ما با تولد هر نوزاد دوباره متولد می‌شویم

خورشید با تمام قدرت می‌تابید و تلألوی نور آفتاب روی آبِ استخرِ وسط حیاط، فضا را خاص کرده بود. قرار بود زن خانه که کاپیتان کشتی بود در سولاریوم داخل حیاط خانه‌اش زایمان کند؛ قد بلندی داشت و مادر پنج کودک بود. او تا هفته سی‌ام بارداری روی کشتی کار کرده بود در حالی که همسر و فرزندانش در کبک بودند. درد زایمان یک‌باره او را فرا گرفت اما من هنوز به خانه آن‌ها نرسیده بودم. وقتی رسیدم از من خواست کاری به او نداشته باشم تا به‌تنهایی خودش زایمان کند و چند دقیقه بعد زایمان کرد. در حالی که نوزاد تازه به دنیا آمده در آغوشش بود کودک دوساله‌اش هم از شیر او تغذیه می‌کرد؛ صحنه باشکوهی بود. ساعت حوالی یک ظهر، کودکانی که همچون مرغابی‌هایی زیبا، اطراف و داخل استخر در حال بازی و شیطنت بودند و مادری که ششمین فرزندش را به دنیا آورده بود. شامپاین که از سوی همسرش باز و ناهار روی میزها چیده شد بزمی به راه افتاد که واقعاً دیدنی بود؛ این زیباترین خاطره‌ای است که در ذهن پروین مخزنی، مدیر مرکز مامایی گتینو برای سال‌ها پررنگ مانده است.

خانم پروین مخزنی گرامی کمی درباره مرکزی که مدیریت آن را بر عهده دارید بفرمایید.

پروین مخزنی: مرکز مامایی اتاوه نخستین مرکز در نوع خود است. این مرکز اواخر سال ۱۹۹۳ به‌صورت آزمایشی آغاز به کار کرد و در سال ۱۹۹۹ به رسمیت شناخته شد. تا پیش از این ماماها مجوز فعالیت در کبک را نداشتند یعنی قابله‎هایی که تحصیلات پزشکی و مدرک دکتری نداشتند فعالیتشان غیرقانونی بود؛ اما در حال حاضر ۲۰۰ ماما در استان کبک فعال هستند که ۱۴ نفر از آن‌ها در مرکز ما مشغول به کارند. از این ۱۴ ماما چهار نفر، ایرانی هستند.

با توجه به سابقه فعالیت شما در این مرکز آیا نقشی هم در ساخت این مرکز داشته‌اید؟

پروین مخزنی: بله. تا ۶ سال پیش مرکز ما در ساختمان نامناسبی مستقر بود. با پیگیری‌هایی که کردیم توانستیم موافقت وزارت بهداشت کبک را برای خرید و ساخت یک ساختمان جدید کسب کنیم. من شخصاً از شروع پروژه، یعنی از انتخاب زمین گرفته تا پروسه ساخت و هماهنگی با معماران حضور داشته‌ام. حتی در انتخاب مواد ساختمانی و جزئیات داخلی هم نظر داده‌ام. انتخاب و چیدمان وسایل داخلی با کمک دکوراتور و معمار را هم انجام دادم.

شما در مرکزتان چه خدماتی را به مراجعه‌کنندگان ارائه می‌دهید؟

پروین مخزنی: مراجعه‌کنندگان ما زنان بارداری هستند که از هشت هفتگی به مرکز ما مراجعه می‌کنند. تیم ما کارهای مختلف مربوط به این مادران ازجمله مراقبت‌های خانگی زایمان، مراقبت‌های بعد از زایمان، تجویز دارو، آزمایش‌های مختلف و اجرای کلاس‌های متنوع را انجام می‌دهد. کلاس‌ها از نحوه صحیح شیردهی است تا چگونگی مراقبت پس از زایمان. در این مدت از مشتریان خود می‌پرسیم دوست دارید کجا زایمان کنید. البته بهتر است توضیح دهم که اصطلاح مشتری به این دلیل است که از دید ما خانم‌های حامله بیمار نیستند و حاملگی یک‌روند طبیعی است بنابراین این افراد مشتری هستند. مشتری‌ها می‌توانند بین زایمان در مراکز مامایی، بخش زایمان بیمارستان و در منزل شخصی خودشان یکی را انتخاب کنند که هر یک معایب و مزایای خودش را دارد.

سالن انتظار مرکز مامایی گتینو با اختصاص بخشی برای بازی کودکان

در این مراکز تا جای ممکن زایمان باید کاملاً طبیعی انجام شود. در مرکز ما از روش‌های سنتی مثل طب سوزنی برای کاهش درد زایمان و آرام کردن مادر استفاده می‌شود. هر مراجعه‌کننده دو ماما دارد به این دلیل که مادر باردار در نبود مامای اول بتواند با مامای دوم در ارتباط باشد و از او کمک و مشورت بگیرد. بسته به تصمیم مادر برای چگونگی و مکان زایمان در زمان موعد از طرف مرکز خدمات لازم ارائه می‌شود. خدماتی که مرکز ما ارائه می‌دهد مبتنی بر نیاز مادر و خانواده آنان است به این معنا که خدمات به افراد مختلف از مادری به مادر دیگر متفاوت است چراکه یک مادر به حمایت بیشتر و دیگری به حمایت کمتری از سوی ما نیاز دارد. درواقع، خدمات ما بسیار انعطاف دارد و طبق نظر مادر تغییر می‌کند مثلاً مادری دوست دارد در کنار خانواده خود زایمان کند اما زن دیگری تمایل به زایمان در تنهایی دارد. برای همین پایه سرویس ما متمرکز بر خواسته اشخاص است.

هر مادر سه ساعت پس از زایمان مرخص می‌شود، او در این بازه زمانی تحت مراقبت مرکز ماست. تغذیه مادر پس از زایمان هم برای ما اهمیت دارد از همین رو بشقابی را برای مادر زایمان کرده، آماده می‌کنیم که البته بین مشتریان ما معروف است و از پنیر، مافین و میوه‌های مختلف تشکیل شده است.

نقطه تمایز مرکز شما با سایر مراکز در کبک چیست؟

پروین مخزنی: تفاوت سرویس مامایی مرکز ما با سایر مراکز در کبک این است که طب سنتی را فقط ماماها برای زایمان استفاده می‌کنند. زایمان در آب نیز در مرکز ما زیاد انجام می‌شود. تمرکز بر تمایل مادر و خانواده‌اش از دیگر شاخصه‌های مرکز ماست. پزشکان، زایمان را فقط در بیمارستان انجام می‌دهند اما انجام زایمان برای ماماها در هرجایی ممکن است.

ماماها پس از زایمان پنج بار به فواصل زمانی تا ۶ هفته به مادر و نوزاد سر می‌زنند و تمام مراقبت‌ها و آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهند؛ اما مرکز ما یک لیست انتظار طولانی دارد و افرادی می‌توانند سرویس مامایی را دریافت کنند که زودتر ثبت‌نام کنند برای همین افرادی داریم که قبل از نتیجه نهایی آزمایش بارداری و اعلام این خبر به همسرانشان با مرکز ما تماس می‌گیرند تا اسم خود را در مرکز ثبت کنند چراکه دوست دارند زایمان را در اینجا انجام دهند.

کادر مامایی ما به‌اندازه کافی گسترده نیست که توانایی ارائه خدمات به همه مادران را داشته باشیم. از طرفی این را هم بگویم که حدود ۹۵ درصد مراجعه‌کنندگان ما که تجربه یک‌بار زایمان را با ما دارند برای دفعات بعدی هم تمایل دارند که زایمان خود را در مرکز ما انجام دهند.

آیا پیش آمده خانمی که باردار نیست برای کاری به مرکز شما بیاید و بگوید اگر روزی باردار شدم دوست دارم اینجا زایمان کنم؟!

پروین مخزنی: می‌توانم به‌جرئت بگویم تقریباً هر مراجعه‌کننده‌ای اعم از زن و مرد که به مرکز ما آمده است این جمله را گفته که «کاش حامله بودم و در مرکز شما زایمان می‌کردم!» (خنده بلندی سر می‌دهد و ادامه می‌دهد). هرکسی که سیستم مامایی و مرکز ما را دیده چنین آرزویی را به شوخی هم شده، گفته است. همه این‌ها به دلیل سیستم حاکم بر مرکز است که مثل یک کامیونیتی است، افراد با حضور در مرکز احساس نمی‌کنند به بیمارستان یا مراکز پزشکی مراجعه کرده‌اند.

حمایت از مادر باردار و گوش دادن به حرف‌های او و برآورده کردن نیازهای او بحث‌های مهمی است که در مرکز ما موردتوجه است نه اینکه چیزهایی به مراجعه‌کننده ارائه شود که نیاز آنان نیست. من مسئول مرکز هستم برای همین تمام تلاشم این است که همه افراد شاغل در مرکز عاشقانه کار کنند و همه مراجعه‌کنندگان هم با تجربه خیلی خوب مرکز را ترک کنند.

نظر شما درباره اهمیت عملکرد باهمستان ایرانی در جامعه کانادا چیست؟

پروین مخزنی: کامیونیتی (باهمستان) ایرانی، دارای فرهنگی بسیار غنی است. سوای آنچه بر هم‌وطنان ما در ایران می‌گذرد ما نیاز به حمایت و کمک به یکدیگر به هر طریقی داریم. من فکر می‌کنم ما باید اختلافات را در خارج از کشور کنار بگذاریم و در کنار هم و پشت هم باشیم. خود من در این سال‌ها به هر نحوی که توانسته‌ام به ایرانی‌ها کمک کرده‌ام. با هر تماسی به دوستان و آشنایان کمک کرده‌ام؛ این کمک یا راهنمایی بوده یا یک ایرانی که به دنبال کار بوده است. از این به بعد هم هر کمکی که در توانم باشد برای هم‌وطنان عزیزم انجام خواهم داد چراکه همه ما باید به اهمیت استحکام و تقویت کامیونیتی ایرانی در جامعه میزبان باور داشته باشیم.

آیا ایرانی‌ها هم جزو مشتریان شما هستند؟

پروین مخزنی: مشتری ایرانی زیادی نداریم. مرکز ما برای افرادی است که کارت کبک یا انتاریو را دارند. خدمات این مرکز رایگان است. درخواست زیادی از سوی مادران ایرانی داریم که اگرچه کارت ندارند اما تمایل به انجام زایمان در مرکز ما دارند تا بچه‌شان پاسپورت کانادایی داشته باشد.

آیا از چگونگی انجام زایمان و تمایل زنان ایرانی در داخل ایران هم باخبر هستید؟

پروین مخزنی: سال‌هاست که ایران نیستم اما آن‌طور که شنیده‌ام در ایران این بحث رایج است که ثروتمندان سزارین می‌کنند و بی‌پول‌ها طبیعی زایمان می‌کنند درحالی‌که ۲۶ سال پیش که ایران بودم چنین حرف‌هایی باب نبود. جالب است که در کانادا نگاه به زایمان طبیعی کاملاً برخلاف ایران است.

تمایل مراجعه‌کنندگان شما بیشتر به انجام زایمان در کجاست؟

پروین مخزنی: بین ۷۵ تا ۸۰ درصد زنان تمایل دارند زایمان را در مرکز، ۱۵ تا ۲۰ درصد در خانه‌ها و یک تا سه درصد در بیمارستان‌ها انجام شود. پیشنهاد ما به مادران انجام زایمان در مرکز مامایی و خانه است. در ایران تصور بر این است که زایمان در خانه امن نیست در حالی که تحقیقات بسیاری ثابت کرده زایمان در مرکز مامایی و خانه امن‌تر از بیمارستان است به این دلیل که بیمارستان برای بیمار است اما زن باردار مریض نیست. پیشنهاد من به مردم این است که به مرکز مامایی سر بزنند، تجهیزات و تیم کاری مرکز را ببینند و با ماماها صحبت کنند و اطلاعات بیشتری به دست آورند تا تصمیم بهتری بگیرند.

توصیه شما به فارغ‌التحصیلان مامایی و جویندگان کار چیست؟

پروین مخزنی: افرادی که مامایی خوانده‌اند با OSFQ کالج مامایی تماس داشته باشند. یک برنامه‌ای برای این دسته افراد وجود دارد که توسط کمیته‌ای رسیدگی می‌شود. کار این کمیته بازبینی درخواست متقاضیانی است که خارج از کانادا تحصیل‌کرده‌اند و تمایل دارند مدرک کانادا را کسب کنند. در کانادا، ایران جزو پنج کشوری است که مدرک کارشناسی مامایی آن برابر با لیسانس شناخته شده است. پرونده مدارک تحصیلی به همراه مدرک زبان – که مدرک بسیار مهمی است – بررسی و به دانشگاه l’UQTR در شهر تقوا ریویق ارجاع می‌شود.

این دانشگاه سالی یک‌مرتبه، دوره‌‌ای سه‌ماهه برای افرادی که مامایی را خارج از کانادا خوانده‌اند برگزار می‌کند. پس از این دوره افراد باید به مدت ۶ ماه در یکی از مراکز مامایی دوره کارآموزی را سپری کنند. این دانشگاه تنها دانشگاهی است که این فرصت را برای این دسته از افراد در کبک فراهم کرده است و برای ماماها مدرک اعطا می‌کند. هر سه مامای ایرانی مرکز ما هم از همین طریق در اینجا استخدام شده‌اند.

پیشنهاد شما به افرادی که می‌خواهند تازه در این راه قدم بردارند چیست؟

پروین مخزنی: کار مامایی فداکاری و ایثارگری زیادی می‌طلبد. خانواده و مسائل شخصی با شغل مامایی چندان جور درنمی‌آید چراکه بسیاری اوقات باید از خانواده خود بزنی تا به دیگر مادران و نوزادان رسیدگی کنی. درواقع، مدیریت زندگی شخصی هم‌زمان با کار مامایی بسیار سخت است. توصیه من به افرادی که رشته مامایی خوانده‌اند یا تصمیم گرفته‌اند در این رشته تحصیل کنند این است که مدتی را در مراکز ما بگذرانند و با کار از نزدیک آشنا شود. بعد تصمیم نهایی را بگیرند؛ وقتی‌که فرد مطمئن شد آیا روحیه انجام چنین حرفه‌ای را دارد یا نه! به نظر من باید عاشق این کار بود.

یکی از ماماهای ایرانی ما ۱۰ سال منتظر ماند تا از سوی دانشگاه و کمیته بازرسی مرکز مامایی ما پذیرش شود. او در این مدت توانست فوق‌لیسانس، دکترا و پروفسوری خود را از ایران و کانادا اخذ کند و حالا هم استاد دانشگاه مک گیل است. من و او گاهی این ۱۰ سال را با هم مرور می‌کنیم و به این‌همه عشق لبخند می‌زنیم. او آن‌قدر منتظر ماند و در این فاصله ارتقای تحصیلی کسب کرد تا اینکه به علاقه خود که مامایی در مرکز ما بود بالاخره دست یافت. این‌ها همه از عشق و علاقه زیاد به این کار است.

اگر بخواهید تعریفی از یک زن باردار و وظایف اطرافیان او داشته باشید توصیف شما چیست؟

پروین مخزنی: خانم حامله چه بچه اول را باردار باشد و چه بچه دهم فرقی نمی‌کند، به دلیل تغییرات هورمونی که در بدن او ایجاد می‌شود بسیار حساس است. این زن به دلیل وجود جنین در بدنش، حس می‌کند باید از جنین خود به هر قیمتی محافظت کند بنابراین خیلی به حمایت نیاز دارد. تأکید می‌کنم حمایت همسر برای زنان باردار بسیار، بسیار مهم است. مادر باردار باید از سوی خانواده و اطرافیان، همگی فهمیده و حمایت شود.

متأسفانه ما رفتار و انتظاراتی را از خانم‌های باردار داریم که زمان حامله نبودن، از آن‌ها داشته‌ایم. از طرفی، اطلاعات مردان ما درباره تغییرات فیزیکی و روحی زنان باردار بسیار کم است. برای همین در مرکز ما تأکید بر این است که زنان باردار حتماً با همسر خود مراجعه کنند تا اطلاعات و مشاوره‌ها به هر دو نفر آنان ارائه شود. پنج کلاس برای این افراد برگزار می‌شود که تأکید ما این است زوجین اگر فرزندی دارند فرزند را هم همراه خود به این کلاس‌ها بیاورند تا به‌عنوان‌مثال اگر خانم بارداری از ما می‌پرسد که «من فراموشی گرفته‌ام چه اتفاقی برای من افتاده است؟» همسر او بداند دلیل آن چیست و آن‌ها هم در جریان تغییرات بدنی همسرانشان قرار بگیرند.

۸۰ درصد اختلاف‌های خانوادگی پس از تولد نوزاد به وجود می‌آید این اتفاق به همین دلیل است که شناخت کافی از تغییر مسائل جسمی و روحی مادر بین افراد وجود ندارد. در دوران بارداری به آقایان آموزش‌های لازم برای برخورد مناسب با همسرانشان ارائه می‌شود حتی شیوه ماساژ دادن هم آموزش داده می‌شود.

آیا مطالعاتی هم در این زمینه انجام شده که نتایج آن را بخواهید با ما به اشتراک بگذارید؟

پروین مخزنی: بله اتفاقاً مطالعات نشان داده مردانی که در بارداری و زایمان همسران خود مشارکت کرده‌اند حتی در صورت متارکه با همسر، نسبت به بچه خود احساس مسئولیت بیشتری داشته‌اند؛ این مطالعه در مقایسه با مردانی انجام شده که در زمان بارداریِ همسر خود مشارکت داده نشده‌اند.

از بهترین خاطرات دوران کاری خود بگویید.

پروین مخزنی: تعداد خاطره‌های خیلی خوبِ دوران کاری من هزاران هزار مورد است؛ همین‌که نوزادی با سلامتی، رضایت و قدرشناسی والدین از تیم کاری ما به دنیا می‌آید خودش پر از حس خوب است. با هر زایمان ما احساس می‌کنیم دوباره متولد شده‌ایم و این بهترین حس و خاطره‌ای است که در ذهن ما شکل می‌گیرد؛ اما در این میان یک زایمان خیلی در ذهن من پررنگ باقی مانده و روی من اثر گذاشته آن‌هم مربوط به خانمی است که کاپیتان کشتی بود، قد بلند و پنج بچه داشت. او بسیار جدی بود. این خانم تا هفته سی‌ام بارداری به فعالیت خود در کشتی ادامه داد و همسر او به همراه بچه‌ها در کبک بودند.

این خانم دوست داشت در استخر حیاط شخصی خود زایمان کند. او یک سولاریوم دایره‌ای چوبی بسیار زیبا داشت در حالی که نور درخشان خورشید هم می‌تابید. استخر بادی را وسط این سولاریوم گذاشته و پر از آب کرده بودند. وقتی خانم را معاینه کردم متوجه شدم هنوز تا زایمان وقت زیادی باقی ‌مانده برای همین آنجا را ترک کردم و دانشجوی همراهم آنجا ماند. خانه این خانم تا مرکز ما حدود ۶ دقیقه راه بود. به مرکز رسیدم، وسایلم را برداشتم و در راه بازگشت به خانه این خانم بودم که دانشجوی من تماس گرفت و گفت نشانه‌های زایمان این خانم بسیار زیاد شده است.

مدت‌زمان سپری شده از ترک خانه این خانم تا بازگشت درمجموع نیم ساعت شد. در همین بازه زمانی او درد شدیدی را متحمل شده بود و نتوانسته بود خودش را به استخر برساند. هر پنج کودک و دیگر اعضای خانواده او در اطرافش بودند. کودکان او مثل مرغابی‌هایی زیبا در استخر در حال بازی و شادی بودند. به‌محض اینکه رسیدم این خانم گفت به من کاری نداشته باشید تا خودم بچه را به دنیا بیاورم و چند دقیقه بعد خودش به‌تنهایی زایمان کرد. سپس نشست و نوزاد را روی بدنش گذاشت درحالی‌که نوزاد دوساله دیگرش روی پای دیگر او بود و هم‌زمان او هم از شیر مادر تغذیه می‌کرد. همسر او برای همه شامپاین باز کرد و در کنار هم ناهار خوردیم درست مثل یک مهمانی. من، مامای دوم و دانشجوی من همچون مهمان در بزم آن‌ها حضور داشتیم. همه این‌ها در حالی بود که خورشید با قدرت و زیبایی نورش را بر ما می‌تاباند و زن به هر دو نوزاد خود شیر می‌داد. این قشنگ‌ترین تصویری است که از یک زایمان در ذهن من باقی مانده است.

و بدترین خاطره کاری شما؟

پروین مخزنی: بدترین خاطره مربوط به خودم است. ماماها هفت روز از دو هفته را آن‌کال هستند. آوا دختر دومم که به دنیا آمد من به او شیر می‌دادم. یک‌شب حدود ساعت دو بامداد بیدار شد در حالی که به‌شدت گرسنه بود؛ در حال شیردهی بودم که پیجرم زنگ خورد، یکی از ماماها بود که گفت «پروین عجله کن که یک مورد اضطراری داریم نوزادی را می‌خواهیم احیا کنیم و نیاز به کمک تو داریم.» منزل من تا مرکز حدود ۱۵ دقیقه راه بود مجبور شدم با کمک پدرش به‌زور آوا را از خودم جدا کنم، هنوز که هنوز است با یادآوری این خاطره گریه‌ام می‌گیرد (اشک می‌ریزد و ادامه می‌دهد) این غم‌انگیزترین خاطره‌ای است که در ذهن من ثبت شده است که هر بار با یادآوری آن دلم می‌گیرد که دخترم را با مشقت از خودم دور کردم.

سخن پایانی؟

پروین مخزنی: به هم‌وطنان عزیزم توصیه می‌کنم در صورت بارداری حتماً با مراکز مامایی تماس بگیرند و پس از کسب اطلاعات لازم درزمینهٔ محل و چگونگی انجام زایمان تصمیم خود را بگیرند.

خانم پروین مخزنی عزیز از شما سپاسگزاریم.