بستن آرایشگاه‌های زنان و عواقب بد آن بر اقتصاد خانواده‌ها در افغانستان

نرگس هاشمی

در این اواخر مکتوبی در رسانه‌های اجتماعی دست به‌دست می‌شود که براساس آن برای آرایشگاه‌های زنان در افغانستان یک ماه فرصت داده شده تا فعالیت‌های‌شان را متوقف کنند.

گفته می‌شود که وزارت امر به المعروف و نهی از منکر گروه تروریستی طالبان، در مکتوبی به تمامی آرایشگاه‌ها‌ی زنانه در ۳۴ ولایت کشور دستور داده است که در یک مهلت یک‌ ماهه (از سوم سرطان تا سوم اسد ۱۴۰۲ خورشیدی) آرایشگاه‌ها‌یشان را ببندند.

 این مکتوب باعث نگرانی آرایش‌گران شده و آنان می‌گویند اگر این دستور حقیقت داشته باشد، آنها کار و بارشان را از دست خواهند داد و با مشکلات اقتصادی روبرو خواهند شد. اما مقامات حکومت طالبان سعی می‌کنند از ارایه هرگونه توضیحات در رابطه به این مکتوب خودداری کنند.

از سوی دیگر اتحادیه صنفی دکانداران به گونه‌ی رسمی به مالکان آرایشگاه‌ها‌ مکتوب و یا سندی مبنی بر بستن آرایشگاه‌ها‌ نداده‌اند‌، اما مالکان آرایشگاه‌ها می‌گویند که شماری از مأموران طالبان در تماس تلفنی با آنها، خواستار مسدود کردن آرایشگاه‌ها‌ شده‌اند.

آناهیتا هاشمی مالک آرایشگاه‌های حنا در این باره به هفته می‌گوید: « طالبان برای جلب توجه جامعه جهانی می‌خواهند که سخت‌گیری‌های‌شان را در مقابل زنان بیشتر کنند و یک بار دیگر غوغا در جهان برپا شود.» خانم هاشمی می‌گوید: «من که از ده سال بدین سو آرایشگاه‌های بهداشتی و آرایشی دارم که بیشتر از ۵۰ زن با من کار می‌کنند و برای ما بخش بهداشتی مهم‌تر از آرایشی است و از نگاه دین مقدس اسلام هم مراعات کردن بهداشت و نظافت جز ایمان است و هیچگونه ممانعتی وجود ندارد.»

خانم هاشمی می‌افزاید: «ما نه از جامعه جهانی و نه هم از طالبان حمایت ندیده‌ایم. از این طرف رانده شده‌ایم و از آنسو نادیده گرفته شده‌ایم و حقوق ما زنان زیر پا است. طالبان قبلآ درس و تعلیم را مانع شدند و حالا در بخش تجارت زنان مداخله می‌کنند. در حالیکه آرایشگاه‌های زنان مالیات گزاف به دولت طالبان می‌پردازند و در هر آرایشگاه بیشتر از ده زن مصروف کار و بار است و به اصطلاح ده فامیل را اعاشه می‌کند. طالبان نمی‌توانند در چنین شرایط سخت و ناگوار فعالیت زنان و آرایشگاه‌ها را که از نامش پیداست و مختص به زنان می‌باشد و هیچ کارمند مرد در آرایشگاه‌های زنان فعالیت ندارد را ببندند.» 

رخسار، یکی دیگر از این آرایش‌گران می‌گوید: «۹ سال است که کار آرایشگری می‌کنم و درحال حاضر شش شاگرد در آرایشگاه من مصروف کار می‌باشند. اگر این کار به ‌روی زنان افغانستان بسته شود، خانواده‌های زیادی منبع عایداتی‌شان را از دست می‌دهند و فقر بیشتر دامنگیر خانواده‌ها می‌گردد. قسمی که شما شاهد استید بر تمامی فعالیت‌های زنان محدودیت وضع شده، اگر این بار آرایشگاه‌های زنان را ببندند، دیگر برای زنان افغانستان چه باقی می‌ماند؟...»

خانم رخسار  در ادامه تاکید می‌کند که مکتوب ممنوعیت فعالیت آرایشگاه‌ها بر حالت روحی و روانی او تاثیرات ناگواری انداخته است، زیرا یگانه راه درآمد وی، همین آرایشگاه است.

نسیمه می‌گوید: «صنف دهم مکتب بودم که حکومت مکتب‌ها را به‌روی ما بست. تلاش کردم که به کورس‌های آموزش بروم، اما بعد از مدتی کورس‌ها هم بسته شد. به خاطر اینکه از مشکلات روحی نجات پیدا کنم و هم عایدی داشته باشم به آرایشگاه آمدم. اگر این هم بسته شود، دیگر هیچ کاری ندارم تا انجام بدهم.»

زرمینه آرایشگر می‌گوید که شوهرش بیکار است و تنها منبع درآمد خانواده او همین آرایشگاه است که اگر متوقف شود، وی مجبور می‌شود یکجا باخانواده تصمیم به مهاجرت غیرقانونی بگیرد.

او می‌گوید: «امروز صبح پسرم فیس مکتب‌اش را از من خواست، پول برایش دادم و گفتم اگر آرایشگاه بسته شود، فکر کنم شما هم دیگر مکتب رفته نمی‌توانید، چون شوهرم بیکار است و دیگر درآمدی نخواهیم داشت. پس مجبور خواهیم شد افغانستان را ترک کنیم.»

لیلما طاهر که دو ماه پیش یک آرایشگاه را در ناحیه دهم شهر کابل به راه ‌انداخته بود چند روز قبل از دستور بسته شدن آرایشگاه‌ها‌، پول جواز فعالیت آرایشگاهش را به بانک پرداخت کرد و بخاطر رخصتی‌ها‌ی عید نتوانست جواز فعالیت بگیرد. او اکنون نه تنها قادر به اخذ جواز فعالیت نیست بلکه از دارایی که برای آرایشگاهش سرمایه‌گذاری کرده بود نیز مقروض و متضرر شده است.»

او می‌گوید: «فقط از شبکه‌ها‌ی اجتماعی خبر شدم که دکان‌ها‌ی ما را بسته می‌کنند، حیران استم که بعد از این چه کار کنم تا برای اولادهایم نان پیدا کنم. از طرف دیگر پولی را که سرمایه‌گذاری کرده‌ام را از دست خواهم داد.»

مرضیه یک آرایشگر زن در منطقه پل سرخ، از مربوطات ناحیه سوم شهر کابل است. او می‌گوید که از طرف اتحادیه صنفی تماسی دریافت کرده که گفته‌اند کم‌کم وسایل آرایشگاه کوچکش را جمع کند و تا مهلت تعیین شده دکانش را ببندد.

از سویی هم مالک دکان او نیز پس از شنیدن خبر بسته شدن آرایشگاه‌ها‌، او را زیر فشار قرار داده است که زودتر دکان را تخلیه کند تا به مشتری جدیدی به اجاره بدهد.

گفته می‌شود که مرضیه بیشتر از طالبان، از طرف مالک دکان خود زیر فشار است و هر روز برای تصفیه حساب و تخلیه زنگ می‌زند تا برای دکانش مشتری جدید پیدا کند.

زهرا واحدی یکی دیگر از آرایشگران از دو سال بدینسو مشغول حرفه‌ی آرایشگری بود و این حرفه را به گونه‌ی مسلکی در ایران آموزش دیده بود. او از این کارش مصارف تحصیل و خرج خانواده‌اش را تأمین می‌کرد. زهرا پس از محرومیت از ادامه‌ی تحصیل در دانشگاه اکنون کارش را نیز از دست می‌دهد. او سه کودک دارد و شوهرش معلول است که توانایی کار را ندارد. او تنها نان‌آور خانواده پنج نفره است. او می‌گوید: «دیگر گزینه‌ای برای کار کردن ندارم. اگر آرایشگاهم را بسته کنند مجبورم برای گدایی به خیابان بروم.» زهرا می‌گوید تا زمانی که می‌تواند در برابر این تصمیم طالبان می‌ایستد و دکانش را نمی‌بندد.

 محدودیت‌های وضع شده بر تعلیم، تحصیل و کار زنان در کشور واکنش‌‌های فروانی را به همراه داشته است.

شماری از شهروندان افغانستان با اعتراض از محدودیت‌های وضع شده بر کار زنان، به رسانه‌ها و یوتوبرهای افغانستان می‌گویند که حکومت بجای ایجاد زمینه‌های‌کاری نان را از سفره مردم می‌گیرد.

و در حالیکه سه هفته به ضرب‌الاجل مسدود شدن آرایشگاه‌های زنانه باقی مانده؛ اما نظر به گزارش‌های یوتوبرهای افغانستان هنوز هم رفت‌و آمد زنان به آرایشگاه‌ها‌ تغییری نکرده است. با وجود هشدارها و فرمان جدی طالبان، آرایشگران زن هنوز تصمیم نگرفته‌اند که لوازم آرایشگاه‌ها‌ی‌شان را جمع کنند. با آنکه آرایشگران در شوک تصمیم اخیر طالبان‌اند اما همچنان به عنوان آخرین فرصت از مشتری‌ها‌یشان پذیرایی می‌کنند.

صدور فرمان بستن آرایشگاه‌ها‌ی زنانه از سوی سازمان‌های مختلف نیز با واکنش جدی روبرو شده است. دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) خواهان لغو این فرمان از سوی طالبان شده و از عواقب آن ابراز نگرانی کرده است. رینا امیری، نماینده‌ ویژه‌ی امریکا در امور زنان و حقوق بشر افغانستان نیز در تویتی گفته است که ممنوعیت طالبان بر آرایشگاه‌ها حذف مکان مهم دیگر کار زنان است که برای تأمین معیشت خانواده‌ها‌ی خود تلاش می‌کنند. شماری از زنان معترض و آرایشگران زن نیز در یک گردهمایی اعتراضی از جامعه بین‌المللی خواستند که این محدودیت علیه زنان را لغو کنند.

هر چند آمار مشخصی از تعداد آرایشگاه‌ها‌ی زنانه در سطح افغانستان وجود ندارد؛ اما طبق آمار تقریبی که اتاق تجارت و صنایع با رسانه‌ها شریک کرده است؛ حدود ۱۲ هزار آرایشگاه‌ها در سراسر افغانستان فعال است که نزدیک به ۶۰ هزار زن در این عرصه کار می‌کنند. اما با بسته شدن آرایشگاه‌ها‌ به روی زنان، ده‌ها هزار زن و دختر منبع درآمدشان را از دست خواهند داد.