دکتر بابائی کیست و چه کرده است؟
فریدون بابائی را در دوره نوجوانی در تبریز و در جریان «نهضت ملی» برای ملی شدن نفت شناختم. هر دو نفرمان از فعالان آن نهضت بودیم. بعد از وقایع ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی، من دانشجوی دانشگاه تهران بودم و فریدون در دانشگاه تبریز در رشته پزشکی تحصیل می‌کرد و ما دیگر همدیگر را ندیدیم.
تا اینکه در مونترال همدیگر را یافتیم و ضمن فعالیت‌های بیشتر «فرهنگی» و کمتر «سیاسی»، دوستی قدیمی دوره نوجوانی به صمیمیت دوران میان‌سالی برای فریدون و کهن‌سالی برای من تبدیل شد.
گذشته از فعالیت سیاسی او در تبریز که برای شرح آن‌ها در اینجا مجال نیست، وی در همین‌جا هم از هیچ کوششی برای نیل به آرمان‌های خود کوتاهی نکرده است.
با حضور در جلسات متعدد گروه پژوهش‌های تاریخ ایران، که با شرکت عده‌ای از علاقه‌مندان ایرانی مقیم مونترال مدت‌ها برگزار می‌شد، شاهد کوشش‌ها و پژوهش‌های ایشان بودم.
دکتر بابائی درباره مسائل مختلف ایران و به‌خصوص مسائل و مشکلات مربوط به شاخه‌های گوناگون مردم ایران، که او آن‌ها را ملیت‌ها می‌نامد، پژوهش‌های ارزشمندی انجام داده و حاصل آن‌ها را در جلسات یاد شده به‌صورت سخنرانی در اختیار ما قرار داده است. افزون بر سخنرانی‌های مفیدی که دکتر بابائی انجام داده است، حاصل یافته‌های خود را نیز به صورت‌های گوناگون تکثیر و منتشر کرده است. این هم گفتنی است که وی نه‌تنها علاقه‌مندی خود به ایران و آذربایجان و به‌خصوص به زادگاه خود شهر خامنه و همچنین به محل زندگی خود تبریز را پنهان نمی‌کند، بلکه عشق وافری هم به استان زیبای کبک دارد و کبکی بودن را بخشی از هویت خود می‌داند.
به‌خاطر همین عشق، دوست ما به پژوهش درباره موارد یاد شده بسنده نکرده و تحقیقاتی هم درباره تاریخ کانادا و کبک انجام داده و جریان تأسیس دولت کانادا و موضوع کنفدراسیون و بعداً فدراسیون را، در کتابی با نامی که در بالا به آن اشاره شده است، نوشته که در حال انتشار است.
در این کتاب، که من نسخه قبل از انتشار آن را با دقت خوانده‌ام، شما با جریان تشکیل کشور کانادا، روابط آن با بریتانیا، تنظیم و تحریر قوانین اساسی و ضمائم و ملحقات آن، روند به‌تصویب‌رساندن آن‌ها، که آخرین آن‌ها را هنوز کبک امضا نکرده است و بالاخره با نام اشخاص و مقاماتی که در این باره نقش ایفا کرده‌اند آشنا می‌شوید. دقت فریدون خان در درج روز و تاریخ وقایع مهم تاریخ کانادا واقعاً ستودنی است.
باز هم گفتنی است که دوستان و همراهان آقای بابائی در جلسات گوناگون ارزش زحمات او را می‌دانند و به همین دلیل، در منزل یکی از همین دوستان، از ایشان تقدیر شایسته‌ای هم به‌عمل‌آمده است.
اکنون برای اینکه تنها به کلیات نپرداخته باشم، به چند مورد از موضوعات مهم کتاب هم اشاره می‌کنم:
موضوع فصل اول کتاب عبارت است از: کشف کانادا و اوضاع ساکنان قبلی آن و نحوه پایه‌گذاری «فرانسه نو» که همان کانادای امروزی است، همچنین درباره تبدیل فرانسه نو به کانادای انگلیسی هم مطالبی در این فصل آمده است.
فصل دوم، به قراردادهای مربوط به این تغییرات و وضع کبک بعد از پایان کولونیزاسیون فرانسه می‌پردازد. همچنین مطالبی درباره نارضایتی کانادایی‌ها از تسلط نظامی بریتانیا نوشته شده است. مطالبی نیز درباره تأثیر انقلاب آمریکا بر کانادا آمده است که شامل سند اساسی پارلمان بریتانیا هم می‌شود. با شرح حکومت‌های مختلف در قرن نوزدهم، فصل دوم پایان می‌یابد.
فصل سوم درباره کنفدراسیون کانادا در نیمه دوم قرن نوزدهم است که ضمن آن از جریان نوشته شدن اولین قانون اساسی کانادا هم آگاه می‌شویم. سپس به طرح فدراسیون پرداخته می‌شود.
از موضوعات اساسی، که در همه دوره‌ها جلب نظر می‌کند، کشمکش‌ها بین کانادا و بریتانیاست و دیگری هم نارضایتی کبکی‌ها از تقسیم قدرت بین دولت فدرال و ایالات در کانادا است، مخصوصاً اختیارات ویژه برای کبک.
به دلایل روشن، همه قوانین اساسی کشورهای دنیا نیازمند تغییر و اصلاح هستند، قانون اساسی کانادا هم از این قاعده مستثنی نیست.
فصل چهارم کتاب، به همین تغییرات می‌پردازد و نحوه تشکیل بعضی از ایالات کنونی کانادا را هم شرح می‌دهد. گفتنی است که اغلب این تغییر و تحول‌ها به گونه نسبتاً دموکراتیک صورت می‌گیرد که برای ما ایرانی‌ها آموزنده است. همچنین در این فصل با تحولات قوه قضائیه در کانادا هم آشنا می‌شویم.
در فصل پنجم اختلاف بین قدرت فدرال و قدرت‌های ایالتی بررسی می‌شود که موضوع خدمت نظامی اجباری از آن جمله است.
در فصل ششم می‌بینیم که اختلافات بین کبک و سایر نقاط کانادا جدی‌تر می‌شود و طرح ساخت ملت واحد کانادا را کبکی‌ها برنمی‌تابند و خود را «جامعه مشخص» یا «ملت کبک» می‌دانند. این جریانات در نیمه دوم قرن بیستم اتفاق می‌افتد، یعنی همین اواخر.
در فصل هفتم با کوشش‌هایی برای دولت‌سازی در استان کبک آشنا می‌شویم و همچنین به تحولاتی پرداخته شده که انقلاب آرام کبک نامیده شده است. سپس نحوه تشکیل اولین مجلس ملی کبک شرح داده می‌شود.
در فصل‌های هشتم، نهم و دهم درباره جریاناتی صحبت می‌شود که «نهضت ملی کبک» نامیده شده و شرح تغییراتی در قانون اساسی هم بخشی از آن است. درباره تغییرات قانون اساسی و موضوع جنبش‌های استقلال‌طلبی بخش‌هایی از کبک هم بحث می‌شود که بالاخره منجر به انجام رفراندوم برای استقلال کبک از کانادا می‌گردد و رأی کافی برای استقلال داده نمی‌شود.
در فصل‌های ۱۱، ۱۲ و ۱۳ جریانات بعد از رفراندوم موردبحث است و به تلاش‌ها برای ایجاد تغییرات به نفع خواسته‌های کبک هم پرداخته می‌شود.
از فصل ۱۴ به بعد بیشتر درباره منشورهای آزادی کانادا و کبک بحث می‌شود که نهایتاً به ماجرای رفراندوم دوم برای استقلال کبک از کانادا می‌رسیم که آن هم با اختلاف کمی در آرا رد می‌شود.
بدین ترتیب، کتاب نامبرده حاوی مطالب جالب و آموزنده درباره تاریخ کانادا و کبک است و خواندن آن برای ایرانیان مقیم کانادا، به‌خصوص جوانان، توصیه می‌شود.
ارسال نظرات