استعدادهای مهاجران بیش از پیش دیده می‌شود

«محبوبه خاوری» هنرمند سوخت‌نگار معرق است و به صورت حرفه‌ای در این رشته فعالیت می‌کند. محبوبه خاوری به گفته خودش در راه رسیدن به جایگاه کنونی‌اش سختی‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. او در حال حاضر به عنوان هنرمند موفق سوخت‌نگار در جامعه مهاجر افغان شناخته می‌شود. محبوبه خاوری دوست دارد کارهایش را در نمایشگاه‌های مختلف به علاقه‌‎مندان نشان بدهد اما او به عنوان یک هنرمند مهاجر با محدودیت‌هایی بیش از هنرمندان ایرانی روبروست.

خانم محبوبه خاوری عزیز چه انگیزه‌ای شما را به سمت هنر سوخت‌نگاری سوق داد؟

محبوبه خاوری: من به نقاشی بسیار علاقه داشتم و می‌خواستم که وارد حوزه نقاشی شوم اما با مخالفت خانواده‌ام مواجه شدم و این موضوع سبب شد که نسبت به نقاشی دلسرد شوم و آن را پیگیری نکنم. زمانی که وارد دانشگاه شدم، در مسیر دانشگاه کلاس‌های فنی و حرفه‌ای بود که شاخه‌های مختلف هنر را آموزش می‌داد و من هنر سوخت‌نگاری را برای آموزش انتخاب کردم و به یادگیری آن مشغول شدم.

در این مسیر چه مشکلاتی داشتید؟

محبوبه خاوری: بیشتر رشته‌های هنری پرهزینه و زمان‌بر است. سوخت‌نگاری نیز از جمله رشته‌های هزینه‌بر است و اگر هنرجویی شرایط اقتصادی مناسبی نداشته باشد، نمی‌تواند در این رشته پیشرفت کند و مشکل اقتصادی یکی از مشکلات من بوده است. محل زندگی من در دماوند است و برای خرید چوب‌های مورد نیاز خود مجبورم که به تهران بروم و رفت و آمد برایم بسیار دشوار است. همچنین خانواده مخالف بودند که من در حوزه هنر فعالیت کنم.

رشته هنری را می‌توان از هنرستان شروع کرد. چرا شما از همان دوران هنرستان وارد رشته هنر نشدید؟

محبوبه خاوری: در آن زمان دانش‌آموزان مهاجر حق ورود به رشته‌های فنی و حرفه‌ای و هنرستان را نداشتند. من به نقاشی بسیار علاقه داشتم و می‌خواستم که وارد حوزه نقاشی شوم اما با مخالفت خانواده‌ام مواجه شدم و در زمان دبیرستان رشته انسانی را انتخاب کردم.

میزان استقبال مشتریان چگونه است؟

محبوبه خاوری: خوشبختانه این رشته مانند دیگر رشته‌ها طرفدارهای خاص خود را دارد و هنرمندان زیادی در این رشته فعال هستند. ازطرف دیگر من برای فروش آثارم مشتری‌های زیادی دارم و سفارش‌های مختلفی از آنها می‌گیرم و با وجود شرایط اقتصادی که موجود است اما به مدد شبکه‌های اجتماعی بازار صنایع‌دستی رونق خود را حفظ کرده است.

درمورد سبک کار خود توضیح دهید؟

محبوبه خاوری: سوخت‌نگاری یکی از شاخه‌های هنر معرق است. سوخته‌نگاری هنر سوزاندن چوب با هویه است. این هنر همانند دیگر هنرها نیاز به زمان دارد و جزو هنرهایی است که به طور کامل با دست انجام می‌شود و نیاز به دقت بالا و صبر و حوصله دارد و کوچک‌ترین بی‌دقتی باعث ایجاد نقص در اثر می‌شود و اغلب اگر به اثر آسیب وارد شود اصلاح کردن آن ممکن نیست. بیشتر کارهایم در مورد افغانستان است و حال و هوای کارهایم فضاهای مختلف افغانستان را نشان می‌دهد و من چهره‌های مختلف از مردم افغانستان را به تصویر می‌کشم.

شما در کنار کار هنر چه فعالیت‌هایی دارید؟

محبوبه خاوری: من لیسانس روانشناسی دارم و نتوانستم که در رشته تحصیلی خود مشغول به کار شوم و برای همین در فصل بهار و تابستان در بخش برداشت محصول فعالیت دارم و در فصل پاییز و زمستان در کافی‌نت مشغول به کار هستم.

شما از مهاجرانی هستید که تجربه تحصیل در دانشگاه ایران را دارید، شرایط تحصیل برای مهاجران را چگونه ارزبابی می‌کنید؟

محبوبه خاوری: خوشبختانه هر سال بر تعداد دانشجویان مهاجر افغان افزوده می‌شود و ما شاهد هستیم که روز به روز مهاجران در رشته‌های مختلف دانشگاهی موفقیت‌های مختلفی را کسب می‌کنند و مهاجران در این سال‌ها توانسته‌اند که در کنکور سراسری رتبه‌های بالایی را به دست آورند. یکی از این مشکلات پیش‌روی دانشجویان مهاجر گرفتن پاسپورت دانشجویی است که پروسه بسیار طولانی و سختی دارد. اگر دانشجویان موفق به گرفتن پاسپورت دانشجویی نشوند، حق ادامه تحصیل در دانشگاه‌های ایران را ندارند. من نیز برای گرفتن پاسپورت دانشجویی بسیار اذیت شدم.

مهاجران افغان در شهرستان‌ها تجربه متفاوتی از زندگی کردن نسبت به مهاجرانی دارند که در تهران زندگی می‌کنند، در مورد تجربه زندگی خود در شهرستان دماوند بگویید.

محبوبه خاوری: مهاجرت پدیده‌ی پیچیده‌‎ای است و سختی‌های خاص خود را دارد و البته در کنار تمام چالش‌ها نکات مثبتی هم دارد که هیچ‌گاه نمی‌توانم از آن غافل شویم. مهاجران افغان سال‌ها است که در ایران زندگی می‌کنند اما به نظرم کسانی که در شهرستان زندگی می‌کنند، تجربه متفاوتی از مهاجرت دارند. مردم شهرستان نسبت به مهاجران نگاه منفی‌تری به نسبت مردم ساکن در شهرهای بزرگ دارند و اغلب با مهاجران برخورد تحقیرآمیز دارند. نسل جدید مهاجران به راحتی می‌تواند در سطوح مختلف کار و فعالیت کنند اما در شهرستان‌ها به مهاجران اجازه فعالیت نمی‌دهند و پیوند دوستی در شهرستان با مهاجران بسیار کم‌رنگ‌تر از شهرهایی مثل تهران است و مهاجران در شهرستان‌ها محدودیت بیشتری دارند.

به نظر شما رشته سوخت‌نگاری در افغانستان چه جایگاهی دارد؟

محبوبه خاوری: درست است که افغانستان جزو کشورهایی است که طبعیت بسیار زیبایی دارد و استفاده از چوپ و صنایع چوبی قدمت بسیار دیرینه‌ای دارد اما هنر سوخت‌نگاری در افغانستان شناخته شده نیست و این وظیفه مهاجرانی است که در این حوزه فعالیت جدی دارند و آنها باید تجربه هنری خود را به افغانستان منتقل کنند تا این هنر در سراسر افغانستان پرورش یابد.

هنرسوخت‌نگاری چقدر در بین مهاجران شناخته شده است؟

محبوبه خاوری: متاسفانه مهاجران بیشتر به موضوعات اقتصادی گرایش دارند و به دلیل شرایط زندگی دشواری که دارند تلاش می‌کنند که فرزندان خود را بیشتر در راه اقتصادی راهنمایی و حمایت کنند و استقبال از کار هنری در بین مهاجران کمتر است. خوشبختانه نسل جدید مهاجران شناخت بیشتری نسبت به نسل‌های قبل دارند و حوزه سوخت‌نگاری را می‌شناسند. در مشهد نمایشگاه‌های مختلف زیادی در حوزه هنر سوخت‌نگاری برگزار شده و برگزاری نمایشگاه‌های مختلفی در این حوزه سبب ترویج این رشته شده است.

مهاجران به راحتی نمی‌توانند که نمایشگاه برگزار کنند، نظر شما در این مورد چیست؟

محبوبه خاوری: بله. متاسفانه مهاجران افغان در بخش برگزاری نمایشگاه باید از فیلترهای مختلفی عبور کنند. شورای مهاجران در دماوند قصد داشت که نمایشگاهی را برگزار کند. مسئول شورا پیگیری زیادی در این خصوص انجام داد و شهرداری و مسئولین سختگیری زیادی را انجام دادند و با این وجود موفق شدیم که نمایشگاه برگزار کنیم. به نظرم در بسیار از مواقع دوستان ایرانی نیز همکاری‌های خوبی با مهاجران دارند و این قدم بزرگی برای جامعه مهاجران افغان است.

رشد و پیشرفت جامعه مهاجر افغان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

محبوبه خاوری: خوشبختانه مهاجران در این سال‌های اخیر وارد رشته‌های هنری مختلف شده‌اند و تعداد انجمن‌های هنری در شهرهای مختلف در حال گسترش است و هر سال تعداد نمایشگاه‌های هنری که توسط مهاجران برگزار می‌شود روزبه‌روز در حال گسترش است. از طرف دیگر مردم ایران پی برده‌اند که جامعه مهاجر در دل خود استعداد و نخبه‌های فراوانی دارد و قشر مهاجر قابلیت رشد و پیشرفت دارند.

چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟

محبوبه خاوری: شرایط زندگی در ایران روزبه‌روز دشوارتر از قبل می‌شود و نمی‌توان برنامه‌ریزی دقیقی را در نظر گرفت. متاسفانه در ایران به هنر توجه زیادی نمی‌شود و هنرمندانِ مستقل از سوی نهادهای رسمی حمایت نمی‌کنند و این موضوع سبب می‌شود که بسیاری از هنرمندان راه مهاجرت را پیش بگیرند. قصد دارم که مهاجرت کنم تا بتوانم دانش و مهارت خود را در زمینه سوخت‌نگاری افزایش دهم.

خانم محبوبه خاوری از شما سپاسگزاریم.