گفت‌وگو با شاهین خلیلی، از کادرهای کومه‌له‌ی حزب کمونیست، چهارمین از سری گفت‌وگوهای «هفته» با شخصیت‌ها و فعالان سیاسی است، درباره تحولات جاری ایران.
حسن زرهی، روزنامه‌نگار، رضا مریدی، وزیر سابق در انتاریو، و بابک یزدی، از رهبران حزب کمونیست کارگری سه شخصیتی هستند که پیش‌تر با آنها درباره مسیر فعلی و آینده جنبش «زن زندگی آزادی» مصاحبه کردیم.
در مصاحبه با شاهین خلیلی به کومه‌له و دیدگاه‌های آن درباره تمامیت ارضی ایران، جنگ مسلحانه با حکومت، و تحولات جاری ایران پرداخته‌ایم.
گفت‌وگوی «هفته» با آقای حسن شریعتمداری، فعال سیاسی پیش‌کسوت در شماره بعدی در همین صفحات ارایه خواهد شد. با آقای شریعتمداری درباره طرحی که او برای ایجاد یک ائتلاف گسترده از نیروهای اپوزیسیون تدارک دیده صحبت کردیم.
آقای شاهین خلیلی گرامی! می‌خواهیم درباره تحولات جاری ایران صحبت کنیم اما در ابتدا یک سؤال درباره خودتان. آیا هیچ‌وقت در کومه‌له فعالیت نظامی کرده‌اید؟
شاهین خلیلی: من به خاطر رشته تحصیلی‌ام که برق است در حوزه تخصصی خودم و برای سال‌های متمادی در امور فنی مربوط به مراکز تبلیغاتی حزب کار کردم. اما مهم است بدانید که کومه‌له از حدود سال ۱۹۹۰ جنگ مسلحانه را متوقف کرده است.
مجموعه‌های مختلفی در کردستان با نام «کومه‌له» فعالیت می‌کنند و تاجایی که من می‌دانم برخی مبارزه مسلحانه هم می‌کنند. شما با کدام «کومه‌له» کار می‌کنید که مبارزه مسلحانه ندارد؟
شاهین خلیلی: اسم کامل و رسمی ما «کومه‌له، سازمان کردستان حزب کمونیست ایران» است. در سال ۲۰۰۰ بخشی به رهبری آقای عبدالله مهتدی از این تشکیلات جدا شد که الان «حزب کومه‌له کردستان ایران» نام دارد که رسماً آرمان کمونیستی را کنار گذاشته و کم‌وبیش خود را سوسیال دموکرات می‌نامد. «کومه‌له، سازمان کردستان حزب کمونیست ایران»، یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های سیاسی فعال در کردستان ایران است.
من به خاطر رشته تحصیلی‌ام که برق است در حوزه تخصصی خودم و برای سال‌های متمادی در امور فنی مربوط به مراکز تبلیغاتی حزب کار کردم. اما مهم است بدانید که کومه‌له از حدود سال ۱۹۹۰ جنگ مسلحانه را متوقف کرده است.
گفتید گروه شما جنگ مسلحانه را در سال ۱۹۹۰ متوقف کرد، چرا؟
شاهین خلیلی: در سال ۱۹۹۰، در پی حمله عراق به کویت، تغییر و تحولاتی در منطقه ایجاد شد. کردستان عراق به‌طور نسبی مستقل شد و تأمین نیازهای اولیه مردم وابسته به باز بودن و امن بودن مرزها بود. در نتیجه دیگر کردستان عراق نمی‌توانست پشت جبهه مبارزه نظامی باشد. به همین جهت کومه له در عین اینکه به‌عنوان یک سازمان مسلح موقعیت خود را حفظ کرده اما تقریباً از همان سال‌ها عملیات نظامی از طریق مرزهای کردستان عراق و ایران را متوقف کرده است.
آخرین بار کی در ایران یا منطقه بودید؟ آیا رفت‌وآمد دارید؟ مثلاً در کنگره‌های کومه‌له در ایران یا عراق شرکت می‌کنید؟
شاهین خلیلی: تا ۲۰۱۵ در کردستان عراق بودم و در کنگره ۱۶ کومه‌له در سال ۲۰۱۴به‌عنوان نماینده شرکت کردم.
تا جایی که می‌دانم تاریخچه نه‌چندان طولانی حزب، پیچیده، و شامل اتحاد و انشعابات متعدد است. قدری درباره تاریخچه و ایدئولوژی حزب توضیح می‌دهید؟
شاهین خلیلی: از بدو تأسیسِ کومەلە در سال ١٣٤٨ خورشیدی تاکنون فعالیت‌های فکری، سیاسی و تشکیلاتمان در چهارچوب جهان‌بینی مارکسیستی بوده. در سال ١٣٦٢ حزب کمونیست ایران از چندین سازمان و جریان چپ و کمونیست تشکیل شد کە کومەلە بە دلیل پایگاە تودەای و اجتماعی‌اش در کردستان ستون فقرات این حزب بود و کماکان هم هست.
آیا ساختار کومه‌له دمکراتیک است؟ مثلاً رهبر و مرکزیت حزب طی چه فرآیندی به جایگاه‌های خود می‌رسند؟
شاهین خلیلی: ما در سیستم سیاسی و تشکیلاتمان به سانترالیزم دموکراتیک باور داریم. مطابق اساسنامە حزبی کمیته مرکزی و تمام ارگان‌های رهبری تشکیلات انتخابی هستند. هر دو سال یک‌بار کنگرە حزب کمونیست یا کومەلە برگزار می‌شود.
آقای ابراهیم علیزاده، رهبر فعلی کومه‌له کی و چگونه انتخاب شد؟
شاهین خلیلی: در سال ۱۳۶۲ کنگره کمیته مرکزی آن زمان را انتخاب کرد و اعضای کمیته مرکزی هم دبیر اول و بقیه ارگان‌ها را انتخاب کردند. از آن به بعد طبق اساسنامه در هر کنگره کمیته مرکزی دوباره انتخاب‌شده و رفیق ابراهیم علیزاده نیز به‌عنوان دبیر اول توسط کمیته مرکزی جدید به دبیر اولی برگزیده شده است.
ما جدائی از ایران را تبلیغ و ترویج نمی‌کنیم و به مردم کردستان می‌گوئیم که به‌شرط تحقق برنامه کومه‌له برای حاکمیت مردمی در کردستان در چهارچوب کشور ایران باقی بمانند.
نظر حزب شما درباره اصل یکپارچگی ایران چیست؟ آیا به تمامیت ارضی باور دارید؟
شاهین خلیلی: با نگاهی گذرا بر اساسنامه حزب و برنامه کومه‌له برای حاکمیت توده‌ای در کردستان حوزه کار و فعالیت سیاسی ما در سطح سراسری و محلی کاملاً آشکار و قابل ارزیابی است. ما در چهاچوب فعالیت‌های سیاسی و تشکیلاتی خود هر نوع تغییر در ساختار سیاسی و مبارزه طبقاتی بدون تغییر در سیستم سیاسی در مرکز را زودگذر و ضربه‌پذیر می‌دانیم و بر این باور هستیم که حکومتی که برخواسته و نمایندگی کننده مطالبات تمامی اقشار جامعه خصوصاً کارگران و زحمتکشان زنان تحت ستم باشد می‌تواند تضمین‌کننده حفظ اتحاد و یکپارچگی مبارزات و زندگی سرشار از آزادی، برابری و حقوق یکسان برای شهروندان تمامی ایران باشد.
این تئوری است. اما در عمل شما جدایی کردستان از ایران را می‌خواهید یا نه؟
شاهین خلیلی: تا وقتی‌که حقوق همه مردم و ملت‌های ایران رعایت شود نیازی به جدایی نیست. ما جدائی از ایران را تبلیغ و ترویج نمی‌کنیم و به مردم کردستان می‌گوئیم که به‌شرط تحقق برنامه کومه‌له برای حاکمیت مردمی در کردستان در چهارچوب کشور ایران باقی بمانند. این برنامه جامع و مدون است و بر اساس منافع کارگران و زحمتکشان کردستان و ایران تهیه‌شده است و مبنی بر استراتژی و تاکتیک ما قرار دارد.
|
درباره شاهین خلیلی
شاهین خلیلی در سال ۱۳۵۶ در تهران به دنیا آمد. اواخر سال ۱۳۵۸ به دلیل فعالیت‌های سیاسی خانواده ناگزیر به ترک تهران، و در سنندج ساکن شدند. او در هنرستان فنی معلم در سنندج در رشته برق تحصیل کرد. یک‌بار دیگر خانواده او در پاییز سال ۱۳۷۵ از ایران به کردستان عراق متواری شدند. سال ۲۰۱۵ او به کانادا مهاجرت کرد و در تورنتو ساکن شد. به گفته خودش از سن ۱۸ سالگی فعالیت‌های سازمانی خود را آغاز کرد. همراهی او با کومه‌له تا به امروز ادامه دارد. شاهین خلیلی آخرین بار در سال ۲۰۱۴ به‌عنوان نماینده در کنگره سالیانه این حزب شرکت کرد. |
در سال ۱۳۶۲ کنگره داشتیم و رفیق ابراهیم علیزاده به عنوان دبیر اول برگزیده شد و بعد هم در هر کنگره این انتخاب تجدید شده است و تا به امروز هم ایشان دبیر اول حزب و کومه‌له است.
حال که رعایت نمی‌شود چه؟
شاهین خلیلی: کلاً ما جدایی را برای مبارزه‌ی توده طبقه کارگر و زحمتکش مثبت نمی‌دانیم و به همین دلیل هم خودمان را بخشی از حزب کمونیست ایرانی می‌دانیم که برای تمامی مردم ایران مبارزه می‌کند. اما بر حقوق ملی مردم کرد پافشاری می‌کنیم و تحقق برنامه ما امکان وحدت ملیت‌ها را در ایران را فراهم می‌کند.
ازنظر شما جنگ مسلحانه تا چه حد برای آزادی ایران و کردستان راه مناسبی است؟ در شرایط حال حاضرِ ایران چقدر به این روش بها می‌دهید؟
شاهین خلیلی: ما در شرایط کنونی هر نوع دخالت نظامی در جامعه ایران را هم از سوی اپوزیسیون ایرانی و همه توسط دول خارجی، سم کشنده‌ای بر مبارزات توده‌ای کنونی جامعه ایران می‌دانیم. نکته دیگر این است که اساسا دست بردن به اسلحه خواست ما نبوده و به ما تحمیل‌شده است و برای حفاظت از خودمان این کار را کرده‌ایم و این اقدام در پی فراخوان ۲۸ مرداد سال ۵۸ به فرمان خمینی برای حمله به کردستان سازمان‌یافته و ادامه دارد.
پس کومه‌له در شرایط کنونی در هیچ فعالیت مسلحانه‌ای علیه رژیم حضور ندارد؟
شاهین خلیلی: به‌هیچ‌وجه، اگر هم توجه کنید تا الآن هیچ فعالیت مسلحانه‌ای علیه رژیم مخصوصاً طی چند ماه گذشته انجام‌نشده است، حتی در جامعه کردستان که به طریقی سنتی بالاخره مسئله مبارزه مسلحانه علیه رژیم مطرح بوده است. هم ما و هم سایر احزاب کردستان ایران در یک توافق جمعی سیاسی به این نتیجه رسیدیم و سعی کردیم که این طرز فکر را در جامعه هم نهادینه کنیم که به‌هیچ‌وجه و در شرایط کنونی نباید از این ابزار استفاده شود چون رژیم منتظر چنین غفلتی از سوی احزاب است.
من معتقدم آنچه در ایران جاری‌ست یک انقلاب است که دیر یا زود بە نتیجە خواهد رسید.
این یک تاکتیک است یا یک تصمیم استراتژیک؟
شاهین خلیلی: نگاه استراتژیک ما همیشه این بوده که بتوانیم با مبارزات توده‌ای که از دل جامعه برخاسته این رژیم را ساقط کنیم. باز هم تأکید می‌کنم ما هیچ‌گاه مبارزه مسلحانه را در اولویت قرار نداده‌ایم و مبارزات توده‌ای ما همیشه برای سازمان دادن و ایجاد تشکل بین مردم در بخش‌های مختلف بوده است. چه در تشکل‌های مربوط به زنان و دفاع از حقوقشان، چه جوانان و چه کارگری همیشه روی این تأکید داشتیم و سعی کردیم این بخش اصلی از جامعه که سطح علمی آن را بالا می‌برد و می‌تواند افق رهایی را خیلی روشن‌تر نشان دهد بزرگ کنیم تا مبارزات مسلحانه‌ای که شاید در یک مقطع کوتاه جواب یک نیاز را بدهد ولی به دلیل حجم بزرگِ نیروی‌های مسلح رژیم هیچ‌وقت نمی‌تواند دستاورد عظیمی داشته باشد.
جمهوری اسلامی و رسانه‌های رسمی ایران، همیشه بر اینکه حزب‌ها و سازمان‌های کرد وابسته هستند و از اسرائیل بودجه و کمک می‌گیرند تأکید دارند؛ آیا کومه‌له با اسرائیل رابطه دارد و از اسرائیل یا هر کشور خارجی دیگری کمک مالی دریافت می‌کند؟
شاهین خلیلی: به‌صراحت و با تأکید می‌گویم که هرگز. ما به دلیل موقعیت و جایگاه اجتماعی و توده‌ای که در جامعه داریم همیشه با این سؤال‌ها مواجهیم و عملاً حتی در کنگره‌ها در مورد منبع درآمدمان صحبت کردیم و به جامعه در مورد منابع مالی خود گزارش داده‌ایم.
تا الآن که من با شما صحبت می‌کنم با هیچ‌کدام از این دولت‌هایی که فعلاً در خاورمیانه و حتی در جهان به نحوی اپوزیسیون ایرانی و نیروهای مخالف را ازلحاظ مالی شارژ می‌کنند جز حکومت اقلیم کردستان ارتباط چه سیاسی و چه مالی نداشتیم.
آیا کومه‌له در هیچ کشوری به‌عنوان یک سازمان تروریست شناخته شده است؟
شاهین خلیلی: نه خوشبختانه؛ جمهوری اسلامی خیلی سعی کرده ولی با تأییدیه‌ای که رفقای ما از تشکیلات کومه‌له گرفته‌اند توانسته‌اند در همه کشورهای اروپایی پناهندگی بگیرند و طبیعتاً اگر در این چارچوب قرار داشت دچار مشکل می‌شدند. ولی ما فعالیت می‌کنیم، دفتر نمایندگی داریم، مراسم سیاسی می‌گیریم و با پرچم خودمان حضور داریم و به‌هیچ‌وجه با چنین مسائلی درگیر نبوده‌ایم.
ما در صحبت‌هایی که پیش‌تر داشتیم به منازعات بین احزاب کرد و حتی جنگ نظامی بسیار طولانی که بین آنها بود اشاره کردیم؛ در حال حاضر آیا امکان دارد باز هم این منازعات در قالب نظامی در آنجا شکل بگیرد؟ یا روند دیگری دارد طی می‌شود؟
شاهین خلیلی: ببینید ما همیشه با یک دید انتقادی به این موضوعات نگاه کردیم و چون خودمان را در درجه اول قربانی این وضع می‌دانستیم تکرار چنین موضعی را برای جامعه ایران و مشخصاً کردستان واقعاً خواستار نیستیم. به همین دلیل سعی کردیم در همه فرازوفرودهای که در اوضاع سیاسی جامعه ایران و کردستان پیش‌آمده همیشه اصل را بر این بگذاریم که باید با گفت‌وگو، تعامل و اتکا بر مبارزات توده‌ای در درون جامعه و درنهایت سپردن اداره جامعه به دست توده‌های کارگر و زحمتکشی که در جامعه ستون اصلی انقلاب هستند، بتوانیم جامعه را هدایت کنیم.
نظر حزب شما درباره اوجالان چیست؟
شاهین خلیلی: از دیدگاه ما شخص عبدالله اوجالان رهبر حزب کارگران کردستان ترکیه است.که از ۲۳ سال پیش در دام فاشیست‌های حاکم بر ترکیە اسیر است. وی در یک اقدام آدم‌ربایی و دسیسە منطقەای و حتی جهانی از کشور کنیا ربوده و به رژیم ترکیه تحویل داده‌شده، کمترین حق‌وحقوق یک زندانی در مورد ایشان رعایت نمی‌شود. در بسیاری از نشست‌ها و کنگره‌هایی که در سال‌های اخیر در حمایت از جنبش‌های آزادی‌خواهانه در هر چهار بخش کردستان برپا گردیده، خواست آزادی فوری «اوجالان» از زندان مطرح شده و مورد تایید قرار گرفته وما همواره از این خواست حمایت کرده‌ایم.
حزب شما از دل جریان کمونیست کارگری بیرون آمد، رابطه کنونی شما با این حزب چیست؟
شاهین خلیلی: اجاره بدهید این پرسش شما را این‌گونه پاسخ دهم که درواقع «حزب کمونیست کارگری» از درون تشکیلات کومه‌له و حزب کمونیست ایران، در دهه ۹۰ میلادی و در جریان‌های مرتبط به تحولات سیاسی جهان، منطقه و ایران در آن دوران شکل گرفت و بە عنوان «حزب کمونیست کارگری ایران» آغاز به فعالیت کرد. به‌طور ویژه و در شرایط کنونی ما بر ادامه فعالیت‌های مشترک نه‌تنها با این رفقا بلکه با سایر احزاب، سازمان و جریانات چپ ایران و کردستان برای تقویت جنبش سرنگونی‌طلبانه و انقلابی این روزها تأکید ویژه داریم.
برسیم به تحولات جاری: کومله اوضاع فعلی را چگونه ارزیابی می‌کند: جنبش اعتراضی؟شرایط انقلابی؟ یا یک انقلاب کامل؟
شاهین خلیلی: درواقع بحث بر سر عنوان و القاب نیست. ببینید در خصوص تحولات سیاسی این دوره ما بر این باور هستیم که این شرایط سیاسی منجر به وقوع انقلاب در ایران خواهد شد. حداقل تمامی نشانه‌های از تحولات درونی جامعه، سطح مبارزات، پیوستگی و ترکیب حاضر در میدان این مبارزه، وضعیت درونی رژیم در ابعاد مختلف ازجمله عدم توانایی آن برای بهبود شرایط اقتصادی، تأمین کار و معیشت دهها میلیون انسان زجرکشیده و تحت ستم این جامعه، تشدید ستم مضاعف بر زنان که امروز پیش‌قراولان و رهبران اصلی این حرکت انقلابی هستند، عدم توجه و برآورده نکردن خواست و مطالبات برحق طبقاتی، ملی، مذهبی و جنسیتی و از سوی دیگر تحولات سیاسی جهانی و اقدامات مشترک بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی و مهم‌تر از همه تعهد مردم کف خیابان به ادامه این مبارزه تا سرنگونی، نشان‌دهنده این امر است، آنچە در ایران در جریان است، یک انقلاب برای تغییر بنیادی و جارو کردن کل سیستم سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی است. من معتقدم این یک انقلاب است که دیر یا زود بە نتیجە خواهد رسید.
حزب شما چه نقشی در تحولات جاری ایران داشته و دارد؟
شاهین خلیلی: در فردای قتل دولتی زنده‌یاد مهسا ژینا امینی بنابر شناخت و تجربیات تاکنونی از جایگاه و اتوریته سیاسی تشکیلات کومه‌له در رهبری کردن چندین مورد اعتصاب عمومی در کردستان، با توجه به خشم و انزجار شدید مردم کردستان از جنایت هولناک قتل مهسا توسط نیروهای سرکوبگر رژیم، ما مبتکر و پیشنهاددهنده برپایی یک اعتصاب عمومی دیگر در کردستان در واکنش به این جنایت بودیم. درواقع ما خود را بخش جدایی‌ناپذیر از این جنبش که سال‌ها با ازخودگذشتگی و جانبازی دهها هزار انسان مبارز و انقلابی و حتی جان‌باختن بیش از ۲۵۰۰ تن از بهترین رفقا و رهبرانمان در جریان بوده می‌دانیم و تا سرنگونی رژیم اسلامی متعهد به ادامه این راه هستیم. جریان ما در خارج کردستان هم طرفدار و گوش شنوا برای حرف‌هایمان دارد.
در ایرانِ دموکراتیکِ آینده رابطه کردستان را با دولت مرکزی چطور می‌بینید؟ با مدل‌ِ فدرال کانادا یا با مدل جاری در عراق موافق هستید؟
شاهین خلیلی: اولآ به اعتقاد ما هر نوع مدل حکومتی در آینده پس از رژیم اسلامی باید توسط خود مردم خصوصاً کارگران، زحمتکشان و زنان تحت ستم و جوانانی که امروز در صحنه عملی این مبارزه هستند تعیین گردد. بدین دلیل از تعیین شکل و قواره‌ای خارج از دخالت آنان حمایت نخواهیم کرد. ما از مدل حکومتی شورایی که نمایندگی مستقیم نظرات، خواست‌ها و مطالبات تمامی اقشار جامعه و همان‌گونه که پیش‌تر گفتم کارگران و زحمتکشان باشد حمایت تمام‌قد می‌نماییم. اما، درنهایت نوع حکومت موجود در مرکز است که چگونگی رابطه ما همچون یک حزب سیاسی با آن را تعیین خواهد کرد. دوما و بخصوص مسئله مدل فدرال، مدل‌های متعدد در جهان وجود دارد کە هیچ‌کدام مشابە نیستند و هر حکومت فدرالی بە ماهیت تشکیل دهندە دولت بستگی دارد، از جملە مدل کانادا و عراق که در عنوان یکی هستند اما در ماهیت سیاسی بسیار متفاوت. برای ایران بر این اعتقاد هستیم که این مدل همان‌گونه که در عراق به‌درستی به‌نقد آن پرداخته‌ایم جوابگو نخواهد بود. یک سیستم فدرال با ماهیت دولت مرکزی سرکوبگر، مرکزگرا و فاقد انگیزه برای به رسمیت نشناختن حق ملت‌های تحت ستم، مدلی ناموفق و شکست خورد خواهد بود. به باور ما در این مدل که رکن‌های مهمی ازجمله اقتصاد، سیاست خارجی و نیروهای مسلح و کنترل مرزها در دست نیروی حاکم در مرکز است و در صورت نادمکرات بودن، از این ارکان حکومت به‌عنوان ابزار برای تشدید فشارها بر دولت‌های فدرال استانی در جهت تحمیل سیاست‌های خود استفاده خواهد کرد، همچنانکە دولت فدرال عراق تا کنون با اتکا بە اصل‌های یاد شد، چندین بار بە کردستان یورش برد و خون‌های زیادی ریختە شد، مدل موفقی نیست و در ایران هم نخواهد بود. درنهایت باید گفت وضعیت اسفبار زندگی و معیشت میلیون‌ها تن از مردم شهرهای مختلف کردستان عراق که از سوی دولت مرکزی که برخاسته از نیاز و قدرت گروه‌های مسلح، فرقه‌های ملی و مذهبی و حتی تحت نفوذ رژیم‌هایی همچون حکومت اسلامی ایران است، نمونه بارز این نظر و دلیل مخالفت با آن است.
آقای شاهین خلیلی از شما سپاسگزاریم.
ارسال نظرات