به گزارش هفته، زنده‌یاد رضا که در سال‌های ۱۳۵۴ تا آذر ۱۳۵۷ سفیر ایران در اتاوا بود، پیش از این سمت، به مدت پنج سال سفیر ایران در یونسکو، یک سال رئیس دانشگاه تهران و دو سال هم رئیس دانشگاه صنعتی آریامهر بود؛ دانشگاهی که بعد از انقلاب اسلامی -به نام یکی از رهبران سازمان مجاهدین خلق، مجید شریف واقفی- دانشگاه شریف نامگذاری شد.
فضل‌الله رضا در سال ۱۲۹۳ در رشت زاده شد. در پی اقدامات نظامی میرزا کوچک خان جنگلی، همراه خانواده، راهی تهران شد. در سال ۱۳۱۷ در رشته‌ی مهندسی برق از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل گردید. پس از سربازی، چند سالی در دانشکده‌ی فنی درس داد و همزمان به پژوهش در ریاضی و ادبیات فارسی مشغول شد.
با اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰ و در زمان نخست‌وزیری محمدعلی فروغی، برای ادامه‌ی تحصیل راهی آمریکا شد و در دانشگاه کلمبیا کارشناسی ارشد و دکتری خود را در رشته‌ی مهندسی برق گرفت. پس از آن در دانشگاه‌های کاتولیک، ام.آی.تی وسیراکیوز در ایالت نیویورک و نیز در موسسه‌ی فناوری مرکزی زوریخ، دانشگاه فناوری سلطنتی کپنهاگ و موسسه‌ی پژوهشی هانری پوانکاره در پاریس درس داد.
رضا با این سوابق در آمریکا و اروپا به چهره‌ای شناخته شده در دانش ریاضی بدل گردید، چرا که از پایه‌گذاران نظریه‌های اطلاعات و سیستم‌ها بود و مکتب‌هایی پیشرو در ریاضیات کاربردی و دانش‌های وابسته به آن بنیاد گذاشته بود.
رضا، پس از ۲۰ سال تحصیل و تدریس در آمریکا و اروپا، به ایران بازگشت و در سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۷ رئیس دانشگاه آریامهر و از آن سال تا ۱۳۴۸ رئیس دانشگاه تهران بود. او در این سمت‌ها توانست که مواد درسی را بازبینی و دروس آموزشی جدیدی بر پایه‌ی نیازهای روز جهانی تدوین و اجرایی کند و همچنین دستمزد اعضای هیئت علمی را به طور چشمگیری افزایش دهد. دو ترمه شدن سال تحصیلی نیز از یادگارهای اوست.
او سپس تا سال ۱۳۵۳ سفیر ایران در سازمان یونسکو در پاریس شد و همزمان با این سمت در دانشگاه سوربن هم درس می‌داد.
انتصابش در مقام سفیری حکومت پهلوی در اتاوا واپسین خدمت دولتی این دانشمند نامی بود، چرا که وقوع انقلاب او را از ادامه‌ی خدمات به کشورش بازداشت و به ناچار تا مرگ در کانادا به زندگی خودتبعیدی تن داد، هر چند که از لحاظ علمی خاموش ننشست و در کانادا هم در دانشگاه‌های مک‌گیل و کنکوردیا تدریس کرد.
جدا از پژوهش‌ها و کتاب‌های علمی منتشر شده، رضا دلبسته و عاشق زبان و ادبیات پارسی و فرهنگ ایران بود و پژوهش‌های علمی در زمینه‌ی شاعران بزرگ ایران، به ویژه فردوسی، انجام داده بود که برخی از آنها منتشر شده‌اند. از جمله‌ی این تحقیقات می‌توان به «پژوهشی در اندیشه‌های فردوسی»، نگاهی به عمر خیام»، «شاهنامه و هویت ملی»، «حدیث آرزومندی» و ... اشاره کرد.
باور رضا این بود که آن چه ایرانیان پراکنده در جهان، از جمله ایرانیان کانادا، را به هم پیوند می‌دهد زبان فارسی و این همدلی فرهنگی-زبانی است.
ارسال نظرات