کتاب «سوسن تسلیمی در گفتگویی بلند با محمد عبدی» مصاحبه‌ای کامل و دقیق است با سوسن تسلیمی، یکی از مهمترین بازیگران تاریخ سینمای ایران. عبدی بعد از مهاجرتش به لندن از سال ۲۰۰۷ تا اواخر ۲۰۱۰ یعنی طی سه سال، این گفت‌وگوی مفصل و همه‌جانبه را با سوسن تسلیمی در کشور محل اقامتش، سوئد، تکمیل کرد.
کتاب، حاصل بیش از سی ساعت گفتوگو درباره‌ی خاطرات و تجربه‌های کودکی او، تحلیل‌ها و نظراتش در مورد بازیگری، تجاربش حین بازی در فیلم‌های بیضایی، مهاجرتش از کشور و ... است.
«هفته‌ی فرهنگ و ادب» برای معرفی بهتر و جامع‌تر کتاب «سوسن تسلیمی در گفتگویی بلند با محمد عبدی» در گفت‌و‌گویی کوتاه با او، نگاهی داشته به سیر نوشته شدن این کتاب تا بعد از انتشارش.
سوسن تسلیمی نظرش درباره‌ی کتاب گفت‌وگوهایش چیست؟
همیشه کتاب را دوست داشته؛ چه زمانی که گفت‌وگوها انجام شد، چه زمان تصحیح که با هم نشستیم و روزهای متمادی انجامش دادیم (برای اضافه کردن نکات جا افتاده و توضیح بهتر) و چه حالا که کتاب در ایران بسیار مورد استقبال واقع شده. بعد از این کتاب، فیلمی مستند هم درباره‌اش ساختم که آن را هم بسیار می‌پسندد و همیشه از کامل و جامع بودش حرف می‌زند. این مستند روی اینترنت در دسترس است و همه می‌توانند تماشا کنند، به نام «در دوردست».
احتمالا بعد از انتشار کتاب با واکنش‌ها و اظهارنظرهای جالبی مواجه شدید.
کتاب در سال ۲۰۱۲ در لندن چاپ شده بود و چند مورد نقد خوب هم در رسانه‌ها داشت، اما زمانی که در ایران چاپ شد، مثل یک انفجار بود. حجم نوشته‌ها و نقدها و یادداشت‌ها و همین‌طور کامنت‌های مختلف در شبکه‌های مجازی فوق‌العاده و غیرقابل‌باور بود. گویی نسلی تازه، یک بار دیگر سوسن تسلیمی را کشف کرده بود. کتاب ظرف چند روز به چاپ دوم رسید، با آن‌که چاپ اولش نسبت به دیگر کتاب‌های منتشر شده در ایران، تیراژ بالایی داشت. از این نظر خوشحالم. این میان فقط به دو، سه اظهارنظر عجیب هم برخوردم که ادعا می‌کردند این حرف‌ها را عمدتاً سوسن در جاهای دیگر هم گفته بوده، در حالی که این گفتوگو حدود چهارده، پانزده سال پیش انجام شده و آن موقع اولین باری بود که سوسن درباره خودش حرف می‌زد. بخش بسیار کوچکی از این حرف‌ها را بعدا در مستند من و همین‌طور مستندی گزارشی در بی‌بی‌سی هم گفت، اما این حجم از گفته‌ها و نکته‌ها برای اولین و آخرین بار یکجا در این کتاب جمع شده (آخرین بار از این جهت که سوسن حرف زدن درباره‌ی خودش و آثار قبلی‌اش را تمام شده می‌داند و در جواب همه‌ی درخواست‌های مصاحبه می‌گوید که به این کتاب مراجعه کنند و همه چیز در این کتاب گفته شده و نیازی به توضیح مجدد و تکرار این حرف‌ها نمی‌بیند). در چه جای دیگری سوسن تسلیمی صد صفحه درباره‌ی کار با بهرام بیضایی و آربی اوانسیان حرف زده؟
اهمیت سوسن تسلیمی بودن در چیست؟
اهمیت سوسن تسلیمی بودن در دانش خارق‌العاده‌ای است که سال‌ها کسب کرده و تا به امروز هم در پی کسب بیشتر آن است؛ سوسن هیچ‌گاه از پا ننشسته، همیشه آموخته و همیشه آموزش داده. با این دانش و جایگاه هنوز ابایی ندارد که بگوید از دیگران می‌آموزد. جز این، حضور فوق‌العاده‌اش روی صحنه و جلوی دوربین، امتیازی افسانه‌ای است؛ حضور نمایشی‌اش آنقدر قوی است که شما نمی‌توانید «چریکه تارا»، «مرگ یزدگرد» یا «باشو» را بدون حضور سوسن مجسم کنید.
آیا درخشش سوسن تسلیمی در تئاتر و سینمای خارج از ایران ادامه‌ی درخشش او در ایران است یا هنگام صحبت درباره‌ی او باید درباره‌ی دو نفر کاملا متفاوت حرف بزنیم؟
نه، گسستی در کار نیست. فقط مخاطبان سوسن عوض شده‌اند. در یک مملکتی مسئولان دولتی او را نخواسته‌اند و طردش کرده‌اند. به طور مستقیم جلوی کارش را گرفته‌اند. او هم رفته سوی دیگر دنیا و از صفر کارش را شروع کرده با یاد گرفتن زبانی که یک کلمه‌اش را هم نمی‌دانسته. اگر کتاب را بخوانید در صد صفحه آخر می‌بینید که سوسن در سوئد چقدر موفق بوده. اتفاقاً خواندن این صفحات به نظرم بسیار ضروری است. خیلی‌ها کارهای سوسن را در ایران می‌شناسند و دنبال کرده‌اند، اما نمی‌دانند که سوسن از معدود چهره‌های هنری ایرانی است که پس از مهاجرت هم بسیار موفق بوده است؛ در ده‌ها نمایش بازی کرده، فیلم ساخته، سریال ساخته و به یکی از چهره‌های فرهنگی سوئد تبدیل شده. تا آنجا که در جشنواره‌ی گوتنبرگ که من هر سال در آن شرکت می‌کنم، وقتی به اهالی سینمایی سوئدی می‌گویم دوست سوسن تسلیمی هستم، چشمانشان برق می‌زند و اگر بازیگر باشند فوری تقاضا می‌کنند که آنها را به سوسن معرفی کنم!
اگر امروز با سوسن تسلیمی مصاحبه می‌کردید، ساختار گفت‌گویتان تغییر می‌کرد؟
فکر می کنم این کتاب کماکان راهنمای جامع و کاملی است درباره‌ی سوسن تسلیمی که اگر همین امروز هم قرار بود این کار را انجام دهیم، کم و بیش حاصلش یکسان می‌شد. قصدم ترسیم یک پرتره از تسلیمی بود؛ زنی که تسلیم نشد و ایستادگی کرد و پیروز شد و سربلند ماند. این‌که این شخصیت قوی و باسواد چگونه شکل گرفت و چگونه توانست این همه بر تئاتر و سینمای ایران تاثیر بگذارد و در عین حال در دوره‌ی دوم زندگی‌اش، در کشوری دیگر و با زبانی دیگر، این‌همه موفق باشد. در راه این ترسیم طبیعتاً از دوران کودکی‌اش شروع کردم؛ از مادری بازیگر که در دوران کودکی سوسن از دست رفت و جایزه‌اش را به بچه‌ی پنج‌ساله‌اش سپرد تا راه او را ادامه دهد. در طول گفتوگو سعی کردم هم به تفصیل درباره‌ی زندگی و آثارش در دوران مختلف بگوید و هم بحث مفصلی درباره‌ی تکنیک‌ها و شیوه‌های بازیگری و همین طور بازی گرفتن داشته باشیم. حاصل این بحث‌ها فکر می کنم برای هر بازیگر حرفه‌ای و شناخته‌شده‌ای و همین طور غیرحرفه‌ای، می‌تواند کلاس درس باشد برای آموختن از بهترین بازیگر زن تاریخ سینمای ایران.
ارسال نظرات