زن افغان برنده این دوران خواهد بود

حبیب عثمان

در گذر زمان زنان در ساختن جامعه افغان نقش روبه افزایشی داشته‌اند، آن‌ها بیش از پیش در عرصه‌های مهم حیات اجتماعی، فرهنگی و ادبی سهیم شده‌اند. زنان نامور، مبارز، اهل دانش و زحمت‌کش در جامعه افغان عرض وجود کرده، آن‌ها زندگی خویش را وقف خدمتگزاری به خانواده و جامعه خویش نموده، هیچ‌گاه در مقابل نابسامانی‌ها و عقب‌مانی‌های جامعه بی‌تفاوت نبوده‌اند.  

متأسفانه از چند دهه بدین سو زندگی مردم افغانستان در سمت و سوی ناخوش‌آیندی دگرگون شده و تغییر کرده؛ جامعه‌ی که در حال پیشرفت بود، به عقب برگشت. تعصب، قوم‌گرایی، نفاق، تفرقه‌اندازی و جنگ در کشور ما حکم‌فرما شد؛ این روند همزمان اثرات نامطلوب بالای جامعه زن در افغانستان گذاشته و جامعه زنان را تحت تأثیر قرار داد.

این بار یک زن ورزشکار افغان را به معرفی می‌گیرم که کارنامه‌ها و دستاوردهای ورزشی‌اش در دنیای ورزش افغانستان ماندگار و فراموش ناشدنی است.

خانم فهیمه لطفی یکی از اعضای تیم ملی بسکتبال زنان افغانستان در دهه‌ی هفتاد میلادی است.

ورزش و خانواده‌ی ما

فهیمه لطفی: همه‌ی ما در فامیل، ورزشی را بلد بودیم. برادرانم، کبیرالله لطفی عضو تیم ملی فوتبال افغانستان، حمیدالله لطفی و وحیدالله لطفی بازیکن‌ها و ستاره‌های فوتبال لیسه عالی حبیبیه و ستاره فوتبال کالج نیویارک بودند. آن‌ها در داخل و خارج از کشور به دنیایی ورزش فعال و سرگرم بودند و استند.

در صنف هفتم که در لیسه سوریا رفتم شامل تیم بسکتبال آن گردیده به تمرینات در تیم مکتب پرداختم، آن زمان تیم مکتب ما را جناب نعمت‌الله سلطانی تمرین می‌داد. وسیمه جان کپتان تیم ما و نسرین جان هم از جمله بهترین بازیکن‌های مکتب ما بودند. بعد از یکی دو سال بازی و تمرین در تیم منتخبه معارف انتخاب شدم.

در سال‌های ۱۹۷۵ یا ۱۹۷۶ بود که یک روز برادرم کبیرالله جان عضو تیم ملی فوتبال کشور با خوشحالی به من گفت که خبر داری یا نه! نام ترا در پروگرام ورزش شنیدم که در تیم ملی بسکتبال دختران انتخاب شدی خیلی خوشحال شده بودم و همان هفته با ما مصاحبه‌ی رادیویی هم شد.

حیف آن‌وقت‌ها!

مهاجرت از وطن

فهیمه لطفی: وقتی در کشور سویس مهاجر شدیم، مدتی در تیم شهر ما هم شروع به تمرینات کردم به‌زودی در تیم منتخبه شهر «سن گالین» انتخاب شده و به خوشی زیادِ تمرینات را شروع کردم. با تیم آنجا عادت کرده در مدتی کم آشنایی و دوستی پیدا کردم. ولی شوهرم که مرا همه‌وقت به تمرینات و بازی می‌برد خسته شده از من خواست تا بیشتر در زندگی خود ما مصروف شوم که من هم او را حق‌به‌جانب دانسته با عالم ورزش و بسکتبال که برای خودم هم آسان نبود خداحافظی کرده به زندگی عادی خویش شروع نمودم.

خوب‌ترین مسابقه ما در خارج از کشور مقابل تیم «فرونز» بود که تمام آن را همه دختران به حیث بهترین خاطره به حافظه‌های خود دارند و برای من مسابقه تاشکند بسیار دوست‌داشتنی بود که مردم تاشکند برای ما کف می‌زدند و بسیار استقبال کردند.

موقعیت در تیم بسکتبال دختران

فهیمه لطفی: من در چندین مسابقه تیم ملی خارج از کشور هم همیشه در پنج نفر اول بودم. زمانی زیادی به حیث کپتان تیم ملی دختران و هم مدتی از سوی ریاست المپیک به حیث معاون ترینر روسی ما آقای محترم «ویتالی» همکار و دستیار او بودم؛ حتیٰ در مسابقات تیم‌های خارجی در پولی تخنیک کابل به حیث هیئت ژوری ایفای وظیفه نموده‌ام که همه آن برایم فراموش ناشدنی است.

جالب‌ترین و بهترین مسابقه‌تان را بیاد دارید؟

فهیمه لطفی: جالب‌ترین مسابقهِ ما در داخل کشور تیم فاکولته طب مقابل ادبیات بود. من در تیم طب بازی می‌کردم. استواری و مقاومت تیم طب در برابر تیم ادبیات بی‌سابقه بود. تیم ما فوق‌العاده درخشید که تماشاچی‌ها آن را بیاد دارند و خوب‌ترین مسابقه ما در خارج از کشور مقابل تیم «فرونز» بود که تمام آن را همه دختران به حیث بهترین خاطره به حافظه‌های خود دارند و برای من مسابقه تاشکند بسیار دوست‌داشتنی بود که مردم تاشکند برای ما کف می‌زدند و بسیار استقبال کردند. برای ما مسابقه فراموش ناشدنی است. البته محترم «شمس» ترینر ما و آقای ویتالی روسی هم همراه ما بودند و خیلی خوشحال بودیم.

رشد ورزش زنان افغانستان در چه سطح بود و است، در حال حاضر زنان در کدام ورزش‌ها رو آورده‌اند؟

فهیمه لطفی: در گذشته‌ها سطح ورزش در بین دختران و زنان جوان افغان در حال پیشرفت، انکشاف، رشد و قناعت بخش و زمینه سفر به خارج از کشور برای ورزشکاران مهیا بود. ما هم می‌توانستیم در سفر‌های خارجی سهم داشته باشیم؛ از آموخته‌ها و تجارب بازیکنان چیز‌های بیاموزیم و این چانس دید و باز دید‌ها باعث آموزش‌وپرورش بازیکن‌های تازه می‌گردید.

باید یادآور شوم که؛ در سابق ما به مقایسه امروز تیم‌های بایسکل سواری دختران را نداشتیم و برعلاوه امتیازات ورزش‌کاران و تیم‌های ملی به درجه بهتر و خوب‌تر از دوره‌های ما شده است. در گذشته‌ها پروگرام عصریه، لباس، شرایط تشویق، اعلانات، تبلیغات برای تیم‌ها، فلم‌برداری، عکاسی از مسابقات و دیگر مسائل امروز مساعد و آسان‌تر شده است. در حالی که در سابق به‌آسانی یک ملی‌پوش از دو سه قطعه عکس از خارج و داخل اضافه در دسترس خود و یا از ریاست عالی ورزش آن زمان هم که من مدتی دو سال آن جا در شعبه تربیت‌بدنی ریاست المپیک هم کار می‌کردم نداریم و ندیدیم به جز چند عکس رسم گذشت‌ها یا سفرها.

به‌هرحال امروز خوشحالیم که شرایط و آزادی در کشور ما به اندازه لازم در برابر دختران و بانوان جوان قسمی که همه از طریق رسانه‌ها، اخبار و پروگرام‌های ورزشی در جریان هستیم و می‌بینیم وجود دارد و زمینه آن میسر گردیده است.

جای بس خوشی و مسرت است. امیدواریم همین‌طور باقی بماند و انکشاف بیشتر کند. ولی با آمدن دولتی که گمان آن پیش‌بینی‌شده، متأثرکننده است. آینده این ورزشکاران چه خواهد شد و به کدام مسیر خواهد رفت؟ این گمان مرا سخت می‌آزارد و اذیت می‌کند. علاوتآ باید یادآور شوم که امروز حتیٰ بسیاری از بازی‌های دیگر مثل اسکیت بورد، فوتبال، بوکس، تکواندو که بازی‌های منحصر به مردان بود، خوشبختانه دختران ما هم سرگرم این بازی‌ها هستند. تیم‌های اسکی، بایسکل سواری دختران در بامیان قوت روحی و خوشحالی بزرگی برای ماست.

موانع و مخالفت‌های فامیلی و محیطی شرایط بد، ناگوار و سرگردانی‌های که برای زن افغان به بهانه‌های مختلف روزانه درگیر آن‌ها هستند چه مرد، چه محیط، دولت، رسم و رواج‌ها؛ همه‌شان با زن‌های افغان تمام‌وقت سد راه قرار می‌گیرد.

لطفا در مورد موقف زن در جامعه افغانستان گفتنی اگر دارید لطف نموده ارائه کنید.

فهیمه لطفی: در جامعه افغان نظریات مختلف و برداشت‌های در برابر زن‌های معصوم ما وجود دارد؛ ولی دید من در زندگی روزمره زن افغان در محیط خانه، کار بیرون و در پهلوی آن نگهداری و مواظبت از اطفال که همیشه و هروقت بدوش مادران افغان است.

درین اواخر زن‌ها با وجودی که در دفاتر، مؤسسات، سرک‌ها و شغل‌های شخصی یا آزاد مصروف کار و زحمت کشی هستند همچنان در پهلوی مرد‌ها و یا بدون مرد‌ها نان‌آور فامیل‌های خویش نیز استند. با وجود هزاران مشکل و جدال در محیط، بازهم با سعی و تلاش، برای پیشرفت و پیشبرد زندگی هستند و با بسیار چالش‌ها هنوز هم می‌خواهند از خود شخصیتی بسازند.

منظورم از چالش‌ها؛ موانع و مخالفت‌های فامیلی و محیطی شرایط بد، ناگوار و سرگردانی‌های که برای زن افغان به بهانه‌های مختلف روزانه در گیر آن‌ها هستند چه مرد، چه محیط، دولت، رسم و رواج‌ها همه‌شان با زن‌های افغان تمام‌وقت سد راه قرار می‌گیرد؛ برای من یک چالش بزرگ است که انرژی زن‌ها را بی‌فایده مصرف می‌کند درحالی‌که در دنیایی دیگر زن‌ها به این‌گونه مشکلات روبرو نیستند.

البته همه می‌دانیم که شجاعت و خواست بزرگ زنان افغان امروز چهره‌ی خود را به یک قهرمان اصلی، صبر و شکیبایی در سراسر جهان ثابت کرده‌اند. درحالی‌که هیچ‌گونه حقوقی درست‌وحسابی برایش داده نشده ولی هیچ‌گاه ناامید و پسمان در جامعه نبوده است.

من امید بزرگ به زنان افغان دارم و به‌زودی قدرت و پیشرفت زن‌ها را که ما شاید حضور داشتن چندین زن در پارلمان و رسانه‌ها هستیم و چهره زن افغان در آینده هم دیگر در چارچوب خانه‌داری و طفل‌داری باقی نخواهد ماند.

من مثبت‌نگرم، هرآنچه زن افغان انجام می‌دهد درین باره به آن باور و اعتماد قوی دارم و مطمئن هستم زن افغان شجاع و بَرنده است.

مجله «هفته» از خانم فهیمه لطفی گرامی، اظهار سپاس و قدردانی نموده، موفقیت و سرفرازی و برایش آرزو می‌نماید.