پاسخ به پرسش‌ها درباره موج دوم شیوع کرونا | بخش اول

خانه ایران مونترال برنامه‌ای برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های مربوط به موج دوم کرونا ترتیب داد که طی آن دو متخصص به سوالات پاسخ گفتند.

دکتر تینا فرشادگهر مدیریت این جلسه را به عهده داشت و دکتر نیما مشعوف به عنوان متخصص پاسخ گوی سوالات بود. این برنامه روز سه‌شنبه ۷ جولای ۲۰۲۰ از ساعت ۹ شب به وقت مونترال روی پلتفرم زوم برگزار شد.

در زیر بخشی از سوال و جواب مطرح شده در این برنامه آمده است.

دکتر نیما مشعوف در مقدمه برنامه گفت: شیوه برخورد کشورهای مختلف با کووید کاملاً متفاوت است و این نکته فرصتی می‌دهد تا مقایسه‌ای داشته باشیم بین این تفاوت‌ها و در آخر به این نتیجه برسیم که کدام برخورد مناسب‌تری داشتند. البته که هنوز هیچ‌کدام نتوانستند بر مبارزه با این ویروس پیروز شوند و اکنون بیش از یازده میلیون نفر در سراسر دنیا به این ویروس مبتلا شدند و از بین مبتلایان فقط نیمی درمان شدند و تعداد زیادی هنوز درگیر این بیماری هستند و افرادی که روزانه مبتلا می‌شوند همچنان رو به افزایش‌اند.

مسئولین استان کبک در تاریخ ۱۳ مارس اعلام کردند که همه‌جا اعم از مدارس و مشاغل و اماکن عمومی تعطیل شوند و همه در خانه بمانند. در آن موقع فقط ۱۳ مورد کووید در استان کبک دیده‌شده بود، ولی چون مطلع بودیم که این ویروس به‌راحتی انتقال پیدا می‌کند و روند افزایشی زیادی دارد بنابراین همه‌جا را بستیم که ارتباطات رودررو به کم‌ترین حد ممکن برسد و بتوانیم جلوی پیشرفتش را بگیریم.

در مرحله بعدی که آمار افزایش پیدا کرد دولت تخت‌های بیمارستانی را افزایش داد، پرسنل درمانی را شمارش کرد تا ببیند که به‌اندازه کافی هستند یا خیر! درنتیجه متوجه شد که نه ماسک دارند، نه پرسنل درمانی دارند. متوجه شدند اداره بهداشت عمومی که قرار است به این معضل رسیدگی کند اطلاعات‌اش دراین باره خیلی کم است و نمی‌داند چه‌کار باید بکند! طبیعی است که دنیا تابه‌حال با این معضل روبه‌رو نشده بودند و اطلاعاتی دراین‌باره وجود نداشت.

اوایل آوریل ارزیابی دیگری کردند و گفتند اگر خوب عمل کنیم درنهایت حدود سی هزار نفر و اگر بد عمل کنیم حدود شصت هزار نفر مبتلا می‌شوند. و در نهایت تقریباً رسیدیم به بدترین سناریوی که تصورش را می‌کردیم.

دکترتینا فرشادگهر: چطور می‌توان این را توجیه کرد که با همه رعایت کردن‌ها به بدترین سناریو رسیدیم؟

نیما مشعوف: اتفاقاً به نکته درستی اشاره کردید. همه‌جا را بستند، اقتصاد به پایین‌ترین حد خود رسید، ازلحاظ انسانی، فرهنگی و اجتماعی صدمه فراوان خوردیم. کبک فکر می‌کرد با بستن مکان‌های عمومی می‌تواند خیلی سریع بر این ویروس غلبه کند اما این‌طور نشد.

یکی از معضلاتی که ما در اینجا با آن روبه‌رو هستیم خانه‌های سالمندان است. دانش ما نسبت به این بیماری اینقدر بود که شیوع‌ آن سریع است، بنابراین از همان ابتدا گفتند باید مراقب سالمندان باشیم، نگذاریم ویروس کرونا به خانه‌های سالمندان وارد شود، اما شد و سالمندان شیوع پیدا کرد.

کادر پزشکی، بهیارها، نظافتچی‌ها و کارمندان آلوده شدند و ویروس را به خانه‌ها و محله‌هایشان بردند؛ بنابراین شیوع کووید بسیار زیاد شد. درصورتی‌که فکر می‌کردند با بستن همه‌جا می‌شود آن را کنترل کرد.

نهایتاً با این سولا روبرو شدیم که با وجود رعایت بسیاری از امور چرا ویروس کرونا این‌قدر شیوع پیدا کرد؟ دلیل این است که هنوز خیلی از موارد را نمی‌دانیم.

امروز ما متوجه شدیم که این ویروس حتی با صحبت کردن و نفس کشیدن وارد هوا می‌شود و فقط از طریق عطسه و سرفه منتقل نمی‌شود؛ بنابراین بیش ازآنچه فکر می‌کردیم شیوع دارد و ای‌کاش ماسک را از همان ابتدا اجباری می‌کردند که بتوانیم بیشتر و سریع‌تر آن را کنترل کنیم.

دراین شرائط ماسک اهمیت خود را بیشتر نشان می‌دهد. خصوصاً درحالی‌که بیش از ۵۰درصد مبتلایان علائم بیماری را ندارند و درنتیجه رعایت‌های لازم را انجام نمی‌دهند اهمیت ماسک زدن عیان می‌شود. حال‌آنکه کسی که از ماسک استفاده می‌کند اگر هم ویروسی دارد که از آن بی‌خبر است پشت ماسک خودش نگه می‌دارد و درصورتی‌که صحبت کند یا نفس بکشد یا زمانی که سرفه و عطسه کند ویروس در ماسک می‌ماند.

در ابتدا مشکل کبک این بود که ماسک نداشت و به خاطر همین از اول نخواستند روی این قضیه تأکید کنند.

کشورهای آسیایی مثل چین، تایوان، هنگ‌کنگ، کره جنوبی که تجربه سارس را داشتند، می‌بینید شیوع ویروس را خیلی راحت‌تر کنترل کردند. آنها روی ماسک خیلی تاکید کردند.

انتاریو سریع‌تر این موضوع را پذیرفت و عملکرد بهتری داشت. اتاوا و تورنتو اول اعلام کردند که در وسیله نقلیه عمومی ماسک اجباری می‌شود و سپس در فضاهای بسته شهر هم اجباری کردند. استان کبک اما خیلی دیر اقدام کردند.

تینا فرشادگهر: چرا کبک با اجباری کردن ماسک مشکل داشت؟ چرا حتماً باید به این نقطه می‌رسیدند و چرا همان دو ماه قبل به این نتیجه نرسیدند؟!

نیما مشعوف: باید دو ماه پیش این کار را می‌کردند ولی جرئت سیاسی‌اش را نداشتند چون می‌ترسیدند کسی شکایت کند!

تینا فرشادگهر: آیا ازلحاظ حقوقی مثلا یک تبصره حقوقی وجود داشت که جلوی این کار را بگیرد؟

نیما مشعوف: این نگرانی را داشتند، منتهی در شرایط استثنایی که الآن در این برهه از زمان تمام دنیا در آن قرار دارد جایی برای اعتراض و برگشتن به این شرایط حقوقی باقی نمی‌ماند.

درنهایت شهردار یکی از مناطق قدم پیش گذاشت و گفت من مسئول شهروندانم هستم، ما سالمندان زیادی داریم و در ابتدا هم آلودگی در شهرمان زیاد شده بود، بنابراین استفاده از ماسک را اجباری می‌کنم و در پی آن شهردار دوروال نیز اعلام کرد که استفاده از ماسک در همه فضاهای بسته شهر اجباری می‌شود.

تینا فرشادگهر: چرا اول که تعداد مبتلایان کمتر بود گسترش ویروس کرونا اینقدر سریع اتفاق افتاد اما الان که شصت هزار نفر در کبک مبتلا هستند و در میان ما هستند ویروس کرونا آهسته تر گسترده میشود؟

نیما مشعوف: درست است که در ابتدا بیماری را در ۱۳ نفر تشخیص دادند و اعلام کردند اما آن وقت شهروندان هیچ اطلاع و آگاهی از این بیماری نداشتند. الآن می‌دانیم که باید فاصله لازم را داشته باشیم، دستانمان را مرتب بشوییم، ماسک الآن حتی در اتوبوس و مترو وجود دارد.

تینا فرشادگهر: یعنی شما می‌فرمایید این آموزش‌ها و آمادگی‌ها بود که آمار ما را کاهش داد؟

نیما مشعوف: تنها آموزش نبود در خانه ماندن، شستن دست‌ها، رعایت فاصله و نهایتاً آموزش روزانه همه و همه تأثیر زیادی داشتند. نگرانی‌ای که افراد در رابطه با این ویروس داشتند.

تینا فرشادگهر: از موج دوم چه خبر؟ آیا به نظر شما به سمت موج دوم خواهیم رفت؟ اگر بله چه موقعی این اتفاق می‌افتد؟

نیما مشعوف: به سمت موج دوم خواهیم رفت. در حال حاضر روزانه بیش از صد و پنجاه هزار نفر در دنیا درگیر کووید می‌شوند؛ بنابراین در بستری بسیار ناامن برای بازگشایی قرار داریم؛ یعنی ویروس در سطح جهان بسیار فعال است و باید حواسمان باشد که بازگشایی دارد در چنین چارچوبی صورت می‌گیرد که روزانه صدوپنجاه تا صدو هشتاد هزار نفر به جمعیت درگیر کووید۱۹ اضافه می‌شود. به این دلیل ایجاد موج دوم اصلاً بعید نیست.

تینا فرشادگهر: اجازه بدهید عملکرد چند کشور را مقایسه می‌کنیم؛ اسرائیل، ایران، آلمان و آمریکا.

نیما مشعوف: اسرائیل و سوئد از کشورهایی بودند که از همان ابتدا گفتند: باید زندگی با کووید۱۹ را یاد بگیریم چون این داستان به این زودی‌ها تمام نمی‌شود و مردم باید بدنشان عادت کند. افراد سالمند و بیماران زمینه‌ای را قرنطینه می‌کنیم و بقیه اگر هم گرفتند اشکال ندارد. بعد دیدند که این برخورد ریسک بالایی دارد.

بنابراین در کل دنیا فقط سوئد بود که این سیاست را پیش برد و بقیه کشورها تا حدودی همه مکان‌های عمومی را بستند. اسرائیل هم از این کشورها جدا نبود. نه‌تنها همه‌جا را بست و استفاده از ماسک هم اجباری کردند، بلکه یک سیستم بر روی تلفن و کارت اعتباری افراد نصب کرد که اگر کسی بیش از ۱۰۰ متر از منزلش فاصله گرفت سریع تماس بگیرند و بگویند که به محدوده خانه‌اش برگردد.

نهایتاً به‌خوبی سروته داستان را هم آورد. ولی وقتی دیدند که تعداد افراد آلوده بسیار کم شده مکان‌های عمومی را باز کردند. به‌محض اینکه همه‌جا را باز کردند مراسم مذهبی شروع شد و به دنبال آن شیوع از سر گرفته شد. آنها حواسشان به این موضوع نبود که تعداد افراد آلوده روزانه کاهش‌یافته ولی داستان به‌کلی از بین نرفته؛ بنابراین شروع به تجربه موج دوم کردند. تقریبا ۱۴درصد افرادی که در موج دوم آلوده شدند افرادی بودند که در مراسم مذهبی شرکت کرده بودند.

موج اول در ایران بسیار شدید بود و مرگ‌ومیر بالایی هم داشت. دولت فکر کرد اگر تعطیلی اعلام کند نان مردم را چطور بدهد بنابراین همه اداره‌ها باز شدند و همه به سر کارشان برگشتند و به‌محض اینکه بازگشایی صورت گرفت موج دوم را تجربه کردند به خاطر اینکه هیچ کنترلی وجود نداشت.

تعداد افراد آلوده روزمره در موج دوم به‌مراتب بیشتر از موج اول بود و زمانش هم طولانی‌تر شده است. بنابراین بازگشایی بدون رعایت امور بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی تاثیرخودش را گذاشت. جدیداً دولت ایران هم به صرافت افتاده است که استفاده از ماسک باید اجباری شود.

آلمان، بسیار خوب عمل کرد. درست است که سریع شیوع پیدا کرد ولی خیلی سریع هم توانستند جلوی گسترش آن را بگیرند. آنها هم همه مراکز را بستند و خیلی زیاد تست ‌گرفتند و سریعاً قرنطینه صورت ‌گرفت.

در آلمان پس از کاهش نسبی موارد جدید کووید۱۹ یک گشایش نسبی صورت گرفت. ناگهان در یک کارخانه شش هزار نفری هزار نفرشان آلوده شدند. دوباره همه‌جا را بستند. شش شهر را بستند تا بتوانند کنترل کنند. پس آلمان هم شروع موج دوم را دید ولی سریعاً به آن رسیدگی کرد. مسیری که آمریکا خلاف آن را رفت.

در آمریکا تعداد افراد مبتلا بسیار بالا بود و مدت موج اول هم بسیار طولانی شد. برای اینکه محدودیت‌‌ها و پیشگیری‌ها کامل نبود. ترامپ و دولت او پیام‌های درست و واضحی نمی‌دادند. مردم با اسلحه به خیابان ریختند که بگویند حق حیات دارند و دولت حق ندارد محل کار و تحصیل مردم را ببندد و داستان‌های عجیب‌وغریب این‌چنینی. نهایتاً تصمیم گرفتند که همه‌جا را باز کنند و هیچ کنترلی هم وجود نداشت و این باعث شد تا موج اول به بالاترین حد برسد.

با بررسی نمودار به این نتیجه رسیدیم که کووید۱۹ در همه جای دنیا به‌غیراز چین که محل تولد این بیماری بود از طریق مسافران از خارج آمده وارد شد؛ یعنی اگر از همان آغاز به مرزها رسیدگی می‌کردند و افراد مبتلا را از همان اول در قرنطینه شدید نگه می‌داشتند این میزان آلودگی برای کل دنیا به وجود نمی‌آمد. / ادامه دارد