آیا می‌دانید خستگی آدرنال چیست؟

ترانه ناظری

بدن انسان تفاوت بین جنگ واقعی یا نگرانی‌های ناشی از مشکلات روزمره و کاری را نمی‌داند و وقتی سیگنال‌های تولیدکننده استرس را از جهت مسائل مالی، کاری یا خانوادگی به طور مستمر دریافت می‌کند خسته شده و به مرور از پای درمی‌آید.

پاسخ بدن انسان به استرس را می‌توان در سه مرحله مشاهده کرد. در مرحله اول وقتی بدن وارد فاز ترس و اضطراب می‌شود سیستم عصبی سمپاتیک فعال شده و مغز به غدد آدرنال دستور می‌دهد که هورمون‌هایی مانند اپی‌نفرین و کورتیزول ترشح کند و به کمک آن‌ها بدن را آگاه و برای رویارویی با خطر مجهز کند. با بالا رفتن سطح استرس، قلب شما تندتر می‌زند، فشار خون، قند خون و چربی‌های خون بالا می‌رود، مردمک چشم تنگ‌تر می‌شود و میزان تعریق و تنفس افزایش می‌یابد.

بعد از واکنش‌های اولیه به استرس، بدن باید به شرایط عادی برگردد و مدتی را در حالت استراحت و آرامش بگذراند. ولی اگر واکنش به استرس شدید باشد یا به طور دائم و پشت سر هم اتفاق بیفتد، بدن به مدت طولانی در حالت آماده‌باش می‌ماند و ناچار می‌شود خود را در مقابل عوامل ایجادکننده استرس مقاوم سازد و درجه تحمل خود را بالاتر ببرد. در این مرحله، آزاد شدن بیش از اندازه هورمون‌های استرس به طور گسترده‌‌تری بر روی بدن تاثیر می‌گذارد. سیستم ایمنی تحلیل می‌رود و بدن مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلف می‌شود. اختلالات رفتاری مانند خشم، افسردگی، کمبود انرژی و بی‌خوابی، فشار خون، بالا رفتن ضربان قلب، کلسترول بالا و خطر حمله قلبی، اسپاسم معده، رفلاکس و تهوع بروز می‌کند، ذخیره چربی به خصوص در قسمت‌های میانی بدن افزایش می‌یابد، احساس گرسنگی و میل به غذا دچار اختلال می‌شود. پوکی استخوان، دردهای عضلانی و تخریب مفاصل اتفاق می‌افتد. میل جنسی کاهش می‌یابد و تولید اسپرم در مردان و چرخه عادت ماهانه در زنان مختل می‌شود.

در مرحله سوم، زمانی که بدن به مدت طولانی تحت تاثیر عوامل استرس زا قرار گرفته باشد ذخیره بدن برای واکنش‌های سریع تحلیل می‌رود و علائم خستگی مداوم و کمبود انرژی ظهور می‌کند. در این مرحله به نظر می‌رسد که بدن توان پاسخ‌گویی به نیازهای روزمره را از دست داده است. پزشکان ناتروپاتی (طبیعی درمانی) کمبود انرژی، احساس خستگی مداوم و تمایل به مصرف غذاهای پرنمک را نشانه عدم عملکرد خوب غدد آدرنال می‌دانند.

غدد آدرنال بخش کوچکی از کلیه‌ها هستند و مسئولیت تنظیم فشار خون و نحوه عملکرد قلب را به عهده دارند، هم‌چنین وظیفه دارند که با آزاد کردن هورمون کورتیزول در مقابل استرس واکنش نشان ‌دهند. البته مقدار مناسبی از هورمون کورتیزول برای داشتن حس خوب و انجام فعالیت‌های روزانه ضروری است، به طوری که با افزایش آن در ابتدای صبح، بدن بیدار و آماده فعالیت می‌شود و با کاهش آن در شب حس خواب‌آلودگی پیدا می‌کند.

نظریه «خستگی آدرنال» اولین‌بار توسط دکترجیمز ویلسون در سال 1998 مطرح شد. براساس این نظریه، غدد آدرنال بدنبال یک دوره طولانی استرس نمی‌توانند کورتیزول کافی را که برای داشتن انرژی روزانه و هشیاری مغز لازم است تولید کنند.

بنا به اظهارات دکتر ویلسون، «مردم شاید نشانه‌های فیزیکی بیماری را نداشته باشند، اما هم‌چنان احساس خستگی بکنند و این خستگی با خوابیدن هم از میان نرود. این پدیده با استرس شدید همراه است و اغلب باعث بیماری‌های عفونی مثل سرماخوردگی، برونشیت و ذات‌الریه می شود.» به عقیده دکتر ویلسون، وقتی بدن تحت استرس قرار دارد، سیستم ایمنی با کاهش عملکرد خود به آن پاسخ می‌دهد.

هنوز تحقیقات علمی کافی در زمینه خستگی آدرنال انجام نشده و هیچ نوع آزمایش خون  کاهش تولید غدد آدرنال را نشان نمی‌دهد، بنابراین بسیاری از پزشکان آن را به عنوان یک بیماری واقعی نمی‌پذیرند. به نظر آن‌ها نشانه‌های این بیماری خیلی کلی هستند و می‌توانند ناشی از افسردگی، وقفه تنفسی در خواب ( آپنه) یا بیماری فیبرومیالژیا (نارسایی آدرنال) باشند. آن‌ها برخی از درمان‌های موجود را خطرناک می‌دانند و معتقدند که مصرف بعضی از مکمل‌ها که بدن را به تولید بیشتر کورتیزول مجبور می‌کنند ممکن است باعث از کار افتادن غدد آدرنال بشوند.

در حال حاضر تنها درمان پیشنهاد شده برای سالم کردن این غدد تغییر سبک زندگی و داشتن یک رژیم غذایی سالم و کاهش میزان قند، کافئین و مواد غذایی فراوری شده است. در عین حال مصرف مقادیر کافی منیزیم، ویتامین‌ ث، ویتامین‌های ب12، ب5 ، ب6  و مواد غذایی پروبیوتیک و بعضی از مکمل‌های گیاهی برای تولید بیشتر کورتیزول لازم است.

متاسفانه در زندگی پرسرعت و ماشینی امروز فرصت استراحت و خارج شدن بدن از حالت «جنگ یا گریز» وجود ندارد و بسیاری از انسان‌ها به طور مداوم گرفتار ترس و نگرانی از مسائل روزمره زندگی هستند. در این حالت استرس مزمن می‌شود و تعادل طبیعی بدن را که برای سلامت اوپتیموم لازم است به هم می‌زند. این موضوع روند پیری را سرعت می‌بخشد و بدن را مستعد بیماری‌های مختلف می‌سازد.

بنابراین پیدا کردن راهی که بتواند بدن را به حالت آرامش برگردانده و سیستم عصبی پارا سمپاتیک را فعال کند بسیار مهم است. چند تکنیک ساده می‌تواند سبک زندگی شما را در جهت رسیدن به آرامش تغییر دهد.

1. فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند حرکات کششی، یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
2. محل کار و زندگی خود را مرتب نگاه دارید و به محیط‌هایی آرامش‌بخش تبدیل کنید.
3. برنامه زندگی خود را به طور روزانه یا هفتگی تنظیم کنید.
4. اولویت‌های خود را مشخص کنید و در هر زمان روی یک کار متمرکز بشوید.
5. اگر حس می‌کنید که بیشتر از ظرفیت خود تحت فشار قرار گرفته‌اید، حجم کارهای‌تان را کاهش دهید و وقت آزاد داشته باشید.