خانم دکتر اعظم خاتم، شما در سخنرانی‌تان به تقابل با گشت ارشاد و سرکشی زنان و دختران ایرانی دربرابر سرکوب‌ها و محدودیت‌ها پرداختید و از کلیدواژه «انقلاب کرامت» استفاده کردید. منظورتان از انقلاب کرامت چیست؟
اعظم خاتم: من فکر می‌کنم انقلاب و خیزش اعتراضی داخل ایران که ما طی ماه‌های گذشته شاهدش بودیم ادعا دارد که احترام به بدن و انتخاب انسان را در ایران احیا کند. این اتفاقی است که طی چهار دهه گذشته به دلیل تلاش حکومت برای دیسیپلین کردن فضاهای عمومی و نحوه حضور زنان در این فضاها کاملاً از بین رفته است؛ یعنی تصور بدن زن و نوع رفتارهای مجاز در فضای عمومی توسط گشت‌هایی که تا به حال اسم‌هایی مختلف داشته است، سعی داشته تا به‌نوعی یک «شهر عاری از گناه» بیافریند و این کار با زیر پا گذاشتن کرامت انسان‌ها و اختیار و انتخاب برای بدنشان اتفاق افتاده است.
به نظر من آنچه افراد را در سرتاسر این جنبش به هم پیوند داد این بود که همه شاهد خشونت بی‌قاعده نسبت به انسان بودند؛ آن همدردی که در بین مردان نسبت به زنان احساس می‌شد، از فهم این بود که نوعی از خشونت در خیابان دیده می‌شود که دیگر حتی در خانواده‌های بسیار سنتی هم نسبت به بچه‌ها اعمال نمی‌شود؛ بنابراین به گمانم ما امروز شاهد نوعی انقلاب و تحول فرهنگی هستیم که فرد و احترام به انتخاب‌ها، باورها و عقاید و هویتش در آن مهم است.
ما چهل سال است با چنین برخوردهایی مواجه هستیم و این موضوع خیلی جدید نیست. ولی چرا الآن این اتفاق‌ها می‌افتد؟ چه شده است؟
اعظم خاتم: من کوشش کردم بگویم مشکل پروژه امر به معروف این است که در سال‌های اول بعد از انقلاب یک اکثریت فرهنگی، علیه یک اقلیت فرهنگی در جامعه اعمال می‌کردند، اما امروز تبدیل شده است به پروژه‌ای که یک اقلیت فرهنگی در جامعه، به یک اکثریت فرهنگی اعمال می‌کنند. یعنی آن تساهلی که جامعه‌های پیچیده وقتی این تنوع فرهنگ‌ها به وجود می‌آید پیدا می‌کنند، وجود ندارد.
اینها فکر می‌کنند ما هنوز در چهار دهه قبل هستیم و این فرهنگ یک فرهنگ مسلط است، در حالی که این‌طور نیست و این دقیقاً تحمیل و انضباط دادن به بدن و رفتار زنان در خیابان و فضاهای عمومی توسط این کدها و تفسیرهای عقب‌مانده است. این تفسیر از دین دیگر قابل تحمل نیست و جامعه تحول پیدا کرده است.
روند این انقلاب را تا یک سال آینده چطور می‌بینید؟
اعظم خاتم: این‌جور مواقع اصطلاح «سیاست حضور» را به کار می‌بریم که یعنی وقتی شما نمی‌توانید در حکومت‌های اقتدارگرا اعتراض خیابانی کنید که اتفاقاً در قانون اساسی فعلی این‌طور آمده که حق اعتراض باید به رسمیت شناخته شود، به شکل‌هایی از اعتراض روی می‌آورید که در زندگی روزمره ممکن است، ازجمله اینکه وقتی قرار است جایی بروید سعی کنید با لباسی که خودتان می‌خواهید بروید یا اینکه شما می‌بینید ایران در لباس‌های ورزشی زنان و یک سری از رشته‌هایی که در کشورهای مدرن به‌ندرت زنان به آن روی می‌آورند پیشتاز است. همین‌ها سیاست حضور پیدا کردن زنان است.
به نظر من از این سیاست بیش از پیش استفاده خواهد شد تا دوباره امکان اعتراض خیابانی به‌صورت وسیع فراهم شود. البته همین حالا هم می‌بینید که سیاست و اعتراض خیابانی در گوشه و کنار جریان دارد. ولی در کل مردم سایست حضور و اعتراض خیابانی را تلفیق کرده‌اند بین این دو نوع سیاست رفت‌وآمد می‌کنند. به نظر من این اتفاق در جریان است.
ارسال نظرات