آشنایی با کوه‌‌های ایران مرا عاشق این کار کرد

نویسنده: خسرو شمیرانی

چهارده بار حرکت به سوی آسمان، گذر از ابرها و بالا و بالاتر، با گام‌هایی استوار در مسیری سخت و پرخطر. این پروژه‌ای است که افشین اصغرزاده، کوهنورد ایرانی-کانادایی در آن قدم گذاشته است.

افشین روز ۱۰ آوریل ۲۰۲۴ از فرودگاه مونترال به سمت کاتماندو در نپال پرواز می‌کند تا در دومین مرحله‌ی بزرگترین پروژه‌ی زندگیِ حرفه‌ای‌اش قله‌ی اورست را فتح کند. برنامه‌ای که او درپیش دارد، فتح ۱۴ قله‌ی بالای ۸۰۰۰ متر جهان است که او تابستان گذشته آغاز کرد. سه قله‌ی اورست، لهوتسه و ماکالو اجزای مرحله دوم هستند که در بهار امسال عملی می‌شود.

فتح ۱۴ قله هشت‌هزاری یکی از بزرگترین و دشوارترین‌ هدف‌هایی است که یک کوهنورد حرفه‌ای می‌تواند در برابر خود قرار دهد. در دشواری این هدف همین کافی که بعد از پایان راه، افشین اصغرزاده دومین ایرانی خواهد بود که آن را پشت سرگذاشته. پیش از او عظیم قیچی‌ساز، در سال ۱۳۹۶ خورشیدی به عنوان اولین ایرانی به عضویت باشگاه هشت‌هزار‌متری‌ها درآمد که در سراسر جهان کمتر از ۴۰ عضو دارد.

افشین اصغرزاده ۴۷ ساله و از سرزمین سرسبز مازندران است. ۲۰ سال از این ۴۷ سال را در حوزه سنگ‌نوردی، کوهنوردی و یخ‌نوردی مربیگری کرده و عضو تیم امداد نجات کوهستان بوده. حدود ۱۱ سال است که ساکن مونترال است. در اینجا مدیریت یک شرکت ساختمانی را به عهده دارد ولی این به آن معنا نیست که آرام گوشه‌ای نشسته، و کوه‌ و کوهنوردی را به حال خودشان گذاشته. او در مونترال یک تیم علاقه‌مند راه‌اندازی کرده که هر از گاهی باهم بلندی‌‌های کبک را درمی‌نوردند.

مدتی پیش با افشین اصغرزاده درباره برنامه‌ای که در پیش دارد گفت‌وگویی داشتیم که ویدیوی آن قبلا منتشر شد. متن گفت‌وگو را در اینجا می‌خوانید.

افشین اصغرزاده گرامی، شما یکی از معدود ایرانی‌هایی هستید که موفق شدید اورست را فتح کنید. چند ایرانی تا حالا اورست را فتح کرده‌اند؟

افشین اصغرزاده: ببخشید آقای شمیرانی صعود قبلی من ماناسلو بود. اورست برنامه بعدی است.

بله درسته، ببخشید.  شما ماناسلو را فتح کردید که اگر اشتباه نکنم چهارمین قله خطرناک جهان است. درسته؟

افشین اصغرزاده: بله طبق آمارهای موجود ماناسلو چهارمین قله خطرناک دنیاست و هشتمین قله بالای ۸۰۰۰ متر، یعنی هشتمین قله‌ی بلندِ جهان است.

آیا این اولین قله‌ی هشت‌هزار متری بود که فتح کردید؟

افشین اصغرزاده: بله، ماناسلو اولی بود که در سپتامبر ۲۰۲۳ صعود کردم و دومی هم اورست است.

همیشه فکر می‌کردم یک کوهنورد برای فتح اورست که معروف‌ترین قله بلند جهان است یکی دو هفته  وقت می‌گذارد. ولی از صحبت‌هایی که با شما داشتم متوجه شدم ماجرا پیچیده‌تر است. پروسه چطور است و چه مدت طول می‌کشد؟

افشین اصغرزاده: اصولاً قله‌های بلند روتیشن‌هاشان زمان‌بر است؛ چراکه بدن انسان باید با محیط و آب‌وهوای آن مناطق هماهنگ شود. به همین دلیل یک سری روتیشن‌هایی هست که باید انجام شود. معمولا اینطور است که  به‌صورت پلکانی بالا می‌روند و به سمت «بیس کمپ» برمی‌گردند و این روتیشن آن‌قدر انجام می‌شود تا بدن برای صعود نهایی آماده شود. این روند برای صعود قبلی من تقریباً ۱۶ روز طول کشید تا روتیشن‌ام تمام شود و بتوانم قله ماناسلو را با ۸۱۶۳ متر ارتفاع صعود کنم. برای اورست هم گویا همین‌طور است اما مدت‌زمانش بیشتر است.

بدون روتیشن چند روزه می‌توان به قله رسید؟

افشین اصغرزاده: همه‌چیز بستگی به بدن شخص دارد، بدن هرکسی متفاوت است. شاید یک نفر ۱۰-۱۲ روزه بالا برود و دیگری ۲۰ تا ۲۵ روز زمان نیاز داشته باشد. بنابراین همه‌چیز بستگی به آمادگی جسمانی و شرایط بدنی کوهنورد دارد.

به‌طور متوسط فتح اورست چقدر طول می‌کشد؟

افشین اصغرزاده: به‌طور متوسط اگر همه‌چیز خوب باشد و پنجره‌های هوایی مناسب، بین ‏‏‏‏ ۲۵ تا ۳۵ روز زمان می‌برد.

به طور کلی می‌‌توانید اینطور تصور کنید که یک کوهنورد متوسط روز اول به سمت کمپ یک می‌رود، کمی در آنجا استراحت می‌کند یا به قول کوهنوردها کمپ یک را تاچ می‌کند و به سمت بیس‌کمپ برمی‌گردد. و بعد از ریکاوری دوباره در صورت خوب بودن شرایط جوی، صعود می‌کند. یک‌شب در کمپِ یک استراحت می‌کند و بعد برای تاچ کردن کمپ دو راه می‌افتد. اگر همه‌چیز روبه‌راه باشد به بیس‌کمپ برمی‌گردد. بعد از ریکاوری که ممکن است چند روز طول بکشد، این پروسه تکرار می‌شود تا وقتی به کمپ چهار برسد. زمانی که کمپ چهار را تاچ کردند دوباره به سمت بیس‌کمپ برمی‌گردد و اگر پنجره هوایی اوکی باشد برای صعود نهایی به سمت کمپ چهار می‌رود. حدود هشت ساعت در آنجا استراحت می‌کند. سپس برای فتح قله می‌رود و همه چیز نرمال پیش برود قله را فتح کرده و باز می‌‌گردد.

به «پنجره هوایی» اشاره کردید. کمی توضیح می‌دهید؟

افشین اصغرزاده: پنجره هوایی همان شرایط جوی است. یعنی موقع صعود اگر هوا بوران یا سرمای شدید باشد، کوهنورد نمی‌تواند به سمت قله برود و خطر از دست دادن جان بالا است.

شما با کوله‌باری پر از تحربه‌ی کوهنوردی به این تصمیم رسیدید که ۱۴ قله بالای ۸۰۰۰ را در یک بازه زمانی مشخص فتح کنید. اجازه بدهید این کوله‌بار را باز کنیم. قدری درباره فعالیت‌های‌تان توضیح می‌دهید؟

افشین اصغرزاده: ورزش‌های مختلفی از زمان کودکی انجام دادم ولی ورزشی که خیلی دوست داشتم فوتبال بود که در منطقه خودمان بازی می‌کردم. خیلی دوست داشتم توی یک تیم مطرح بازی کنم. چندین بار تلاش کردم ولی شرایط جور نمی‌شد و نتوانستم. در یک بازی لیگ پایینی استان مصدوم شدم و شش ماه از فوتبال فاصله گرفتم. دوستم، ابوالفضل نبوی پیشنهاد داد برویم کوه. گروهی داشتند که روزهای تعطیل و جمعه‌ها به کوه می‌رفتند. به مرور به شکل حرفه‌ای این ورزش را دنبال کردم، دوره‌های مقدماتی را گذراندم و بعد مدرک مربی‌گری گرفتم. مدتی بعد گروه خودم را راه انداختم.

شما ۱۱ سال است که مونترال زندگی می‌کنید. در مونترال هم گروهی را برای زدن به دل کوه‌ها راه انداخته‌اید. اما کبک قله‌های بلند ندارد، آیا به سمت کوه‌‌های مطرح کانادا در غرب رفته‌اید؟

افشین اصغرزاده: هنوز نه. رشته کوه‌های راکی در آلبرتا است. بخاطر دوری مسافت هنوز موفق نشدم آن سمت بروم. به امید خدا همراه با گروه‌مان روزی به سمت کوه‌های کانادا و آمریکا هم روانه می‌شویم.

از کوه‌ پولی در نمی‌آید، و زندگی هزینه دارد. در مونترال چکار می‌کنید؟ (با شوخی و خنده)

افشین اصغرزاده: بله همینطوره از کوهنوردی هنوز پول در نیاورده‌ام فقط علاقه است. من خودم در کار ساخت و ساز هستم و شرکت خودم را دارم و به‌صورت فشرده کار می‌کنیم. خدا رو شکر در مونترال در این سال‌ها شرکتم حرفی برای گفتن بین ایرانی‌ها و کانادایی‌ها دارد. تا الان موفق بودیم امیدوارم از این به بعد هم با تیمی که داریم موفق بشویم. خیلی از تیم راضی هستم.

برگردیم به برنامه‌ی بزرگی که در پیش دارید: تا جایی که می‌دانم در برنامه‌های بزرگِ کوهنوردی «هفت قله» یا هفت کوه را داریم و ۱۴ کوه را. یک مقداری توضیح می‌دهید که این پروژه چیست؟

افشین اصغرزاده: پروژه‌ی من فتح ۱۴ قله‌ی بالای ۸۰۰۰ متر جهان است. همه‌ی آنها در آسیا هستند، هشت تا در کشور نپال، پنج تا در پاکستان و یکی در چین. وقتی که اولین بار ماناسلو را دیدم خواستم خودم را محک بزنم. ببینم توانایی دارم و تجربه‌های قبلی برای چنین پروژه‌ای به دردم می‌خورد. آیا می‌توانم ریسک کنم و وارد این پروژه شوم. نتیجه مثبت بود. بعلاوه همسرم که او هم کوهنورد است و من را درک می‌کند در تصمیم‌گیری خیلی حمایتم کرد و توانستم جسارت پیدا کنم. پس از آن برنامه‌ریزی برای ۱۴ قله را شروع کردم. سال گذشته یکی را صعود کردم و امسال به امید خدا در بهار (آوریل) قرار است بروم برای سه قله‌ی هشت هزاری که اورست اولی خواهد بود، بعد لهوتسه که آن هم بیشتر از ۸۵۰۰ متر است. بعد از لهوتسه اگر شرایط بدنم خوب باشه می‌خواهم قله‌ی ماکالو را صعود کنم. بعد از آن برمی‌گردم کانادا تا برای پلن بعدی خودم را آماده کنم.

به همسرتان اشاره کردید. بچه هم دارید؟

افشین اصغرزاده: بله، یک دختر و دو پسر.

فتح ۱۴ قله‌ی ۸شت‌هزاری دشوار و خطرناک است، خانواده چه می‌گوید؟

افشین اصغرزاده: خانومم که کاملا روحیه من را می‌شناسد و می‌داند که چقدر به این کوه‌ها علاقه دارم. در این تصمیم‌گیری خیلی کمکم کرد که بتونم تصمیم درست را بگیرم. با دختر ۲۳ ساله و پسر ۱۷ سالم هم مشورت کردم آنها هم گفتند چون خودم دوست دارم، آنها موافقند. فقط قول گرفتند که صحیح و سالم برگردم. پسر کوچکم که سه ساله است، خودش عاشق کوهنوردیه ولی دراین سن طبیعتا نمی‌تونه درک خاصی داشته باشد و البته دوری از او اذیتم می‌کند. با هم خیلی خوبیم و روابطمون خیلی خوبه.

چقدر طول می‌کشد تا این سه قله را فتح کنین؟

افشین اصغرزاده: طبق برنامه‌ریزی شرکتی که امور را هماهنگ می‌کند، در کمتر از دو ماه تمام می‌شود. باز آن هم بستگی به شرایط خودم دارد. اگر همه چیز خوب باشد تا ۵۰ روز می‌توانم تمامش کنم حتی ۴۰- ۴۵ روز.

گفتید یک شرکت امور را هماهنگ می‌کند، یعنی چه؟

افشین اصغرزاده: تا قله‌های هفت هزاری را هم می‌شود بدون همکاری با شرکت‌های حرفه‌ای بالا رفت. ولی هشت هزاری‌ها کلا فرق دارند. تجربه‌ای که من دارم این است که صعود اینها یک برنامه خیلی قوی می‌خواهد. بخاطر همین یک سری شرکت‌ها در نپال و کشورهای دیگر هست که به کوهنوردها خدمات می‌دهند. این شرکت‌ها در بیس کمپ، کمپ یک، کمپ دو و کمپ سه یک سری خدمات ارائه می‌دهند که کوهنوردها بسته به توان مالی‌شان آن خدمات را انتخاب می‌کنند. خدمات استانداردشان از پایه شروع می‌شود تا استاندارد و وی.آی.پی. و شما بسته به نیازتان و شرایط مالی یکی را انتخاب می‌کنید.

احتمالا وی.آی.پی اینطور نیست که یک نفر را بغل کنند و تا قله ببرند و برگردانند، درسته؟  (به شوخی)

افشین اصغرزاده: نه اینطور نیست. کوهنورد باید قدم بردارد و برود ولی خوب شییرپا‌ها یک سری لوازمشان را حمل می‌کنند به جای یک شییرپا شما می‌‌توانی دو، سه یا چهار تا شییرپا بگیری و لوازم و اکسیژن بیشتری با خودت ببری. البته با تمامی این حمایت‌ها هم ممکن است یک نفر نتواند صعود کند و از نیمه راه برگردد. همه چیز بستگی به خود فرد دارد. بسته‌ای که من انتخاب کردم تقریبا بیسیک، نزدیک استاندارد است. فقط یک شییرپا همراه من خواهد بود. مثل برنامه قبلی دوست دارم تمام وسایلم را خودم حمل کنم به سمت کمپ یک و دو و سه و برای صعود نهایی هم خودم کارهایم را انجام بدم.

پروژه‌ی شما طبیعتا هزینه دارد. برای سه  کوه اورست، لهوتسه و ماکالو که در بهار ۲۰۲۴ بالا می‌روید تخمین‌ هرینه چیست؟

افشین اصغرزاده: نمی‌خواهم رقم دقیق قرارداد را بگویم، برای این سه قله قرارداد من رقمی میان پنجاه تا هفتاد هزار است. شرکت‌هایی هستند که هشتاد هزار دلار شارژ می‌کنند و هزینه‌ی وی‌آی‌پی‌ حتی ۱۲۰هزار دلار آمریکایی است. هر قله‌ی هشت هزار متری، حداقل دوازده هزار دلار هزینه دارد.

برنامه‌های آینده چطور است، مثلا فتح «کی۲»؟

افشین اصغرزاده: کی۲ در پاکستان است. قله‌های هشت‌هزاری پاکستان پنج تا هستند که به امید خدا سال بعد میخواهم هر پنج قله را صعود کنم.

به ماجرای بودجه و هزینه برگردیم. پنجاه، شصت و هفتاد هزار دلار ارقام بزرگی هستند. شما به اسپانسر نیاز دارید، درست است؟

افشین اصغرزاده: بله هزینه‌ها خیلی سنگین هستند. قطعا برای این برنامه‌ها به اسپانسر نیاز دارم چون توانایی مالی خودم کافی نیست. با کمپانی‌های مختلف مکاتبه می‌کنیم که اسپانسر پیدا کنیم.

چه نوع کمپانی‌هایی اسپانسر فتح اورست و کلا رشته‌ی شما می‌شوند؟

افشین اصغرزاده: اسپانسرشیپ برای برخی کمپانی‌ها هزینه‌ی تبلیغات است. برای کاری که من می‌‌کنم کمپانی‌های لوازم ورزشی کوهستان ایده‌آل هستند.

یک شرکت غیرمرتبط، مثلا یک شرکتِ ساخت‌وساز هم می‌تواند اسپانسر شما باشد؟

افشین اصغرزاده: می‌توانند ساپورت کنند اما به دلیل قوانینی که در کانادا هست کمی سخت است.

چطور؟ یعنی قوانین کانادا اجازه نمی‌دهد یک شرکت ساختمانی از یک پروژه‌ی کوهنوردی حمایتِ مالی کند؟

افشین اصغرزاده: اگر شرکت خیلی بزرگ باشد و هزینه‌‌ای که می‌کنند توجیه تبلیغاتی داشته باشد مقدور است اما  برای شرکت‌های کوچک عملی نیست. من از شرکت‌های کوچک پیشنهاد دارم اما قبول نکردم. هزینه چهارده قله بسیار زیاد است. در سفر قبلی باید تجهیزات تهیه می‌کردم که با هزینه‌ی سفر کلا حدود ۲۷ هزار دلار شد.

آیا می‌توانید با چند اسپانسر کار کنید؟ مثلا قله‌های ۲۰۲۴ را یک شرکت و قله‌های سال بعد را شرکت دیگری ساپورت کند؟

افشین اصغرزاده: بله. شرکت‌هایی هستند که می‌توانند با مبالغ مختلف ساپورت کنند، شرکت‌های بزرگ مثل راجرز، بل، یا خودروسازی‌ها مثل تویوتا، بی‌ام‌دبلیو و… امثالهم می‌توانند اسپانسر باشند. شما می‌توانید همزمان ده اسپانسر داشته باشید، مشکلی پیش نمی‌آید.

کوهنوردی، بویژه چنین قله‌هایی، خطرناک و دشوار است به‌علاوه هزینه‌های آن هم که زیاد است. چرا این کار را می‌کنید؟
افشین اصغرزاده: خیلی ساده است، آشنایی با کوه‌های ایران مرا عاشق این ورزش کرد. 

یعنی اگر ایران نبودید این کارها را نمی‌کردید؟

افشین اصغرزاده: درسته. در ایران من صعود زمستانه دماوند و دیواره علم کوه را داشتم که در زمستان شاخص هستند. در تابستان هم صعودهای مختلفی داشتم. همیشه لذت‌بخش بود. اما هیچ‌وقت آسان نبود. در دو برنامه مختلف، من از تپه گوگردی، که تا قله‌ی دماوند کمتر از پنجاه متر فاصله دارد، ناگزیر شدم برگردم. زمانی که بقیه برگشتند گفتم که شرایط بدنی من را اذیت می‌کرد. ترجیح دادم برگردم چون می‌دانم که کوه همیشه آنجاست و من می‌توانم این کار را تکرار کنم. ترجیح دادم جانم را به خطر نیندازم.

چه شد که ماناسلو را به عنوان اولین قله از چهارده تا انتخاب کردید؟

افشین اصغرزاده: وقتی که تصمیم پروژه‌ی ۱۴ قله را گرفتم، تجربیات دیگران را خواندم. متوجه شدم که کوهنوردان حرفه‌ای قبل از اورست به سمت ماناسلو می‌روند و خودشان را محک می‌زنند. تجربه خوبی است. یکی از خاطره‌های خوبی که دارم مهربانی مردمان نپال است. با وجود این که نپال کشور فقیری است در هیچ گزارشی نشنیدم، که بگویند وسایل کسی گم شده یا اتفاقی مشابه افتاده است. آن‌ها واقعا مهربانند و با دل و جان زحمت می‌کشند. آنقدر مهربانی می‌کنند که نمی‌دانی چگونه جبران کنی. بدن من طی یازده سال گذشته به ارتفاع مونترال که حدود ۸۰ متر است عادت کرده بود. زمانی که وارد بیس‌کمپ شدم، در ارتفاع ۴۸۰۰ متر، حالت ارتفاع‌زدگی به من دست داد. تعادلم را از دست دادم. به مدت یک ساعت یک جا نشستم و ارتفاع را کم کردم و برگشتم. شییرپا گام به گام من می‌آمد. پایین آمدیم و او اصرار کرد کوله‌پشتی من را بردارد. من خودم کوله را آوردم. برای او خیلی جالب بود، گفت بقیه مشتری‌ها این کار را نمی‌کنند. گفتم من دوست داشتم بدنم با محیط سازگار بشود اگر این کار را می‌کردم و کوله را نمی‌آوردم قطعا نمی‌توانستم صعود خوبی داشته باشم. از کمپ یک تا کمپ دو که به آن نقطه خطر گفته می‌شد، خطراتی دیدم که لحظاتی نزدیک بود برنامه را لغو کنم. مسیر سخت و خطرناکی‌ست و کشته‌های بسیاری داشته و برای همین است که ماناسلو را چهارمین قله خطرناک دنیا می‌دانند. چندین بار خواستم برگردم اما دائم جلوتر می‌رفتم. ریسک کردم اما ریسکم خوب بود. سلامت به کمپ دو رسیدم و برگشتم و صعودم را انجام دادم. باعث افتخار من بود که توانستم، و قله این اجازه را به من داد که آن را صعود کنم. الان هم افتخار می‌کنم که می‌خواهم به سمت اورست بروم.

سخن پایانی؟

افشین اصغرزاده: در پایان می‌‌‌خواهم از چند نفر تشکر کنم. یک کمپانی است که آقای ایرج معانی مسئول آن است. هم کمپانی خوب است و هم مدیر آن ایرج که دوستم است. این شرکت از ایران فعالیت می‌کند و کوهنوردان را به جاهای مختلف دنیا می‌برد و بسیار فعال است. متاسفانه اسم شرکت او را فراموش کردم. شرکت بعدی «شرکت چهارده هشت هزاری» است که همکاران قدیم من هستند، آقای محمد خادم. اگر کوهنوردی بخواهد قله‌های شش، هفت و یا هشت هزار متری نپال  را صعود کند، توصیه می‌‌کنم با این کمپانی‌ها تماس بگیرد. کار بلد و انسان‌های دوستداشتنی هستند.

افشین اصغرزاده عزیز از شما سپاسگزارم