توانمندی مردم افغانستان مانع از قاچاق سنگ‌های قیمتی می‌شود

سجاد حیدری هنرمند جواهرساز افغان طی سال‌های مهاجرت تلاش کرده وارد حوزه هنرهای دستی شود. اکنون در عرصه گوهرتراشی و نقره‌کاری متبحر شده و می‌خواهد این رشته را به مهاجران افغان معرفی کند. این هنرمند نقره‌کار از عدم شناخت جامعه مهاجر نسبت به این رشته هنری احساس ناراحتی می‌کند و امیدوار است که نسل جدید مهاجران نسبت به این رشته رغبت پیدا کنند. سجاد حیدری می‌خواهد با سفر به افغانستان تخصص خود را در اختیار علاقه‌مندان افغان بگذارد. به نظر این نقره‌کار مهاجر، فضای رشد در زمینه گوهرشناسی و دیگر رشته‌های مرتبط با آن در ایران مهیا است. مهاجران با تلاش و کوشش می‌توانند در هنرهای گوهر‌تراشی مهارت کسب کنند و دانش خود را به افغانستان منتقل کنند. سجاد حیدری از جامعه مهاجران عکاسی می‌کند، چرا که باور دارد زندگی مهاجران افغان زیبایی خاص و متفاوتی دارد که به نوبه خود منحصر به فرد است. از طرف هفته با این هنرمند به گفت‌وگو نشستم.

آقای سجاد حیدری گرامی چه عاملی سبب شد به کار هنری جذب شوید؟

سجاد حیدری: از زمان کودکی خالق بودن را دوست داشتم و خلق کردن چیزهای ساده برایم بسیار ارزشمند بود. زمانی که با کارگاه نقره‌کاری آشنا شدم به این رشته علاقه پیدا کردم چرا که متوجه شدم در این رشته می‌توانم به راحتی به فلزات فرم و شکل دهم و خالق باشم. از آن زمان تاکنون کار زرگری را به صورت جدی دنبال کردم. درحال حاضر این هنر جزء جدا نشدنی زندگی من است.

وضعیت سنگ‎‌های قیمتی چه جایگاهی در افغانستان دارد؟

سجاد حیدری: افغانستان سرشار از معادن سنگ‌های قیمتی است. همچنین جواهر‌سازی و مشاغل مربوط به آن قدمت دیرینه دارد. متاسفانه در افغانستان زمینه یادگیری این رشته‌ها به صورت آکادمیک بسیار ضعیف است و بیشتر به شیوه سنتی وجود دارد. قاچاق سنگ یکی از مسائل در زمینه سنگ‌های افغانستان است.

شما چه زمانی وارد هنر جواهرسازی شدید؟

سجاد حیدری: از پنج سال قبل وارد رشته نقره‌کاری شدم کنار آن در کلاس‌های گوهرتراشی شرکت کردم. سعی کردم بتوانم در همه شاخص‌های آن فعالیت داشته باشم چرا که رشته نقره‌کاری هنری زنجیره‌ای است که به دیگر شاخه‌های این رشته مرتبط است. به نظرم کسی که وارد حوزه گوهرتراشی می‌شود باید مهارت و دانش زیادی را در این زمینه کسب کند.

چه موانعی برسر راه داشتید؟

سجاد حیدری: کار در حوزه هنر نقره‌کاری و رشته‌های مرتبط با آن به پشتوانه مالی نیاز دارد. برای اینکه بتوانم در این حوزه فعالیت داشته باشم، مجبور شدم در رشته دیگری کار کنم و درآمد حاصل از آن را صرف یادگیری هنر مورد علاقه‌ام کنم. این یعنی انرژی زیادی را صرف کردم تا به این مرحله رسیدم. به نظرم به این دلیل که جوانان مهاجر پشتوانه اقتصادی قوی ندارند نمی‎‌توانند به آسانی وارد هنرهای جواهرسازی شوند. دوستان ایرانی زیادی هستند که در این حوزه فعالیت دارند و رقابت در این بازار مشکلات خاص خود را دارد. با این وجود اگر هنرمندی تلاش و کوشش جدی داشته باشد، می‌تواند به موفقیت چشمگیری دست پیدا کند.

از آثار سجاد حیدری

به نظر شما هنر جواهرسازی ایران و افغانستان چه اشتراکاتی دارد؟

سجاد حیدری: ایران و افغانستان از گذشته اشتراکات نزدیکی در زمینه جواهر و زیورالات دارند که به طور مثال می‌‌توانیم به سکه‌های قدیمی اشاره کنیم. بانوان در گذشته از این سکه‌ها برای تزیین لباس‌های سنتی استفاده می‌کردند.

ایران یکی از کشورهایی است که در آن هنرمندان زیادی در زمینه هنرهای دستی بخصوص جواهر‌سازی و رشته‌های مرتبط به آن فعالیت جدی دارند، نقش ایران را در خصوص پرورش متخصصان مهاجر در این زمینه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سجاد حیدری: من خیلی تلاش دارم که بتوانم تخصص خود را ارتقاء دهم. تعداد مهاجرانی که در ایران در رشته جواهر‌سازی و شاخه‌های مرتبط با آن دانش و مهارت کسب کرده‌اند، انگشت شمار هستند. خوشبختانه آنها پیشرفت چشمگیری در شاخه‌های مختلف جواهرسازی داشته‌اند. به نظرم جای کار برای آموزش دیدن مهاجران زیاد است، وارد شدن به بازار سنگ‌های قیمتی جای کاری بسیاری دارد. من تلاش دارم بتوانم روزی به افغانستان بروم و آن را گسترش دهم.

کمی در مورد نمایشگاه‌هایی که داشته‌اید برایمان توضیح دهید؟

سجاد حیدری: تا به حال به صورت انفرادی نمایشگاهی برگزار نکردم بلکه در چندین نمایشگاه گروهی که دوستان مهاجر برگزار کردند، آثار خود را به نمایش گذاشتم. در آینده تصمیم دارم آثار خود را به صورت انفرادی در معرض دید عموم قرار دهم. بحث نمایشگاه برایم دغدغه نبوده است بلکه تولید آثار مفهومی و باکیفیت برایم اولویت داشته است.

قاچاق سنگ‌های افغانستان به ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سجاد حیدری: سنگ‌های باارزش افغانستان به شکل غیرقانونی به صورت قاچاق به سایر کشورهای جهان به شکل خام فروخته می‌شود. ما باید فرایند استخراج، تراش و فروش را بهتر مدیریت کنیم تا بتوانیم به یکی از کشورهای پردرآمد در این زمینه تبدیل شویم.

وضعیت فروش‌کارهای شما چگونه است؟

سجاد حیدری: به دلیل ویروس کرونا همه بازارها از جمله بازار جواهرسازی فعالیت کم‌رنگی دارند. من به واسطه فروش آنلاین فعالیت دارم. از مراحل ساخت جواهر عکس می‌گیرم و آن را منتشر می‌کنم که مشتری جذب آن می‌شود و کار تمام نشده به فروش می‌رسد. بعضی از مشتری‌ها به صورت حضوری به کارگاه می‌آیند. چند وقت پیش از طرف دوستان جواهرساز افغان که در افغانستان زندگی می‌کنند، از من درخواست کردند که در این زمینه فعالیت کنم. در افغانستان زمینه خوبی داریم اما سایت‌هایی که در این عرصه به صورت جدی کار کنند بسیار کم است.

از آثار سجاد حیدری

شما دستی بر هنر عکاسی مستند دارید، کمی دراین باره برایمان بگویید؟

سجاد حیدری: دنیای عکاسی برای من همیشه جذاب و دوست داشتنی بوده است. به همین دلیل در کلاس‌های مختلف عکاسی شرکت کرده‌ام و از یادگیری آن غافل نشدم. جامعه مهاجر ساختار سنتی دارد این ساختار در بطن خود زیبایی‌های گوناگونی دارد. به عنوان یکی از اعضای جامعه مهاجر با دردهای هموطنان خود آشنایی دارم. سعی می‌کنم به واسطه عکاسی دردهای مهاجران را نشان دهم.

به عنوان فرزند یک مهاجر با چه مشکلاتی روبرو هستید؟

سجاد حیدری: من به عنوان یک افغان‌تبار که در ایران به دنیا آمدم و خانواده‌ام بیش از چهل سال است در ایران زندگی می‌کنند، حتی حق خرید یک سیم کارت به نام خود را ندارم. برای سفر به شهرهای ایران مجبور می‌شوم که چند روز را برای گرفتن برگ تردد بین شهری صرف کنم. من دوستانی دارم که چهار سال است به اروپا مهاجرت کرده‌اند و به راحتی می‌توانند به ایران و دیگر کشورها سفر کنند.

چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟

سجاد حیدری: من خیلی تلاش دارم که روزی بتوانم بازار و مکانی برای سنگ‌ها و صنایع دستی افغانستان را افتتاح کنم. می‌خواهم واقعیت هنرهای دستی و سنگ‌های افغانستان را نشان دهم. علاوه بر این برایم مهم است بتوانم با هنر خودم تغییر مثبتی در دیدگاه جامعه ایران نسبت به جامعه مهاجر ایجاد کنم.

آقای سجاد حیدری از شما سپاسگزارم.