به‌خاطر اجاره کردن خانه از لیست فرزندان حذف شدم

مهاجرت معمولا تبعیض‌های مختلفی را به فرد مهاجر تحمیل می کند حالا اگر زن باشی تبعیض حاصل از جنسیت بر شرائط مهاجرت افزوده می‌شود. زنان افغان درلابه‌لای دشواریی‌های پیش‌رو همواره تلاش کرده‌اند که محدودیت‌‌های حاصل از مهاجرت را زیرپا بگذارند و از شرایط حاصل از مهاجرت برای رشد فردی خود استفاده کنند. ایرا احمدی یکی از دختران مهاجر افغان است که سال‌های زیادی «بی‌هویت» بوده است اما این «بی‌هویتی» قانونی باعث نشده است که این دختر جوان دست از تلاش بردارد. او همواره از امکانات موجود در ایران برای طی کردن پله‌های ترقی استفاده کرده و اجازه نداده که نداشتن مدارک شناسایی مانعی برای پیشرفت او باشد. او یکی از نخستین بانوان معرق‌کار مهاجر افغان است. با او به گفت‌وگو نشستیم.

ایرا احمدی گرامی چه شد که سراغ معرق رفتید؟

ایرا احمدی: نمی‌توانم بگویم که معرق برای من از ابتدا یک علاقه بود. انتخاب معرق یک اجبار بود؛ یک وقتی، در یک مقطعی در مسیر زندگی‌ام قرار گرفت. زمانی که بچه بودم وقتی می‌پرسیدند که می‌خواهید چه کاره شوید می‌گفتم می‌خواهم دکتر شوم اما حالا در زمینه معرق کار می‌کنم. به آن علاقه پیدا کرده‌ام و این علاقه باعث شده است آن را به طور جدی دنبال کنم.

چه سبک از معرق را کار می‌کنید؟

ایرا احمدی: معرق چندین شاخه دارد و من در شاخه مدرن کار می‌کنم. در این سبک هنرمند می‌تواند عکس بگیرد و با استفاده از آن طرح معرق را بزند و ایده‌پردازی کند.

گفتید که معرق برای شما جبر بوده است، کمی در موردش توضیح دهید؟

ایرا احمدی: بله. این اجبار ناشی از هویت من است. هویتی که من سال‌ها به دنبالش بودم. موضوع هویت برای بسیاری از مهاجران افغان در ایران مسئله اساسی است. شرایط مهاجران افغان در ایران به گونه‌ای است که اکثر مهاجران از بسیاری از امکانات ساده و حقوق ابتدایی برخوردار نیستند اما موضوع مدرک و کارت شناسایی همواره دغدغه‌ی اساسی‌تر مهاجران بوده است. داشتن هویت رسمی سبب می‌شود، دروازه مدرسه و دانشگاه برای مهاجران باز شود و نداشتن مدرک شناسایی مدرسه رفتن را به یک آروزی دست نیافتنی تبدیل می‌کند.

تا جایی که می‌دانم تمام اعضای خانواده شما کارت هویت دارند، درست است؟

ایرا احمدی: بله، درست است.

چه شد که شما بدون کارت هویت ماندید؟

ایرا احمدی: مهاجران افغان به نسبت شهروندان ایرانی فرزندان بیشتری دارند اگرچه نسل امروز مهاجران تعداد فزندان کم‌تری دارند اما در سال‌‌های ورود مهاجران افغان به ایران هر خانواده بین چهار تا هشت فرزند داشت. برای همین مهاجران از سوی شهروندان ایران مورد تحقیر قرار می‌گرفتند. بیشتر اوقات به دلیل تعداد زیاد اعضای خانواده برای اجاره کردن خانه با مشکل روبه به رو بودند. اکثر صاحب‌خانه‌‌‌ها به خانواده‌های با فرزندانِ زیاد خانه اجازه نمی‌دادند. حتی در حاضر هم برخی از خانواده‌‌‌ها این مشکل را دارند. خانواده‌ام برای اینکه روی کاغذ فرزند کمتری نشان بدهند زمانی که برای گرفتن کارت شناسایی اقدام کردند، نام مرا حذف کردند. در نتیجه من هیچ مدرک شناسایی ندارم. خواهران و برادرانم با داشتن کارت هویت توانستند به مدرسه بروند.

جرا قرعه حذف به نام شما افتاد و نه به اسم یکی از برادرها؟

ایرا احمدی: واقعیت این است که جامعه افغانستان و جامعه مهاجر هنوز به شدت مردسالار است و جنس مذکر برایش ارزش بیشتری دارد. ما نمی‌توانیم منکر این موضوع باشیم اما خودم هم‌ نمی‌دانم که دلیل انتخاب من چه بود، آیا دختر بودن دلیل حذف من شد؟ یا اینکه شخصیت آرامِ من سبب شد در بین خواهر و برادرانم برای حذف از لیست فرزندان انتخاب بشوم.

با آزمایش «DNA» می‌توان ثابت کرد که شما دختر پدرتان هستید و تست دی.ان.ای یک مدرک معتبر قانونی است. چرا این راه را نرفتید؟

ایرا احمدی: در آن زمان پدرم مریض بود و ما توان پرداخت هزینه این آزمایش را نداشتیم. از طرف دیگر پروسه گرفتن کارت آمایش برای کسی که از دیگر اعضای خانواده‌اش جا مانده است کار راحتی نیست. من با این که سن کمی داشتم، بارها به سفارت افغانستان و اداره اتباع و دیگر ارگان‌‌های مربوط مراجعه کردم که راه حلی به من پیشنهاد ندادند که بتوانم مشکل خود را حل کنم.

به عنوان یک دختر هنرمند مهاجر چه مشکلاتی داشتید؟

ایرا احمدی: نداشتن مدرک هویتی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که از زمان کودکی تا به حال بر سر راه من بوده است. مشکلی که با یک تکه کاغذ حل ‌می‌شود. نداشتن مدرک شده برای ثبت‌نام در هر کلاس و دوره ای بسیار اذیت شوم اما هیچ وقت اجازه ندادم این موضوع سد راه من بشود. هر وقت لازم بشود تلاشم را چندین برابر می‌کنم تا بتوانم پیشرفت زیادی در کارم داشته باشم.

حمایت خانواده در فعالیت‌های هنری شما چه تاثیری داشته؟

ایرا احمدی: اوایل کارم از طرف خانواده حمایت خاصی صورت‌ نمی‌گرفت اما خانواده‌ام هیچ‌گاه به من تحمیل نکرده‌اند که چه کاری را انجام دهم و چه کاری را انجام ندهم. مسیر زندگی خود را خودم تعیین می‌کنم و تصمیمات مهم زندگی‌ام را خودم می‌گیرم و این آزادی برای من نقطه قوتی بوده است. زمانی که پدرم به تابلوهای من نگاه می‌کند خوشحالی او در چهره‌اش برای من عنصری تشویق کننده است.

مهاجرت چه تاثیری در زندگی شما به خصوص در هنر شما داشته است؟

ایرا احمدی: اگر من در افغانستان بودم، قطعا شخصیت متفاوتی داشتم چون شرایطم متفاوت بود. شرایط زندگی فاکتور مهمی در شکل گرفتن و مسیر زندگی هر فرد است. در افغانستان امنیت نیست و این نبود امنیت باعث محدویت جامعه بخصوص در جامعه زنان می‌شود. خوشبختانه زنان مهاجر در ایران امنیت دارند و این امنیت باعث رشد زنان مهاجر شده است. باوجود این که مهاجرت سختی‌‌های خاص خود را دارد اما تا اندازه‌ای تاثیر مثبت دارد.

پیشرفت‌‌های زنان مهاجر به خصوص در حوزه هنر را چگونه می‌بینید؟

ایرا احمدی: خوشبختانه من در اطرافم و در جامعه مهاجر می‌بینم که زنان مهاجر زیادی فعالانه تلاش می‌کنند و این جای امیدواری دارد.

آیا زنان برای شما موضوع هنر و معرق هستند؟

ایرا احمدی: مشکلات زنان یکی از دغدغه‌های من است. برای همین قصد دارم کارهایی در خصوص آزارهای خیابانی که به زنان می‌شود را داشته باشم.

تا به حال در چه نمایشگاهی شرکت کرده‌اید؟

ایرا احمدی: من در نمایشگاه‌‌های گروهی مختلفی شرکت کرده‌ام و همچنین چندین اثر را برای شرکت در نمایشگاهی در کشور ترکیه فرستادم. قصد دارم که نمایشگاه مستقلی داشته باشم.

چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟

ایرا احمدی: از نوجوانی برای آینده برنامه‌ریزی کردم اما به دلیل مشکلاتی که وجود داشت نتوانستم به آنها عمل کنم. برای همین دوست ندارم چیزی بگویم اما مسیر زندگی‌ام برایم مشخص است. قصد دارم به افغانستان بروم و مدرک شناسایی بگیرم و ادامه تحصیل دهم.

ایرا احمدی گرامی از شما سپاسگزاریم وبرایتان موفقیت آرزو می‌کنیم.