|
درباره شکیلا عالمی شکیلا عالمی در سال ۱۳۵۹ در ولایت جاغوری افغانستان به دنیا آمد. پدر و مادرش در هنگام جنگ، زمانی که او نوزادی بیش نبود به ایران مهاجرت کردند. شغل پدرش سبب شد که به هنر روی آورد. زمانی که شانزده سال داشت آموختن هنر را نزد اساتید برجسته‌ای همچون استاد لطفعلی و استاد محمد یزدچی آغاز کرد. ازدواج با محمدمهدی میزایی استاد برجسته خوشنویسی سبب شد که هنر تذهیب را به‌صورت جدی دنبال کند. مینیاتور و آبرنگ بخش دیگری از هنرهای این بانوی موفق مهاجر است. او تحصیلات خود را تا مقطع لیسانس ادامه داد اما با وجود داشتن علاقه به تحصیل به دلیل مدارک اقامتی نتوانست وارد مقطع بالاتر شود. |
محدودیت‌های حاصل از هجرت، بدون شک فشار دوچندانی را بر دوش زنان می‌گذارد و زنان مهاجر افغان نیز در ایران با موانع مختلفی روبه‌رو هستند اما آن‌ها در طی این سال‌های مهاجرت از فضای موجود در کشور میزبان برای رشد استعدادها و توانایی‌های خود استفاده کرده‌اند و چهره متفاوتی از زن افغان را به تصویر کشیدند. شکیلا عالمی یکی از این زنان مهاجر است که حالا جزء اساتید برجسته هنر تذهیب است که در سال‌های مهاجرت با تلاش و با حمایت همسرش توانسته است که در نمایشگاه‌های مختلف داخلی و بین‌المللی شرکت کند و نیز شاگردان زیادی را پرورش دهد. همچنین او جزء ده زن برتر هنرمند ایران انتخاب شده است و در سال ۱۳۹۲ از سوی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان نخبه مهاجر برگزیده شده است.
چه شد که به سراغ هنر رفتید؟
شکیلا عالمی: شغل پدرم رنگ‌کاری آثار چوبی لوكس بود به خاطر همین تا حدودی با رنگ و تركیباتش آشنایی داشتم و احساس می‌كنم علاقه به هنر را از پدرم به ارث برده‌ام ولی به‌طور جدی بعد از نامزدی با استاد میرزایی به هنر تذهیب علاقه‌مند شدم.
از بین رشته‌های هنری چرا هنر تذهیب را انتخاب کردید؟
شکیلا عالمی: در اوایل به خاطر نیازی كه یک خوشنویس به تذهیب داشت و به نیت همكاری با همسرم به كار تذهیب رو آوردم ولی به‌مرور زمان علاقه من به این هنر زیاد شد و به‌طور جدی‌تری كار كردم و هنرجو پرورش دادم.
نقش همسرتان را در زندگی هنری خود چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شکیلا عالمی: زندگی با یک هنرمند بسیار سخت است؛ زیرا یک هنرمند بسیار حساس و زودرنج است. خدا را شكر همسرم بسیار در این راه بنده رو تشویق كردند و با تمام شب‌بیداری‌ها و حساسیت‌های اخلاقی من كنار آمده است و همواره در كنارم بوده است. در منزل ما اولین بودجه را به خرید ابزار و وسایل هنری تخصیص می‌دهیم. هزینه رنگ و كلاس و كاغذ و مركب ما خیلی بیشتر از مخارج لباس و مهمانی و مسافرت است و همه بابت این موضوع راضی هستیم.
با توجه به اینکه هنر تذهیب هنری تقریباً مردانه است، حضور زنان در این رشته را چگونه می‌بینید؟
شکیلا عالمی: بدون تعارف باید گفت كه مردان در هر عرصه‌ای موفق‌تر از زنان عمل می‌کنند. به خاطر اینكه در هر حرفه‌ای كه وارد می‌شوند، آن را به‌عنوان شغل آینده‌شان در نظر می‌گیرند و جدی‌تر روی آن تمركز می‌کنند اما زنان با موانع بسیاری ازجمله ازدواج، داشتن یا نداشتن همسر خوب، فرزندآوری، خانه‌داری و هزار و یک كار غیر از هنر موردعلاقه‌شان روبه‌رو هستند به همین دلیل مردان موفق‌تر عمل می‌کنند و چون در اجتماع بیشتر حضور دارند، فرصت تبلیغ و ارائه آثارشان را دارند. ولی به نظر من هنرهای ظریفی مثل تذهیب بیشتر با روحیات زنان سازگار است. آثار یك هنرمند زن بسیار لطیف‌تر است زیرا كه با احساس وجودی خود روی آن تمركز می‌کند و همچون یک مادر كه به فرزند خود رسیدگی می‌کند، روی اثر خود وقت می‌گذارد و آن را به بهترین شكل می‌آراید.
هنر خوشنویسی در افغانستان سابقه دیرینه دارد، زنان افغانستان در این هنر چه نقشی داشته‌اند؟
شکیلا عالمی: افغانستان در هنر تذهیب صاحب سبک است. استاد کمال‌الدین بهزاد که زاده هرات در افغانستان است. مكتب هرات را در تذهیب و مینیاتور پایه‌گذاری كرد و بعد از مهاجرتش به تبریز توانست شاگردان زیادی را تربیت كند كه بعدها شاگردان ایشان در اصفهان بسیار درخشیدند و هر کدام مكاتبی را ثبت كردند. از ویژگی‌های مكتب هرات این است كه از لاجورد و طلا در كنار هم استفاده كرد و آثار بجا مانده از ایشان كاملاً با فرهنگ مردم افغانستان یكی بود و حتی چهره‌هایی كه ایشان تصویر می‌کردند از چهره‌های افغانستانی بود با چشمانی بادامی و ملبس به لباس‌هایی كه در آن زمان در افغانستان پوشیده می‌شد.
شما یکی از اولین بانوان تذهیب‌کار مهاجر هستید، مهم‌ترین عاملی که زنان مهاجر را از هنر دور ساخته است چیست؟
شکیلا عالمی: نبود اعتمادبه‌نفس و مدرک‌گرایی. متأسفانه این دو عامل باعث شده كه زنان خود را از جامعه دور بدانند و به خلوت‌گاه خود كه همان خانه‌هایشان است پناه ببرند یا درگیر كارهای دیگر شوند. مطمئن هستم كه اگر زنان مهاجر با هنر و به‌خصوص هنر زیبا و ریشه‌دار تذهیب بیشتر آشنا شوند صد در صد می‌توانند كارهای فاخری ارائه دهند. زنان كشور من هنرمندان بسیار دقیقی هستند كه این حقیقت در سوزن‌دوزی‌های آن‌ها آشكار است. زنان سرزمین من با رنگ و تركیبات و قوانین آن‌ها به‌خوبی آشنا هستند و این از لباس‌های محلی بسیار رنگارنگشان پیداست. ولی اگر همین زنان به‌طورجدی كار هنری انجام دهند باعث ایجاد اعتمادبه‌نفس در آن‌ها می‌شود و بهتر می‌توانند از شرایط و امكانات جامعه استفاده كنند. زنی كه از خودباوری و اعتمادبه‌نفس برخوردار باشد می‌تواند برای فرزندانش الگوی بهتری باشد.
نسل جدید مهاجران نسلی هستند که به‌تازگی پا به عرصه هنر گذاشته‌اند، چه چشم‌اندازی برای آن‌ها ترسیم می‌کنید؟
شکیلا عالمی: خدا را شكر نسل جدید ما بسیار فرهیخته‌تر و پرتلاش‌تر دیده می‌شوند. جوانان ما این موضوع را با رگ و گوشت و خون خود درک کرده‌اند كه فقط خودمان می‌توانیم آینده را بسازیم و برای آبادانی كشور عزیزمان تلاش كنیم. خیلی به آینده خوش‌بین هستم و امیدوارم كه روزی در كشور خودمان گرد هم بیاییم و كارهای فرهنگی و هنری انجام بدهیم.
تا به حال در چه نمایشگاه‌هایی شرکت کردید؟
شکیلا عالمی: به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در نمایشگاه‌های مختلف شرکت کردم. همچنین با ارسال آثار خود در نمایشگاه‌های کشورهایی مثل هندوستان، تاجیکستان، ایتالیا، دبی و افغانستان شرکت کردم. آثار زیادی از بنده در كتاب‌ها و آلبوم‌های استادان خوشنویسی ایران چاپ شده است. همچنین در حال حاضر تدریس تذهیب را به‌صورت آنلاین و رایگان در سایت موسسه فرهنگی اكو دارم. كه علاقه‌مندان به هنر تذهیب از كشورهای عضو اكو می‌توانند آن را دنبال كنند و استفاده كنند. این برنامه از پربازدیدترین برنامه‌های سایت این سازمان شده است. هنر بخصوص در حد پیشرفته و حرفه‌ای آن، نیاز به حضور بیشتر در جامعه را دارد.
با توجه به اینکه مردهای مهاجر که در ایران زندگی می‌کنند به دلیل فضای فرهنگی بازی که وجود دارد، تعصب کم‌تری دارند، این موضوع چقدر می‌تواند زمینه را برای حضور زنان در عرصه هنر فراهم کند؟
شکیلا عالمی: مردان افغانستان شاید به خاطر خاطرات و زمینه فكری كه از محیط بسته افغانستان دارند تا حدودی مانع شوند. ولی در سال‌های اخیر مردان هم متوجه شدند كه طرز فكرشان كاملاً اشتباه است و باعث عقب‌ماندگی كشور و خانواده خود شده‌اند. البته اگر دیدارها و نمایشگاه‌ها بیشتر برگزار شود و مهاجران از نزدیک شاهد رشد و پیشرفت هم‌وطنان باشند، انشاالله تمام محدودیت‌ها برداشته می‌شود و زمینه رشدی بهتر و بیشتری برای جوانان حاصل می‌شود.
میزان استقبال زنان از نمایشگاه شما چطور بوده است؟
شکیلا عالمی: میزان استقبال بسیار عالی بوده؛ به‌طوری‌که الآن بیشترین هنرجوهای بنده و همسرم از قشر دختران و زنان مهاجر هستند. هنر همدم بسیار خوبی است كه اگر كسی به سراغش بیایید دیگر نمی‌تواند آن را رها كند. مهاجران افغان سال‌ها است كه از هنر دور مانده‌اند؛ و الآن مثل مادری كه فرزندش را بعد از سال‌ها می‌بیند، مشتاقانه به سمت هنر می‌آیند. چون هنر در خون ما مردم است. همه ما شعر را درک می‌كنیم و هنر را می‌شناسیم چراکه نمونه‌هایی از آن‌ها را در خانه‌مان دیده‌ایم.
چه شد که به دانشگاه نرفتید؟
شکیلا عالمی: برای مقطع فوق‌لیسانس در دانشگاه تهران پذیرفته شدم ولی به خاطر مدارک اقامتی كه در آن سال‌ها داشتم نتواستم ادامه تحصیل بدهم. حتی پارسال هم خود شخص سفیر افغانستان به نام بنده خواستار ادامه تحصیلم شدند ولی باز هم متأسفانه به خاطر مشكلات اقامتی با داشتن معدل الف نتوانستم ادامه تحصیل بدهم.
بسیاری از خانواده‌های افغان مخالف فعالیت زنان هستند و این گاهی برای خانواده‌های مهاجر هم صدق می‌کند. برای ورود به این عرصه با مخالفت از سوی خانواده‌ی همسر خود مواجه نبودید؟
شکیلا عالمی: خانواده همسرم بسیار متعصب بودند و اوایل ازدواجم كه بنده قصد رفتن به دانشگاه را داشتم برادر بزرگ همسرم مخالفت می‌كردند و اعتقاد داشتند كه فرزندآوری بهتر از تحصیل است؛ و حضور زن در جامعه خوب نیست، كسی نباید عكس یک زن را در صفحات اجتماعی ببیند و هزار و یک مانع كه برایم ایجاد می‌كرد. به خاطر اینكه پدر همسرم فوت كرده بودند و برادر بزرگ ایشان حكم پدر را برایشان داشت و خود را مختار می‌دید كه در مورد زندگی تمام اعضای خانواده مسئولیت داشته باشد. ولی خدا را شكر همسرم در كنارم بود و حمایتم كرد.
رابطه شما با هنرمندان ایرانی چگونه است؟
شکیلا عالمی: استادان و هنرمندان ایران خیلی رابطه خوب و حسنه با ما دارند. وقتی بین آن‌ها هستیم اصلاً تفاوت ملیتی را احساس نمی‌كنیم به دلیل اینكه هدف همه ما یكی است و آن هم هنر است.
چه توصیه‌ای برای زنانی که می‌خواهند پا به عرصه هنر بگذارند دارید؟
شکیلا عالمی: همیشه و در هر فرصتی از زنان می‌خواهم كه به کلاس‌های ما بیایند و این‌طور فكر نكنند؛ حالا كه تحصیلات خاصی ندارند پس محكوم به انزوا هستند. هنر از معدود كارهایی است كه نیاز به تحصیلات خاص ندارد. البته اگر به‌صورت آكادمیک هم بتوان هنر را دنبال كرد كه خیلی بهتر است. ولی نباید طوری با آن‌ها رفتار شود كه زنان بازمانده از تحصیل میل و علاقه‌شان به هنر را از دست بدهند. در كشورهای مسلمان زنان همیشه با ممنوعیت‌ها و موانع زیادی روبرو هستند. منظور بنده حجاب نیست. آن طرز فكر حاكم بر جامعه و دو دسته كردن زنان است. در جوامع ما زن خوب و زن بد را هركس با معیارهای خود می‌سنجد. زنان مهاجر در ایران به خاطر داشتن امنیت جانی، بهتر و بیشتر در جامعه حضور دارند. ولی همان‌طور كه گفتم محدودیت‌های زیادی دارند. مسئله ازدواج و پیدا كردن یک همسر همراه كه آنان را درک كند از مهم‌ترین مشغولیت‌های فكری دختران مهاجر است؛ زیرا به خاطر مهاجرت مردان افغانستان بیشتر قشر كارگر هستند. از طرفی این دختران در درون خانواده با فشارهای خانواده و انواع ممنوعیت‌ها رودررو هستند. بازهم از بین این مشكلات وقتی زنی موفق می‌شود نام خود را بین انسان‌های موفق قرار دهد، حرف‌ها و نگاه‌های زیادی را تحمل می‌كند. خدا را شكر آینده خوبی پیش روی نسل جدید است زیرا خودشان برای رسیدن به هدفشان با تمام این موانع می‌جنگند.
خانم شکیلا عالمی عزیز از شما سپاسگزاریم.
ارسال نظرات