می‌خواهیم پزشک به‌جای مونیتور به بیمار نگاه کند

نویسنده: خسرو شمیرانی

خستگی مفرط پزشکان و پرستاران یکی از معضلات سیستم درمانی کاناداست و اجبار به انجام کار غیر مرتبط با حرفه یکی از دلایل آن. پزشکان ساعت‌های زیادی را صرف واردکردن اطلاعات در کامپیوتر می‌کنند و ظاهراً تا امروز راه گریزی از این کار اجباری دفتری نداشتند؛ اما به نظر می‌آید نرم‌افزارهای متکی به هوش مصنوعی، قرار است این وضعیت تغییر کند.

تصور کنید پزشکتان با شما صحبت می‌کند و به‌جای اینکه ناگزیر به تایپ کردن صحبت‌ها و نتیجه‌گیری‌های حرفه‌ای‌اش در کامپیوتر باشد یک نرم‌افزار هوشمند این وظیفه را به عهده می‌گیرد و علاوه بر گفت‌وگوها، نتایج اندازه‌گیری فشارخون و نبض و دما و دیگر سنجش را هم ثبت می‌کند.

مهشید یاسایی و استارتاپش Tali AI نرم‌افزاری را طراحی کرده‌اند که کارش همین است: حذف اجبار پزشک به ثبت داده‌ها و داشتن وقت بیشتر برای بیمار.

سی.تی.وی نیوز کانادا اخیراً در گزارشی که درباره مشکلات سیستم درمانی کانادا منتشر کرد نوشت: «اوایل سال ۲۰۲۰، مهشید یاسایی عمیقاً نگران سطح فرسودگی شغلی کارکنان مراقبت‌های بهداشتی بود. این قبل از شیوع کووید-۱۹ بود.»

 می‌دانیم که با آغاز پاندمی فشار بر پزشکان و پرستاران چندین برابر شد و با پیشرفت پاندمی گروه بزرگی از کارکنان این بخش حیاتی خود گرفتار فرسودگی روانی حاصل از کار فشرده شدند.

سی.تی.وی در ادامه نوشته: «او (مهشید یاسایی) با یک پلتفرم اطلاعاتی شش ماه را صرف کمک به آژانس بهداشت عمومی کانادا کرده بود و داستان‌های زیادی درباره خستگی از پزشکان و پرستاران شنیده بود.»

 بعد از انتشار خبر سی.بی.سی و آشنایی با ابتکار این دانشمند جوان ایرانی با مهشید یاسایی تماس گرفتیم و او دعوت هفته‌ کانادا را به یک گفت‌وگوی زنده پذیرفت.

مهشید هم‌بنیانگذار و مدیرعامل دستیار هوش مصنوعی Tali AI برای پزشکان است که به صرفه‌جویی در زمان به آنها کمک می‌کند. پزشکانی که از Tali استفاده می‌کنند، فرصت بیشتری برای بیماران خود دارند و در هر ویزیت می‌توانند زمان بیشتری را با بیماران بگذرانند.

پیش از Tali مهشید یکی از هم‌بنیانگذاران شرکت Evenset بود که به توسعه نرم‌افزارهای حوزه پزشکی و سلامت می‌پرداخت.

او دارای مدرک کارشناسی مهندسی کامپیوتر از دانشگاه صنعتی شریف است.

یاسایی سال ۲۰۰۹ به کانادا مهاجرت کرد و کارشناسی ارشد خود در مهندسی کامپیوتر را از دانشگاه مک گیل گرفت.

مهشید قبل از راه‌اندازی اولین شرکت خود در سال ۲۰۱۵ برای شرکت‌های فناوری مختلفی ازجمله بلک بری کار کرده است.

متن زیر برای انتشار در سایت ویرایش و تنظیم شده است.

***

خانم مهشید یاسایی چطور شد که وارد حوزه پزشکی شدید و سراغ ایده‌ی Tali رفتید؟

مهشید یاسایی: یکی از موضوعات گله‌گزاری ما مهاجران میزان دسترسی‌مان به پزشک و سیستم سلامت کانادا است. در کنار مسائل متعدد یکی از دلایل محدودیت‌ها این است که پزشکان چیزی بین ۱۰ تا ۱۵ ساعت از وقتشان در هفته را صرف واردکردن اطلاعات در کامپیوتر می‌کنند.

خیلی از ما این تجربه را داریم که موقع ویزیت، به‌محض اینکه شروع به صحبت می‌کنیم، پزشک پشتش را به ما می‌کند تا بتواند اطلاعاتی را که می‌دهیم وارد سیستم کند؛ به دلیل قوانین مختلفی که وجود دارد پزشک ناگزیر است صحبت‌های خودش با بیمار و همچنین اندازه‌گیری‌ها و تشخیص‌ها را ثبت کند. اگر نکند، پرداخت نمی‌شود. پزشک هر هفته ۱۰-۱۵ ساعت برای این کار غیرتخصصی وقت می‌گذارد و تازه بابت این کار پولی هم دریافت نمی‌کند.

تقریباً حدود ۲۰ سال پیش این سیستم از آمریکا به کانادا راه پیدا کرد که اطلاعات به‌صورت دیجیتال وارد سیستم شود و پزشکان نیز همیشه راجع به این موضوع شکایت داشته‌اند. ما از سال ۲۰۱۹ این شانس را پیدا کردیم که از دولت کانادا یک فاندینگ مختصری برای تحقیقات اولیه بگیریم. هدف این بود که ببینیم آیا دقت الگوریتم‌های هوش مصنوعی آن اندازه هست که بشود وظیفه‌ی خسته‌کننده‌ی واردکردن اطلاعات در کامپیوتر را از پزشک گرفت و به ماشین سپارد.

قبل از باز کردن بیشتر موضوع قدری درباره خودتان و زمینه‌های تحصیلی‌تان بگویید لطفاً!

مهشید یاسایی: من مهندسی کامپیوتر خواندم، لیسانسم را در ایران گرفتم و برای ادامه تحصیل به کانادا آمدم و فوق‌لیسانسم را در دانشگاه مک گیل گرفتم. بعد برای کار اولم در بلک‌بری، به انتاریو آمدم. زمان بسیار جالبی هم بود چراکه داشتند روی بلک‌بری ۱۰ کار می‌کردند که درنهایت موفق نشد، ولی برای من تجربه جالبی بود.

سپس من و شریکم حسام، شرکت اولمان را در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی کردیم. ما با بیمارستان‌ها و استارتاپ‌های کوچک‌تر در حوزه مدیکال کار می‌کردیم.

آیا دلیل خاصی داشت که به سمت حوزه‌ی پزشکی رفتید؟

مهشید یاسایی: رشته تخصصی من در دانشگاه رمزنگاری و امنیت اطلاعات بود، کارم در بلک‌بری هم در همین حوزه بود؛ بعد از بلک‌بری با خودم فکر کردم به‌جای تمرکز روی تکنولوژی دلم می‌خواهد روی یک صنعت خاص متمرکز شوم. باور داشتم تجربه‌ای که در آن صنعت به دست می‌آورم کمک می‌کند که کارهای ارزشمندتری انجام دهم. آن زمان فکر کردم حوزه‌های مالی و سلامتی دو رشته‌ای هستند که با اطلاعات حساس کاربران سروکار دارند. برایم واضح بود که انتخابم حوزه سلامتی و بهداشت است.

من یک پرانتز باز کنم و به شما بینندگان این لایو بگویم، این خانم جوان که ابتکارش چنین توجه جلب کرده فقط متخصص نیست. مهشید یاسایی مدیرعامل استارتاپی است که تقریباً ۳۰ نفر در آن مشغول به کارند. استارتاپ Tali AI کی شروع به فعالیت کرد؟

شما لطف دارید. بله در حال حاضر حدود سی نفر در شرکت ما مشغول کار هستند. در سال ۲۰۱۹ یک فاندینگ دریافت کردیم که جدا از آن شرکت اول اتفاق افتاد. من اولین نفری بودم که از شرکت قبلی خارج شدم تا بتوانم به‌صورت تمام‌وقت روی نرم‌افزار Tali کار کنم. در سال ۲۰۲۱ ما یک شانس آوردیم. شرکت WELL Health که بزرگ‌ترین کلینیک هولدر کانادا و یکی از بزرگ‌ترین نرم‌افزارهایی است که چارت و تاریخچه بیمار را ذخیره می‌کند به فعالیت ما علاقه‌مند شدند، سرمایه‌گذاری کردند و شریک شدند تا بتوانیم نرم‌افزار را باهم طراحی و کدگذاری کنیم و به مدت چندین سال با هم همکاری کردیم تا نسخه تجاری نرم‌افزار آماده ورود به بازار شد.

در سال ۲۰۲۲ وقتی نرم‌افزارهایی مثل مدل‌های زبانی هوش مصنوعی و چت جی‌پی‌تی وارد معرکه شدند، توجه‌ها به حل این مسئله‌ در سیستم سلامت هم بیشتر شد. استارتاپ‌هایی مثل ما بیشتر موردتوجه قرار گرفتند و در سال ۲۰۲۳ سرمایه‌گذاری بیشتری در کار ما شد.

نظام درمانی کانادا ازنظر تکنولوژی داده‌ها به سه کمپانی متکی است: تلاس هلث Telus Health که احتمالاً می‌شناسید؛ ول‌هلث Well Health و دیگری کیواچ‌آر QHR Technologies است، زیرشاخه شاپرز. ما در حال حاضر با هر سه شرکت قرارداد داریم و تلی Tali‌ به‌عنوان یک محصول کمکی روی نرم‌افزارشان است. خیلی خوش‌شانس هستیم که در حال حاضر چند هزار دکتر و پرستار از نرم‌افزار Tali استفاده می‌کنند و چیزی حدود ۵-۶ میلیون ویزیت هرسال توسط نرم‌افزار ما داکیومنت می‌شود.

در اسم شرکت شما تکلیف AI روشن است اما Tali از کجا آمده؟

زمانی که ما داشتیم روی ایده کار و تحقیق می‌کردیم یک متخصص نیروی انسانی داشتیم که اسمش تلی بود. این شخص آن زمان به دلیل بیماری ناچار شد مدتی ما را ترک کند. همه ما خیلی دوستش داشتیم. خیلی باهوش بود و به همه کمک می‌کرد. وقتی‌که او رفت اسم نرم‌افزار را به یاد او تلی گذاشتیم. جالب اینجاست که بعداً این دوست ما دوباره به شرکت برگشت.

آیا نرم‌افزار تلی Tali یک نسخه فارسی هم دارد؟

بله. اقدام جدید ما این بوده که نسخه فارسی به این نرم‌افزار اضافه کردیم. من خیلی هیجان‌زده هستم ببینم این نسخه فارسی در کامیونیتی ایرانیان کانادا چطور استفاده می‌شود چراکه ما زمان زیادی برای بالا بردن کیفیت و دقت آن گذاشتیم. امیدوار هستم که پزشکان کامیونیتی ایرانی هم بتوانند از آن استفاده کنند و برایش کاربرد داشته باشد.

حالا به زبان ساده، وقتی من به‌عنوان بیمار به پزشک مراجعه می‌کنم این نرم‌افزار دقیقاً چه‌کار می‌کند و من چطور می‌توانم تأثیر آن را در برخورد پزشک با خودم ببینم؟

قبل از دیدار با پزشک منشی به شما می‌گوید ما از یک نرم‌افزار هوش مصنوعی استفاده می‌کنیم که برای ثبت اطلاعات به پزشک کمک کند و سپس از شما رضایت می‌گیرد. این رضایت ممکن است کتبی یا شفاهی باشد. ممکن است فقط در حد یک تابلویی باشد که در کلینیک نصب شده است.

بیماران معمولاً موافقت می‌کنند؟

بله بیشتر از ۹۹٪ بیماران از این موضوع رضایت دارند.

و بعد...؟

بعد شما وارد اتاق دکتر می‌شوید و دکتر دکمه رکورد را می‌زند. تلی به همه صحبت‌های بین شما و پزشکتان گوش می‌دهد و به‌طور خودکار همه حرف‌ها و اندازه‌گیری‌های طبی را مستند می‌کند، درحالی‌که پزشکتان تمام توجهش را به شما معطوف می‌کند.

به نظرم پزشکان باید کمی هم از این نرم‌افزار بترسند، چراکه ممکن است کلاً جایگزین شغلشان شود! به هر حال ای‌آی است دیگر، اطلاعات را جمع‌آوری می‌کند و یاد می‌گیرد و بعید نیست روزی بگوید: دکتر جان لطفاً برو کنار، خودم نسخه را هم می‌نویسم... این‌طور نیست؟

نمی‌دانم در آینده چه می‌شود ولی هدف ما این نیست که نرم‌افزار را جایگزین پزشک کنیم بلکه به دنبال دنیایی هستیم که کادر درمان همچنان در مرکز سیستم سلامت هستند ولی ما به آنها کمک می‌کنیم تا بتوانند به‌جای کارهای غیرتخصصی حرفه‌ی خودشان را انجام بدهند. این هدف ماست، هرچند متأسفانه ممکن است صحبت شما نیز در آینده اتفاق بیفتد.

جنبه‌ی دیگر امنیت است. به هر حال ما با دنیای اینترنت سر و کار داریم و نگرانی که همیشه وجود دارد امنیت اطلاعات است‌. شما چطور در رابطه با این موضوع برخورد کردید؟

بله سؤال بسیار خوبی است. این برای اولین بار در تاریخ است که ما داستان یک مریض را از زبان خودش و با کلمات خودش ضبط می‌کنیم.

یعنی شخصی‌ترین بخش زندگی هر آدم؛ و در اینجا هر چه با پزشک در میان می‌‌گذاری قرار است ضبط و ثبت شود.

دقیقاً همین‌طور است. تصور کنید روان‌پزشک دارد به شما مشاوره می‌دهد که یک فضای بسیار خصوصی است. درواقع همه ما تکنولوژیست‌ها در تلاشیم تا ببینیم مرز این مسئله کجاست و چطور باید آن را کنترل کنیم.

ما برای جلوگیری از ایجاد مشکل چند کار انجام دادیم. در درجه اول فایل صوتی که صدای مریض را ضبط می‌کند بلافاصله حذف می‌شود؛ یعنی به‌محض اینکه صدا تبدیل به متن شد فایل صدا حذف می‌شود.

علاوه بر آن پزشک کنترل کامل دارد که بلافاصله بعد از داکیومنتیشن، نت و همه اطلاعات اضافی را از سیستم حذف کند. اگر هم پزشک این کار را نکند در یک بازه زمانی مشخص اطلاعات به‌صورت اتوماتیک حذف می‌شوند.

دیگر اینکه از نت‌های برداشته شده هویت زدایی می‌شود؛ یعنی هر چیزی گفته شده باشد (اسم و آدرس و غیره) که هویت فرد را مشخص می‌کند از سند حذف می‌شود.

و طبق معمول دو سه دهه‌ی اخیر قانون‌گذار از تکنولوژی عقب است، این‌طور نیست؟

بله. سرعت پیشرفت تکنولوژی داده‌ها بالاست و ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا بالاخره رگلاتوری (نظام کنترلی)‌ کانادا و آمریکا به‌جایی برسد که یک سری قوانین وضع بکند. این فضا به‌قدری جدید است که متأسفانه هنوز قوانین واضحی ندارد. هم‌زمان پزشک مسئولیت دارد که از طرف بیمار حواسش باشد که اطلاعات درست محافظت ‌شود.

ما سندهای راهنما با جزییات آماده کرده‌ایم که برای پزشکان می‌فرستیم تا بدانند این اطلاعات از کجا به کجا می‌رود و چطور استفاده می‌شود. حتی برای خود مریض هم اینها را آماده کردیم که در اتاق منشی باید در دسترس باشد. سندی از پاسخ به سؤال‌های متداول هم تهیه شده. از کلینیک‌ها می‌خواهیم که آن را به بیمار بدهند تا او بداند به چه چیزی رضایت می‌دهد‌.

درنهایت جواب صادقانه این است که: با همه این حرف‌ها استفاده از این تکنولوژی‌ها همیشه با ریسک امنیت داده‌ها همراه است. کار ما متخصصان این است که از اتلاف وقت پزشک برای کار غیرتخصصی جلوگیری کنیم و هم‌زمان ریسک‌های دیگر را تا حد ممکن پایین بیاوریم و مدیریت کنیم.

سپاس از شما برای توضیح کامل و صادقانه، می‌دانم این بحث بسیار حساس است؛ و سؤال آخر: آینده این نرم‌افزار را چطور می‌بینید؟

کارهای بسیار خوبی دارد انجام می‌شود و ما هم به‌عنوان یک شرکت نوپا دوست داریم یکی از شرکت‌های تأثیرگذار باشیم. هدف ما این است که Tali یک «دستیار صوتی» کامل برای کادر درمان باشد؛ یعنی علاوه بر اینکه همه کارهای داکیومنتیشن و ادمین را انجام می‌دهد به‌جایی برسد که حتی پروسه بیلینگ پزشکان را انجام دهد.

خانم مهشید یاسایی از شما سپاسگزارم.

توضیح: این متن از لایو اینستاگرامی گرفته‌شده که در تاریخ ۹ ژانویه ۲۰۲۵ انجام شد.