ضبط و ویرایش مهدی گنجوی از «ترجمه‌ی هِنریه»، به قلم محمدباقر خراسانی بزنجردی، قدیمی‌ترین ترجمه‌ی هزار و یک شب به فارسی است. این کتاب که حاصل همکاری او با میثم علیپور است در هشتصد صفحه منتشر شده و بر اساس دو نسخه‌ی خطی موجود در کتابخانه‌های هاروارد و آکسفورد ضبط و ویرایش گردیده است. به بیان مهدی گنجوی، این اثر تلاشی است برای شناساندن روایتی کاملا ناشناخته‌مانده از هزار و یک شب که بدون کلمه‌ای سانسور منتشر شده.
مهدی گنجوی درباره‌ی نسخه‌ی موسوم به «ترجمه‌ی هنریه»، به قلم بزنجردی می‌گوید تا چندی پیش فرض بر این بود که قدیمی‌ترین ترجمه‌ی موجود به فارسی از کتاب «الف لیله و لیله» توسط عبدالطیف طسوجی (همراه با اشعاری از میرزا سروش) در ۱۸۴۳ میلادی و به درخواست شاهزاده بهمن میرزا، پسر چهارم عباس میرزا، در دوره‌ی محمدشاه قاجار انجام شده است.
با این حال بررسی دو نسخه‌ی یادشده، تبار قدیمی‌تر و ریشه‌ی حمایتی و دلایل تولید ترجمه‌ای متفاوت را برای قدیمی‌ترین ترجمه‌ی موجود از هزار و یک شب به دست داد. این ترجمه‌ی فارسی از هزار و یک شب را بزنجردی در دهه‌ی چهارم زندگی‌اش، در سال ۱۸۱۴ میلادی، در حیدرآباد هند و به درخواست هنری رسل، نماینده‌ی کمپانی هند شرقی در حیدرآباد، ترجمه و با عنوان «ترجمه‌ی هنریه» به وی تقدیم کرده است.
بنا به گفته‌ی گنجوی، آنچه اهمیت ترجمه‌ی بزنجردی از هزار و یک شب را دوچندان می‌کند نه صرفا قدمت آن به نسبت ترجمه‌ی طسوجی و تفاوت‌های سبکی و زبانی این دو که تعلق ترجمه‌ی بزنجردی به شاخه‌‌ای متفاوت و قدیمی‌تر از نسخ هزار و یک شب است.
گنجوی معتقد است، انتشار این اثر می‌تواند به شناختی تازه از سنت روایی هزار و یک شب منجر شود و روایتی قدیمی‌تر، متفاوت و خوانده نشده از این داستان را در اختیار خوانندگان قرار دهد.
گفتنی است، گنجوی دانش‌آموخته‌ی حقوق دانشگاه شهید بهشتی، حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران و مطالعات خاورمیانه دانشگاه تورنتو است. او دکترایش را در زیرشاخه‌ی رهبری آموزشی و آموزش عالی در دانشگاه تورنتو به اتمام رسانده و تخصص تحقیقاتی او در جنگِ سردِ فرهنگی و تاریخ کتاب، چاپ، ترجمه و آموزش در خاورمیانه‌ی مدرن است. گنجوی مدخل «بیژن الهی» را برای دایرةالمعارف ایرانیکا نوشته و مقالاتش در مجله‌هایی چون مطالعات ایرانی و بررسی مطالعات خاورمیانه نیز منتشر شده است.
داستان‌های او در مجلات و تارنماهایی چون نوشتا، خوانش، شهروند تورنتو، ویرگول، و پیام داستان منتشر شده است. از او همچنین اشعار، مقالات و ترجمه‌های ادبی در ناممکن، سه‌پنج، مانیها، مجله‌ی بررسی کتاب، سینما و ادبیاتو هنگام به چاپ رسیده است.
گنجوی غیر از تحقیق و داستان‌نویسی، به ویرایش و احیای آثار ادبی پس از مشروطه می‌پردازد. تاکنون ویرایش او از شش اثر عبدالحسین صنعتی‌زاده، از جمله «رستم در قرن بیست و دوم» و «مجمع دیوانگان»، و نیز کتاب «صادق ممقلی، شرلوک هلمس ایران، داروغه اصفهان» از کاظم مستعان‌السلطان منتشر شده است.
منبع: بخش ادبیات «هفته»
ارسال نظرات