زنان مهاجر افغان با وجود مشکلات و مسائل بسیار همواره تلاش می‌کنند که در جامعه حضور پیدا کنند و در عرصههای گوناگون نقشآفرینی کنند. سمیه خاوری زنی هنرمند است که از نوجوانی وارد دنیا هنر شد و با وجود موانع و مشکلات موفق شد در دانشگاه رشته گرافیک بخواند. او در طراحی، مجسمه‌سازی و تصویرگری مهارت دارد. او از نخستین زنان مهاجر افغان است که تصویرگری کتابهای داستان بسیاری را به عهده داشته و با هنر خود به شخصیتهای داستان‌ها چهره بخشیده است. تصویرگری کتابهای کودک و نوجوان حوزه فعالیت سمیه خاوری است. قدرت تخیل و احساساتی درونی او سب شده است که بتواند با دنیای کودک و نوجوان ارتباط بگیرد و آثار مختلفی را با استفاه از بیان ساده به تصویر بکشد. سفر به افغانستان باعث شد که از دنیای مجسمه‌سازی غافل نشود و تجربه‌‌های خود را وارد دنیای مجسمه‌سازی کند و آثار مختلفی خلق کند. «تومور» نام نمایشگاهی است که او آثار خود را به نمایش گذاشت است.
برای مجله هفته با سمیه خاوری به گفت‌وگو نشستیم.
|
درباره سمیه خاوری سمیه خاوری در سال ۱۳۷۱ در گلشهر مشهد به دنیا آمد. او از نوجوانی به هنر علاقه پیدا کرد و دوره آموزش طراحی را شروع کرد. مجسمه‌سازی برایش مرحله دوم آموزش بود. آشنایی با دنیای مجسمه‌سازی افق جدیدی در علایق هنری او گشود. تلاش‌های سمیه در رشته مجسمه‌سازی به بار نشست و او در مسابفات «مجتمع امام رضا» مقام نخست را کسب کرد. سرانجام تحصیلات کارشناسی خود را در رشته گرافیک در دانشگاه هنر نیشابور به پایان رساند. در سفری که به افغانستان داشت، کار یکی از کتابهای برادرش را تصویرگری کرد و از آنجا به صورت جدی هنر تصویرگری را پیش گرفت. او یکی از نخستین زنان مهاجر افغان است که در رشته تصویرگریِ کتاب فعالیت دارد و آثار گوناگونی را به تصویر کشیده است. خواب خرگوشی، حق حیات، افسانه‌های ژاپنی، طلایی به خانه باز می‌گردد، دانی پرواز می‌کند، مورچه‌های مخترع، اوراشیما پسر ماهیگیر از جمله آثاری هستند که تصویرگری آنها به عهده سمیه خاوری بوده است. |
خانم سمیه خاوری گرامی چه شد که به هنر علاقه پیدا کردید؟
خواهرم به کلاس طراحی می‌رفت و زمانی که کارهای او را دیدم، تصمیم گرفتم که در کلاس طراحی شرکت کنم. در آن زمان با کلاس‌های استاد حسین جعفری آشنا شدم که خوشبختانه ایشان مرا بسیار تشویق کردند و یکی از مشوق‌هایم در مسیر هنری‌ام بودند. بعد از اینکه مدتی a طراحی انجام دادم در کلاس مجسمه‌سازی شرکت کردم. دنیای مجسمه‌سازی باعث می‌شد که من به راحتی تخیل کنم و احساسات خود را در قالب مجسمه بیان کنم. سه سال به صورت حرفه‌ای هنر مجسمه‌سازی را دنبال کردم و توانستم در چندین نمایشگاه گروهی شرکت کنم.
چه انگیزه‌ای سبب شدکه پا به عرصه تصویرگری بگذارید؟
برادرم در کابل در حوزه انتشارات کودکان فعالیت دارد. روزی به من پیشنهاد داد که برای کتابی تصویرسازی انجام دهم و بعد از آن به صورت جدی کار تصویرگری را ادامه دادم. ابتدا کارم را با کتابهای ساده شروع کردم و کم کم کتابهای متفاوتی را برای تصویرسازی انتخاب کردم.
تا به حال چه آثاری را تصویرسازی کردید؟
خاکستر جادویی، اینه ماتسویاما، خواب خرگوشی، حق حیات، افسانه‌های ژاپنی، طلایی به خانه باز می‌گردد، دانی پرواز می‌کند، از جمله آثاری هستند که کار تصویرسازی آنها را انجام داده‌ام.
میزان علاقه‌مندی جوانان هنرمند مهاجر، به رشته تصویرسازی را چگونه میبینید؟
خوشبختانه نسل جدید جوانان مهاجر به رشته‌های هنری گرایش پیدا کرده‌اند و دوستانی در کنار خود دارم که در کنارم هستند، در شاخه‌های هنری مختلف فعالیت دارند. همچنین هنرمندان تصویرگری را می‌شناسم که به صورت جدی در این حوزه کار می‌کنند.
تصویرسازی کتاب «دانی پرواز می‌کند» توسط سمیه خاوری
دستی کار می‌کنید یا دیجیتال؟
هر دو سبک را کار می‌کنم اما بیشتر طرفدار سبک دستی هستم. کارهای من بیشتر تخیلی هستند و بیشتر از تصویرهای ساده و ساکن استفاده می‌کنم.
به عنوان یک تصویرگر چه عواملی در کار شما برایتان مهم است؟
وقتی اثری را برای تصویرسازی انتخاب می‌کنم، محتوای اثر برایم بسیار مهم است. هرچقدر محتوا غنی‌تر باشد باعث می‌شود که تصویرسازی بهتری انجام دهم. در بسیار از موارد تصویرگران برای کتابهای سطح پایین تصویرسازی می‌کنند. به نظر من این موضوع ارزش کار تصویرسازی را پایین می‌آورد.
کدام یک از آثار خود را بیشتر دوست دارید؟
من کتاب «خواب خرگوشی» را بیشتر از همه کارهای دوست دارم. داستان این کتاب بسیار جذاب و غنی است. محتوای داستانی آن جدید است. در محتوای این اثر نکات اخلاقی را به صورت غیر مستقیم به کار می‌برد و از لحاظ سنی توانسته است اثر خوبی را مخاطبان خود ارائه کند.
تصویرگران چه دغدغه‌هایی دارند؟
کار تصویرسازی همانند دیگر رشته‌های هنری مشکلات خاص خود را دارد. هنرمندانی که وارد این جوزه می‌شوند باید زمان زیادی را برای موفق شدند به این رشته صرف کنند. یکی از مسائل دیگر در حوزه تصویرسازی بحث ارتباط نویسنده با تصویرگر است. در بیشتر اوقات نویسنده ارتباط مناسبی را با تصویرگر برقرار نمی‌کند و انتظار دارد که تصویرگر کارش را به خوبی انجام دهند. بحث زمان از مشکلات دیگر برای تصویرگران است. وقتی یک اثری به تصوبرگر داده می‌شود باید بتواند آن را در زمان معین تصویر ساز کند و این موضوع سبب می‌شود که از کیفیت کار کاسته شود.
شما حوزه هنر تصویرسازی در افغانستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
هنر تصویرسازی در افغانستان مانند دیگر رشته‌های هنری نوپا است. هنرمندانی که در این زمینه کار می‌کنند تازه کار هستند و تخصص ندارند. از طرف دیگر افرادی که در کار کتاب هستند، بدون داشتن تخصص و علم این رشته در مورد کار تصویرگران اظهار نظر می‌کنند که این موصوع می‌تواند کار تصویرگران را تحت‌الشعاع قرار دهند. در مجموعه این رشته در افغانستان در حال گسترده شدن است و آینده روشنی در پیش رو دارد.
تصویرسازی کتاب «مورچه‌های مخترع» توسط سمیه خاوری
به عنوان یک مهاجر در ایران با چه مسائلی روبه‌رو هستید؟
متاسفانه مهاجران برای ساده‌ترین موضوعات قانونی باید دوندگی زیادی را بکنند. شهروندان ایرانی به جامعه مهاجر از بالا به پایین نگاه می‌کنند و ابن موضوعی است که از گذشته تا به امروز وجود دارد. مهاجران روابط محدودی دارند و اگر بخواهند روابط خود را گسترش دهند و وارد جامعه بزرگ‌تر شوند باید تلاش زیاد کنند تا بتوانند به جایگاه بالایی برسند و این موضوع جسارت می‌خواهد.
شما شرایط رشد و پیشرفت بانوان مهاجر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بانوان مهاجر جزئی از مهاجران را تشکیل می‌دهند که مشکلات مهاجران شامل آنها می‌شود. خانواده‌های مهاجر برای دختران خود کارهای مشخصی را تعریف می‌کنند و دختران مهاجر از سوی خانواده حمایت نمی‌شوند و این موضوع سبب دلسری بانوان مهاجر می‌شود. خانواده‌ها انتظار دارند که دخترانشان به درآمدزایی برسند و تا زمانی که به این مرحله نرسند، تلاش‌های دختران خود را بیهوده می‌دانند.
هنر چه تاثیر روی شما گذاشته است؟
به نظرم دنیای هنرمند با یک فرد عادی کاملا متفاوت است. هنر سبب می‌شود که فرد نسبت به مسائل دقیق شود و با نگاه عمیق‌تری به پدیده‌ها بنگرد. من با دنیای هنر به روشن بینی رسیدم و افکارم گسترده‌تر شده است و از زمانی که به هنر روی آوردم، نسبت به موضوعات اطرافم پرسشگری می‌کنم.
به کسانی که می‌خواهند وارد دنیا تصویرسازی شوند چه توصیه‌ای دارید؟
تصویوگری رشته‌ای است که در قدم اول عشق و علاقه می‌خواهد. کسی قصد دارد در این رشته موفق شود باید صبور باشد و مطالعات خود را در این حوزه گسترش دهد و از ابتکار عمل و خلاقیت غافل نشود.
شما سفری به افغانستان داشتید و جوانان افغان در ارتباط بودید، شما فضای رشد و پیشرفت جوانان افغانستان را چگونه دیدید؟
جوانان افغانستان خیلی پیشتکار فراوان دارند و با وجود ناامنی و شرایط اقتصادی نامناسب تلاش می‌کنند که آینده خود و افغانستان را تغییر دهند. باوجود این که هر روز در گوشه‌ای انتحاری می‌شود و جوانان زیادی کشته می‌شوند، زندگی در تک تک لحظات جریان دارد. امید تنها چیزی است که جوانان افغانستان را سرپا نگه داشته است.
شما مجموعه آثار مجسمه‌های خود را در نمایشگاهی با نام «تومور» به اجرا گذاشتید، چه هدفی از برگزاری این نمایشگاه داشتید؟
با این مجموعه کار سعی کردم، خشم خود را نسبت به وضعیت موجود افغانستان نشان دهم. به نظرم تا زمانی که مردم افغانستان اندیشه روشن و مشخصی نداشته باشند، نمی‌‌توانند از وضعیت موجود عبور کنند و اگر غیر از این باشد، همان اتفاق‌های گذشته تکرار خواهد شد که ارمغانش تنها درد است و بس.
اثر مجسمه از سمیه خاوری
چه شد که تصمیم گرفتید روی مجموعه «تومور» کار کنید؟
من چندین بار به افغانستان رفتم و در طول سفرم با فضای زندگی در افغانستان و مشکلات آن آشنایی پیدا کردم. از نزدیک شاهد ناامنی‌‌ها و انتحاری‌ها بودم. این مسائل باعث شد که دیده متفاوتی پیدا کنم. وقتی از آخرین سفرم برگشتم، دید‌گاه و ایده‌های جدیدم را به شکل دستی طراحی کردم و بعد از آن سعی کردم آثاری یک دست و متحد بسازم.
استقبال از نمایشگاه «تومور» چگونه بود؟
دوستان و هنرمندان زیادی از نمایشگاه «تومور» بازدید کردند. استاتید هنرمند از سبک کار استفبال کردند چرا که سعی کردم آثار این مجموعه را به دور از کلیشه‌های مثل بت بامیان و لباس‌های افغان بسازم و از نگاه اساتید این نکته حسن مثبت نمایشگاه «تومور» بود.
فضای فعالیت و کار برای فارغ التحصیلان مهاجران چگونه است؟
متاسفانه تنها فارغ‌التحصیلان مهاجر نیستند که این مشکل را دارند و قضای کار برای جوانان ایرانی هم نامساعد است. جوانان مهاجر برای تحصیل در دانشگاه سختی‌های زیاد را تحمل می‌کنند اما بعد از پایان تحصیلات مجبور می‌شوند که در رشته جدا از تحصیلات خود کار کنند. از طرف دیگر در افغانستان امنیت وجود ندارد و به همین دلیل جوان مهاجر با وجود داشتن تخصص قادر نیستند که به افغانستان بازگردند.
به عنوان یک هنرمند مهاجر از چه موانعی عبور کردید؟
خانواده‌های مهاجر دوست دارند که فرزندانشان وارد کارها اقتصادی شوند و رشته‌هایی را بخوانند که بازدهی مالی داشته باشد. رشته‌های هنری زمان زیادی را می‌طلبد و در طولانی مدت نتیجه مطلوب دارد. خانواده‌ام موافق نبودند که من هنر بخوانم و با کلاس رفتن من مخالف بودند،خوشبختانه برادم مرا تشویق می‌کرد و همیشه حامی من بود. زنان برای پیشرفت و فعالیت باید انرژی بیشتری نسبت به یک مرد بگذارند تا بتوانند که خود را با قاطعیت نشان دهند و این موضوع در مورد من صدق می‌کرد.
برای آینده چه برنامه‌هایی دارید؟
تلاش دارم که بتوانم هر روز اطلاعات و دانش خود را در حوزه افغانستان شناسی گسترش دهم تا با تاریخ و اتفاقات افغانستان آشنا شوم. سعی می‌کنم که از مسائل و مشکلات مهاجران افغان شناخت پیدا کنم تا بتوانم دغذغه مهاجران را به نگاه متفاوتی نشان دهم. قصد دارم که فعالیت‌‌های فرهنگی خود را گسترش دهم.
خانم سمیه خاوری عزیز از شما سپاسگزاریم.
ارسال نظرات