«جنبش مشروطه با پاکدلی‌ها آغازید ولی با ناپاکدامنی‌ها به پایان رسید و دست‌هایی از درون و بیرون به میان آمد آن را بهم زد و نا انجام گذاشت.»
تاریخ‌خوانی از بهترین فعالیت‌های فرهنگی است که هر شخص می‌بایست بدان بپردازد تا با وقایع گذشته‌ی، (دستکم)، میهن خود آشنا شود و از درس‌های آن برای بهتر ساختن آینده بهره‌مند شود. این جمله را بسیار شنیده‌ایم مردمی که تاریخ خود را نخوانند ناچار هستند دوباره آن را تکرار نمایند.
داستان نهضت مشروطه یکی از دل‌انگیزترین صفحات تاریخ ماست که نشان می‌دهد چگونه درخواست تاسیس عدالتخانه باعث یک رشته تلاش‌هایی شد که به استقرار پارلمان و حکومت مشروطه منجر شد.
اصلاحات مردان خدمت‌گزاری چون قایم مقام فراهانی، میرزا حسین خان سپهسالار و امیرکبیر از یک سو، تاثیر روشنفکران که در روزنامه‌ها مطالبی از مدرنیته می‌نوشتند و رفت‌وآمد تجاری مردم به کشورهای همسایه و مشاهده ترقی‌های آنها موجب بالا بردن آگاهی جامعه شود و به این صورت همان توده کم‌سواد برای به دست آوردن مشروطه دلاوری‌ها کردند.
دو کتاب تاریخ مشروطه ایران و تاریخ هجده ساله آذربایجان در ادامه یکدیگر هستند. نخستین کتاب به انگیزه‌های مشروطه، تاثیر چهره‌های مختلف بر آن، به ثمررسیدن مشروطه و سرانجام انحلال مجلس و استبداد صغیر تا پایان کار محمدعلی شاه می‌پردازد و تاریخ هجده ساله آذربایجان که پیشتر با نام تاریخ گُردان و دلیران منتشر شده بود رویدادهای پس از مشروطه و پس از کودتای محمدعلی شاه به ویژه در آذربایجان را تحلیل می‌نماید. مستندسازی نگارنده از مبارزات مردم آذربایجان در نگهداری مشروطه و اتفاقات پس از آن همه با دقت و ریزبینی در این کتاب جمع شده‌اند.
فراموش نکنیم که همچون هر کتاب تاریخی دیگری اعتماد کامل به محتویات این دو کتاب نیز ممکن نیست و اگرچه حب و بغض‌های شخصی نویسنده و عدم دسترسی به اسنادی که بعدها در دسترس محققین قرار گرفت صحت بخشی از مطالب آنها را تحت شعاع قرار می‌دهد با این حال این دو کتاب بی‌تردید دو منبع مهم مشروطه‌پژوهی هستند البته در کنار محققان، مطالعه آن برای علاقه‌مندان به تاریخ نیز مفید خواهد بود.
این دو اثر مهم تاریخی را می‌توانید از کتابخانه نوروززمین امانت بگیرید.
ارسال نظرات