برای گذار خشونت‌پرهیز به اصلاح‌طلبان نیاز است

آقای یدی قربانی گرامی شما از طرف اتحاد جمهوری خواهان اینجا هستید. درست است؟

بله. من بعنوان نماینده هیئت سیاسی-اجرایی اتحاد جمهوری‌خواهان ایران در این همایش شرکت کردم. قرار بر این بود که هم پیام «اتحاد» را اینجا به دوستان برسانم و هم اینکه در پنل «جبهه جمهوری‌خواهی» مشارکت داشته باشم.

گرچه دوستان «همبستگی جمهوری‌خواهان ایران» خیلی تلاش می‌کنند که بگویند که این سازمان از «اتحاد جمهوری‌خواهان ایران» خیلی متفاوت است. اما به نظر می آید یک شاهد بیرونی هر دو را دو تلاش برای جمع‌آوری نیروهای جمهوری‌خواه می بینید. این حرکت جدید آیا می‌تواند یک ارزش افزوده‌ای برای فضای سیاسی خارج از کشور باشد؟

قبل از هر چیز باید این را بگویم که حدود چهار سال پیش ما با این دوستان و دوستان دیگرمان که به‌عنوان «سازمان جمهوری‌خواهان ایران» فعالیت می‌کنند پروژه وحدت داشتیم. دوستانِ سازمان جمهوری‌خواهان درواقع از اتحاد جمهوری‌خواهان ایران جدا شده بودند. متاسفانه آن پروسه‌ی وحدت به سرانجام نرسید و ما نتوانستیم و سه تشکیلات را یکی بکنیم. ما متاسفیم از آنچه که پیش آمد. ما می‌توانستیم رواداری بکنیم و با هم کنار بیاییم. به هر حال تلاش‌های زیادی شده تا با دوستان «همبستگی» و همچنین با «اتحاد برای سکولار دمکراسی ایران» به وحدت برسیم.  همین هفته پیش مشترکا با این دوستان اعلامیه‌ای به نام «نه تهدید، نه جنگ، صلح آری» در رابطه با تهدیدات ترامپ منتشر کردیم، من این را به فال نیک می‌گیرم. یعنی تا بحال خوب با هم حرکت کردیم. اگر اتفاق خاصی هم پیش نیاید می‌توانیم در این جبهه همکاری‌های وسیع‌تری داشته باشیم.

برخی دوستان در مجموعه «همبستگی جمهوری خواهان» می‌گویند وجه تمایز دو نیرو این است که «اتحاد جمهوری‌خواهان» خیلی اصلاح‌طلب است. یعنی دنباله‌رو جناح اصلاح طلبِ ایران است. درحالی که «همبستگی»ها از اصلاح طلبان عبور کرده اند. آیا این درست است؟

به نظر من ما در اساس وجه تمایزی نداریم. اگر به اساسنامه آنها نگاه کنید نوشته که افراد زمانی عضو محسوب می‌شوند که منشور اخلاقی هجا و بیانیه برای اتحاد جمهوری‌خواهان ایران را قبول داشته باشند. یعنی ما در سال 2003 بیانیه‌ای منتشر کردیم بنام «بیانیه برای اتحاد» که حول این اتحاد حدود 1300 نفر جمع شدیم. هنوز کسی اسم خودش را از داخل این درنیاورده است. وقتی این دو سازمان با هم متحد شدند مبنای اساسنامه‌اشان برای کار سیاسی‌ بیانیه برای اتحاد بود. خوب اتحاد جمهوری‌خواهان هم که بیانیه برای اتحاد داده، پس در اینجا وجه تمایز ما در سیاستگذاری ماست در اینکه ما به چه شیوه و تاکتیکی برای رسیدن جمهوری دمکراتیک تلاش می کنیم. هر چهارتای ما یعنی حزب چپ ایران، اتحاد، جبهه ملی خارج از کشور و منفردین می‌گویم هدف ما جمهوری سکولاردمکراتیک است. ما در بیانیه اتحاد گفتیم قانون اساسی ایران بر مبنای تبعیض بنا شده است. ما برای تغییر قانون اساسی و نافرمانی مدنی می‌کوشیم.

بالاخره تمایز هست یا تمایز نیست؟ از نظر شما تمایز نیست؟

ما در پایه، مبنا و اصل تمایز نداریم. ما گفته‌ایم که تشکیل مجلس موسسان، تغییر قانون اساسی، رفراندم و مخالفت صریح با هر نوع حکومت دینی، عقیدتی، ایدئولوژیکی، مذهبی و موروثی نکاتی است که به آنها باور داریم. خوب آنها هم که دارند. این دوستان معتقدند که الان در دوران شبه انقلابی هستیم اما ما اصلا معتقد به چنین چیزی نیستیم و من شخصا نیز اصلا معتقد نیستم که در ایران وضعیت انقلابی وجود دارد. دوستان می‌گویند که از اصلاح‌طلبان و استمرارطلبان گذر کردند. ما می‌گوییم اصلاح‌طلبانی که شما امروز در مجلس می‌بنید بخش بروکراتیک آن نیرو است. وقتی که جناب آقای خامنه‌ای، شورای نگهبانش، تمام راه‌ها را برای ورود اصلاح‌طلبان باتجربه، قدیمی و حرفه‌ای سد کرد. بخش زرد اصلاح‌طلبان وارث موضوع شدند.

ببخشید داریم از بحث دور می‌شویم. آیا اتحاد جمهوری‌خواهان دنباله‌رو اصلاح‌طلبان ایران است یا نیست؟ اگر نیست چرا طرف مقابل اینگونه می بیند؟

خیر. آقای خاتمی در نشستی که دیروز داشت 15 موضوع را برای برون رفت از وضعیت فعلی مطرح کرد. خیلی از مسائلی که ایشان مطرح می‌کند مورد توجه من هم نیست. من می‌گویم شاید دیر شده باشد. ولی بخشی از همراهان ما باور دارند که محورهای خاتمی هنوز می‌تواند تاثیر داشته باشد. من معتقدم اصلاح‌طلبان حکومتی لازمه‌ی جامعه‌ای است که می‌خواهد گذار خشونت‌پرهیز داشته باشد. معتقدم بعضی از اصلاح‌طلبان در پروسه زمانی تغییر پیدا می‌کنند به جریان تحول‌خواهی و جمهوری‌خواهان می‌پیوندند.

قبول دارید که شاید اگر وجه تمایزی با با اصلاح‌طلبان حکومتی ایران دارید آن را خوب تبیین نکرده‌اید و برای همین هم …

یکی از بحث‌های راهبردی درون جمهوری‌خواهان بحث‌هایی که از حدود سه الی چهار ماه پیش شروع شده این است که ما باید به سمت شفاف‌سازی یا روشن‌سازی سیمای اتحاد جمهوری‌خواهان حرکت کنیم و نشان بدهیم که ما نه دنباله‌رو اصلاح‌طلبان داخل ایران هستیم و نه با آنها مقابله داریم. ما نمی‌گوییم که اصلاح‌طلبان سوپاپ اطمینان هستند. ما فکر می‌کنیم اصلاح‌طلبان لازمه ی این حرکت خشونت‌پرهیزاند، حتی همین اصلاح‌طلبان زرد. ولیکن ما بایستی بطور مشخص سیمای خودمان را روشن بکنیم که از این دسته از اصلاح‌طلبان چه ارزیابی داریم و ارزیابی خودمان را منتشر کنیم. باید بگوییم که به اصلاح‌طلبان بروکراتیک برای تغییرات ساختاری امیدی نیست. من معتقدم جامعه امروز ایران دچار بحران ساختاری شده است. بحران ساختاری که از هر گونه حل مشکلات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران عاجز است و این بحران ساختاری بخاطر این است که ولایت فقیه بر تمامی شئون جامعه حاکم است.

تا الان همایش را چطور دیدید؟

به نظرم خوب بود. دوستان به خوبی کار کرده‌اند. مسایلی که مطرح کردند، کارهایی که انجام شده، برگزاری همایش، اسنادی که آورده شد. ولی خوب بود. واقعیت این است که اسناد همایش و مسائلی که دوستان طرح می‌کنند رادیکال‌تر از اتحاد جمهوری‌خواهان ایران است. اگر اتحاد جمهوری‌خواهان ایران بخواهد نکات این دوستان را مطرح کند با ادبیات دیگری این کار را می‌کند، به گونه‌ای ایجابی. مثلا ما نمی‌گوییم برای گذار خشونت‌پرهیز؛ می‌گوییم برای رسیدن به سکولار دمکراسی یا جمهوری عرفی…

شعار اصلی این همایش «پیش بسوی تشکیل جبهه جمهوری‌خواهی» بود آیا برداشت شما این است که همایش در این مسیر هم موفق بود؟

به نظر من همایش موفق بود. پیامی هم که ما دادیم در آن مطرح کردیم که با این دوستان حاضر به وحدت هستیم. من از گذشته‌های دور معتقد به جبهه‌ی جمهوری‌خواهی بودم. به هر حال همه‌ی ماها از گذشته چپ آمده‌ایم و مشترکات فراوانی داریم. تفاوت‌ها در مسائلی است که جلوی اتحاد را نمی‌گیرد.

یدی قربانی عزیز از شما سپاسگزاریم