مصطفا عزیزی
حدود ۱۲ سال پیش محمد بوعزیزی دست‌فروش تونسی در اعتراض به توقیف کالاهایش و تحقیر مأموران شهرداری خود را در مقابل ساختمان شهرداری به آتش کشید و چند روز بعد براثر شدت جراحات جان داد. مردم خشمگین به خیابان‌ها ریختند و آغازگر انقلابی در تونس شدند که سرانجام در مدت کوتاهی به حکومت ۲۳ ساله‌ی زین‌العابدین بن علی بر این کشور پایان بخشیدند. در آن زمان برخی به مردم ایران طعنه می‌زدند که مردم خودشان مقصر هستند و این‌همه به آن‌ها ظلم می‌شود و کسی هیچ حرکتی نمی‌کند یا در این ماه‌ها و سال‌ها همیشه مردم را مقصر می‌دانستند که زیر ظلم حکومت مانده‌اند و تاب می‌آورند و تحمل می‌کنند. غافل از اینکه در همین سال‌های پس از جنبش هشتادوهشت هیچ روزی نبوده است که تجمعی و تظاهراتی علیه حکومت نشود و حکومت کسی را بازداشت نکند و حکم سنگینی صادر نکند و در دو مقطع دی‌ماه ۱۳۹۶ و آبان ۱۳۹۸ مردم را به رگبار نبندد. آن‌ها رکورد تازه‌ای از خود به‌جا گذاشتند و جمهوری اسلامی تنها کشوری شد که شهروندان کوچک و بزرگ خود را با شلیک موشک جنگی به قتل رساند و مردم معترض و دادخواه به جنایت را سرکوب کردند. بر سر جهانگیری کرونا نخست وجودش را انکار کردند تا انتخابات مسخره و راهپیمایی مسخره‌تر ۲۲ بهمن را اجرا کنند و بعد پیر مفلوکی که نفس‌های آخرش را می‌کشد جلوی ورود واکسن را گرفت و دانشمندان سپاه با اسباب‌بازی‌های مضحک‌شان مستعان و غیره و طبیب‌های سنتی‌شان با روغن بنفشه و عنبرنسارا اسباب خنده‌ی جهانیان را برای مردم با فرهنگ ایران ببار آوردند و هزاران نفر، بیش از دویست هزار نفر، بر اثر کرونا جان دادند.
موضوع حجاب اجباری همیشه برای جمهوری اسلامی دردسرساز بوده است و در این سال‌ها مبارزه زنان روزی نبوده است که شکل تازه‌تری به خود نگیرد و در داخل کشور زنان بسیاری مبارزه می‌کردند و در خارج از کشور نیز زنانی مانند مسیح علی‌نژاد صدای آنان را بازتاب جهانی می‌دادند و در یک مورد صبا کردافشاری ۲۱ساله را به ۲۴ سال زندان محکوم کردند که هنوز در زندان است. فیلم‌های بسیاری از خشونتی که گشت ارشاد برای دستگیری زنان و دختران به کار می‌بردند در فضای مجازی پخش می‌شد و به‌جای مجازات مأموران خاطی زنان و دختران مغلوب و کتک‌خورده را مجازات می‌کردند و دستور آتش‌به‌اختیاری می‌دادند تا اینکه دختر بیست‌ودوساله‌ی سقزی که با برادر کوچکش به تهران خانه بستگانشان آمده بودند را همین گشت ارشاد دستگیر کرد و بلایی سرش آوردند که صحیح و سالم دستگیر شد و جنازه‌اش از خیابان وزرا بیرون آمد و نام مهسا (ژینا) امینی شد اسم رمز انقلاب.
وقتی مردم آن‌هم مردم سراسر کشور در خیابان باشند دیگر کسی را یارای مستوری نیست. سلبریتی‌ها و ورزشکاران و بازیگران و هنرمندانی که بر روی دوش مردم بالا رفتند و در این سال‌ها سکوت پیشه کرده‌اند حالا به زبان آمده‌اند و دارند اعتراض خود را به وضعیت موجود و سرکوب مردم نشان می‌دهند. متأسفانه خود کارگردانان و زنان بازیگر از عوامل جا انداختن حجاب اجباری شدند زیرا در فیلم‌هایشان حجاب اجباری به سفت و سخت‌ترین شکل اعمال می‌شد و آن‌ها دم برنمی‌آوردند. اما این‌بار زنان بازیگر پیش‌قدم شدند.
زلیخای سینما و تلویزیون ایران خانم کتایون ریاحی نه‌تنها در حرف که در عمل بدون روسری جلوی دوربین نشست و علیه حجاب اجباری حرف زد و حتی با تلویزیون ایران اینترنشنال که ازنظر حکومت ایران تلویزیون دشمن محسوب می‌شود بازهم بدون حجاب اسلامی مصاحبه کرد. بعد از او مریم بوبانی بازیگر سرشناس ایرانی که متولد سنندج است عکس بی‌حجاب خود را در اینستاگرام شخصی‌اش منتشر کرد و نوشت: «چهل‌وچند سال رنج، رنگی به موهای من نگذاشته، اما همین سپیدی را از اجبار روسری می‌رهانم» پس از او دمینووار شیوا ابراهیمی و بعد شبنم فرشادجو هم به این کمپین پیوستند. بسیاری از خانم‌های سینما و تلویزیون متن‌هایی و استوری‌های در حمایت اعتراضات نوشتند و قتل مهسا، ژینا، امینی را محکوم کردند و بازیگران برجسته خارج از ایران مانند گلشیفته فراهانی، شبنم طلوعی، زر امیرابراهیمی و دیگران هم که از هنگام خروج از ایران هرگز با حجاب اسلامی ظاهر نشده بودند با نوشته‌ها و استوری‌های مختلف که در اینستاگرامشان منتشر کردند دست به حمایت زدند. گلشیفته نوشت: «لی‌لی‌لی حوضک، ندا آقا سلطان پر، پویا بختیاری پر، نوید افکاری پر، مهسا امینی، ژینای کردستان پر … جمهوری اسلامی نپر.» یا امیرابراهیمی نوشت: «عزادار هستیم. برای این سال‌های شکنجه و خشونت. جمهوری اسلامی، ما از تو متنفریم.» شبنم طلوعی نوشت: «از قره‌العین تا ژینا خفه کردید و کشتید و چال کردید به خیال اینکه خاموش میشن. اشتباه کردید! شما از جادوی شکوفه‌ها غافل بودید.» خلاصه زنان اهالی سینما و تلویزیون ایرانی در سراسر جهان به شکل‌های مختلف حمایت خود را اعلام کردند البته غیرایرانی‌ها هنرمندی مانند: ناتانیل بازولیک، بازیگر اهل استرالیا، با انتشار تصویری از مهسا امینی در اینستاگرام خود پرسیده است: «فمینیست‌ها کجا هستند؟ چرا جهان ساکت است؟» یا نورگل یشیلچای، بازیگر اهل ترکیه، که فیلم سینمایی «جن زیبا»، به کارگردانی بایرام فضلی، در ایران بازی کرده است با انتشار تصویری از مهسا امینی در استوری اینستاگرام خود نوشت: «باعث تاسفه… افسوس برای تمامی زنان در جهان» …
البته مردان سینما و تلویزیون هم از قافله عقب نماندند. مسعود کیمیایی چراغ اول را روشن کرد و خیلی ساده و صمیمی قتل مهسا امینی را محکوم کرد و گفت مردم حق دارند که پاشنه‌ی کفش خود را بکشند و به خیابان بیایند. او همکاران خود را خطاب قرار داد که چرا صریح و بی‌پرده طرف مردم نمی‌ایستند و در مذمت وسط‌بازی گفت و این که: «در وسط بوی بدی می‌آید» پس از او دیگران هم گفتند اما عجیب‌ترین نقل‌قول‌ها از کسانی صورت گرفت که تاکنون همیشه طرف حکومت را می‌گرفتند نمونه بارزش امین حیایی که در هشتادوهشت در فیلم امنیتی «قلاده‌های طلا» به کارگردانی ابوالقاسم طالبی بازی کرد و موجبات تنفر مردم از خودش را فراهم کرد هرچند مردم بخشنده هستند اما گاه هیچ‌چیز را فراموش نمی‌کنند. مورد عجیب و غیرمنتظره‌ی دیگر فیلمی بود که مهران مدیری بیرون داد و به‌شدت قتل مهسا امیری را محکوم کرد و گفت حاضر نیست دیگر برنامه «دورهمی» را اجرا کند اما البته افزود پنجاه قسمت ضبط کرده‌اند و در اختیار صداوسیماست و ممکن است آن را پخش کنند که او راضی نیست! فراموش نکنیم وقتی مهران مدیری، ناصر ملک‌مطیعی را به برنامه «دورهمی» آورد و اجازه پخش برنامه‌اش را ندادند وقت آن بود که تولید و پخش دورهمی را قطع کند یا وقتی که در آبان ۹۸ اینترنت را قطع کردند و بیش از ۱۵۰۰ نفر را کشتند یا زمانی که با دو موشک هواپیمای مسافربری اوکراین را سرنگون کردند… باید تولید و پخش دورهمی را قطع می‌کرد نه اکنون‌که بوی متعفن الرحمان حکومت بلند شده است. البته بعید نیست اگر حکومت با کمک شرکای تجاری‌اش در آمریکا و اروپا جان سالم به‌در ببرد بیاید میان‌داری کند و خون‌ها را بشوید و همه را دعوت به «دورهمی» کند.
از قدیم می‌گفتند «دیر آمدن بهتر از هرگز نیامدن است» برای همین کسانی که صادقانه بیایند و دیگر دوباره برنگردند بسیاری از مردم گذشت می‌کنند اما بهتر است خود اینان فراموش نکنند که همیشه پشت سر مردم حرکت کرده‌اند و هوس جلوداری و چاووشی نکنند که ممکن است حکم همان نفوذی‌هایی را پیدا کنند که سرووضع خود را تغییر می‌دهند و با تندترین شعارها میان جمعیت می‌روند و دستور دارند مسیرها را منحرف کنند و به کوچه‌های بن‌بست بکشانند.
به‌هرحال بسیاری از هنرمندان و آن بخش سینمایی‌شان که در مورد آن‌ها گفتیم در این سال‌ها نشان دادند که هرگز وقتی پای منافعشان باشد پشت مردم نمی‌ایستند و جانب حکومت و قدرت و پول را رها نمی‌کنند. روزها و تحولات اساسی در انتظار است احتمالاً حکومت دست به سازش‌های بزرگ با کشورهای خارجی می‌زند تا بتواند مردم ایران را باز مثل چهل‌وچند سال گذشته سرکوب کند و صدا از کسی درنیاید و دیپلمات‌های زن کشورهای خارجی برخلاف عرف دیپلماتیک روسری سر کنند و به دیدار مسئولین جمهوری اسلامی بروند تا سر مردم ایران معامله کنند و آن‌قدر آن‌ها را وقیح کنند که ابراهیم رئیسی در قلب آمریکا در نیویورک به کریستیان امان‌پور بگوید روسری سر کن تا با تو مصاحبه کنم و البته خوشبختانه خانم امان‌پور نپذیرفت و این مصاحبه انجام نشد.
فراموش نکنیم اگر «خدا همان خدای دهه شصت باشد» مردم و جوانان دیگر همان مردم دهه‌ی شصت نیستند و مثال بارزش اینکه در دهه‌ی شصت ده‌ها و صدها «ژینا» در کردستان قتل‌عام شدند و صدا از کسی بیرون نیامد و اکنون به خاطر ظلم عادلانه‌ی که جمهوری اسلامی نصیب همه‌ی ایران در سراسر ایران پهناور کرده است به خون‌خواهی و دادخواهی قتل ژینا امینی برخواسته‌اند و به گفته‌ی یکی از همین مردم، این حادثه یک کشته داشت و هشتاد میلیون زخمی. کاش هنرمندان و سرشناسان هنری و ورزشی یاد بگیرند که آن‌ها بخشی از راه‌حل نیستند خود مشکل هستند. اگر خودشان مزدوری نکنند رسم مزدوری از زمین برداشته می‌شود. وقتی جعفر پناهی و محمد رسول‌اف و مصطفا آل‌احمد را دستگیر کردند در داخل و خارج صدا از کسی بلند نشد.
سخن آخر از قول احمد شاملو نقل می‌کنم. :
«بُهتان مگوی
که آفتاب را با ظلمت نبردی در میان است.
آفتاب از حضورِ ظلمت دلتنگ نیست
با ظلمت در جنگ نیست.
ظلمت را به نبرد آهنگ نیست،
چندان‌که آفتاب تیغ برکشد
او را مجالِ درنگ نیست.
همین بس که یاری‌اش مدهی
سواری‌اش مدهی.
دی ۱۳۶۳» مدایح بی‌صله
ارسال نظرات