه‌ی نورهای شمالی ۲۰۲۳ در اتاوا، انتاریو به نمایش بگذارم. در این کنفرانس و نمایشگاه تجاری، که تجارت و فرهنگ قطب شمال و شمال کانادا به نمایش گذاشته شد، من در دو نمایش مد شرکت کردم. مردم به خصوص استفاده‌ی نوآورانه من از پوست فوک را دوست داشتند. در ماه می، از من دعوت شد تا یکی از سه طراحی باشم که کالاهایم را در گردهمایی ویژه‌ی رئیس پارلمان کانادا برای جشن گرفتن روز ملی محصولات فک به نمایش بگذارم. اعضای پارلمان و وزرا شرکت کردند و در مورد چگونگی استفاده از پوست فک به روش های منحصر به فرد مطلع شدند. یک سال بعد، من طرح های خود را در Vancouver Indigenous Fashion Week به نمایش گذاشتم. در همه‌ی طرح‌های من از پوست فک استفاده می‌شود. چند طرح به خصوص محبوب در VIFW عبارتند از مایوی شنا از پوست فک با زیپ کناری و تزئینات چرم قرمز، و یک جفت شلوار و یک ژاکت پف‌دار از پوست فک. تمام این طرح‌ها نسخه‌ی اصلی و اول هستند. علاوه بر این، دولت NWT از من خواست که اولین بلوز پوستم را به مدت یک سال در دروازه‌ی ۷۲ فرودگاه بین‌المللی ادمونتون به نمایش بگذارم.

آیا می‌توانید ما را در پروسه‌ی ساخت یکی از کیف‌های زیبایتان از ابتدا تا انتها شریک کنید؟

من کیف‌های مسافرتی زیبایی از پوست فک و چرم گاومیش کوهان‌دار درست می‌کنم. من این دو پوست را هم به خاطر فرم و زیبایی و هم از حیث عملکرد کیف ترکیب می کنم. اولین کار من این است که یک طرح بسازم و سپس تصمیم بگیرم که کجا از چرم فک و کجا از چرم گاومیش کوهان‌دار استفاده کنم. پوست فک را با خیس کردن و کشش و سپس برش بر اساس الگو آماده می‌کنم. گاهی اوقات برای یک کیف چندین پوست لازم دارم زیرا باید از قسمتی از پوست استفاده کنم که سوراخ یا نقصی نداشته باشد. باید بدانم که از کدام قسمت‌های پوست استفاده کنم و چگونه پوست‌ها را مطابقت دهم تا کیف ظاهری یکسان داشته باشد. من همیشه از تمام پوست فک استفاده می‌کنم و تکه‌های اضافه را برای ساخت جواهرات و دیگر وسایل نگه می دارم. سپس قطعات را به هم می دوزم و دسته‌هایی را که درست کرده‌ام با چرم گاومیش کوهان‌دار می‌پوشانم. پس از آن، برای محافظت از کف کیف، پایه‌هایی را زیر آن کار می‌گذارم. من از کیفم برای مسافرت استفاده می‌کنم و این کیف همیشه توجه کارکنان و مسافران هواپیما را به خود جلب می‌کند. یک نفر از کیفی که از من خریده برای مسافرت استفاده می‌کند و وقتی به خانه برمی گردد آن را در یک جعبه‌ی شیشه‌ای به عنوان کار هنری در اتاق نشیمن خود قرار می‌دهد.

اکنون که در مورد کارهای هنری و طرح‌هایتان صحبت کردیم، چند سوال در مورد معنویت بومی دارم. برای مثال، من دوست دارم دیدگاه بومی‌ها را در مورد زندگی و مرگ بشنوم.

در معنویت بومی، زندگی و مرگ اساساً بخشی از فرآیند خلقت را می‌سازند. در زندگی، ما تلاش می کنیم ویژگی‌هایی را ایجاد کنیم که عشق و اتحاد را ترویج دهد. زندگی ما مسیری است که ما را به دنیای بعدی خواهد برد، جایی که به یادگیری و خدمت به خالق خود ادامه خواهیم داد. طبیعت به ما کمک می‌کند که به یاد داشته باشیم که هدف ما رشد معنوی است و باید در هماهنگی با دنیا زندگی کنیم. بومی ها معتقدند که ما اساساً یک خانواده‌ایم.

نقش معنویت در طراحی‌ها یا روند خلاقیت شما چیست؟

ملیله‌های منحصر به فرد پوست فک من، رویکردی هنری‌اند برای نزدیک کردن بومی‌ها و غیربومی‌ها و در واقع نمایان‌گر دیدگاه معنوی من به زندگی‌اند. من دیدگاه بومی‌ها را نسبت به زندگی در این ملیله‌ها به تصویر می‌کشم. این دیدگاه شامل این است که در جهان، انسان‌ها، حیوان‌ها، گیاه‌ها و مواد معدنی اساساً یکی‌اند و ما باید برای پیشرفت در دنیا به همه‌ی آن‌ها احترام بگذاریم و با آن‌ها هماهنگ باشیم. من مجموعه‌ای از ملیله‌هایی را درست کردم که بالایشان لایه‌ای از پوست فک سیاه است که نمایانگر آسمان و فضای بی‌پایانِ فراتر از آن است. لایه‌های آسمان سیاه به نوارهایی از شفق شمالی و به دنبال آن لایه‌ای از پرتوهای خورشید منتهی می‌شوند. در زیر نورهای حیات‌بخش خورشید، پوست فک از رنگ‌های طبیعی وجود دارد که نشان‌دهنده‌ی دنیای فیزیکی است. کارهای هنری من معنویتی را که می‌آموزم و تلاش می‌کنم به آن نحو زندگی کنم، منعکس می کنند. خلق این نوع هنر خاصیتی متعادل‌کننده دارد که هم برای هنرمند و هم برای بیننده شفابخش است. هدف من ایجاد زیبایی از دنیای طبیعی است که امانتی الهی است که باید به طور پایدار برای بهبود جهان مورد استفاده قرار گیرد.

لطفاً درباره ارتباط مردم بومی با طبیعت بیشتر توضیح بدهید.

مردم بومی زمین را معلم خود می‌دانند و با تقدیم تنباکو یا غذا یا سایر اقلام به آن ارج می‌نهند. این عمل به این معنی است که ما زمین و طبیعت را پاک و منزه می‌شناسیم. برخی می‌گویند آب قلبی دارد به نام دل آب. باید مواظب آب بود تا دل آب از آلودگی نمیرد. به همین ترتیب، ما نباید بیش از حد حیوانات را شکار کنیم و از خالق برای غذایی که به زمین ارائه می‌دهد سپاسگزاری کنیم. در گذشته، برخی از مردم دنه آهنگ‌هایی از طبل را از دنیای معنوی دریافت می‌کردند تا با قبیله‌شان به اشتراک بگذارند. مردم دنه کتاب نداشتند، بنابراین این آهنگ‌ها مانند آموزه‌هایی برای بقا از سوی خالق بود و شخصی که آن‌ها را دریافت می‌کرد، فردی مهربان و پاک بود که مانند یک پیام رسان /معلم، آموزه ها را به مردم منتقل می‌کرد. در نهایت، زندگی برای مردم دِنِه سرشار از معنویت است. معنویت به این معنا که ما به همه‌ی موجودات زنده احترام می‌گذاریم. به مردم بومی با اولین تماسشان با استعمارگران صدمات زیادی وارد شد و ما در تلاشیم تا از طریق هنر روح آسیب‌دیده‌ی مردم خود را بهبود دهیم.

از این‌که در این گفت‌وگو با ما همراه شدید، سپاسگزارم. علاقمندان چگونه می‌توانند آثار شما را ببینند و با شما بیشتر آشنا شوند؟

کسانی که مایل هستند می‌توانند کالاهای من را در PIC&Dخریداری کنید. proudlyindigenouscrafts.com/artist/cherylfennell یا از صفحه‌ی اینستاگرامم من به آدرس fennellcheryl@ دیدن کنند تا با من ارتباط برقرار کنند و در مورد خرید مستقیم کالاها سؤال کنند.