پرفسور هما هودفر در کنفرانس «انقلاب ایران» در کنکوردیا: انقلاب بزرگی رخ داده که در ۱۰۰ سال گذشته کم نظیر است

خانم دکتر هما هودفر سپاس بابت سخنرانی امروزتان؛ شما به بخشی از زمینه‌های تحولات اخیر ایران پرداختید. الآن یک سؤال همه‌شمول وجود دارد: گیر این ماجرا کجاست؟ چرا جامعه نمی‌تواند به سمت یک تحول بزرگ‌تر حرکت کند؟

هما هودفر: منظورتان از تحول چیست اینکه رژیم عوض شود یا…

یک فرمش تغییر رژیم و فرم دیگرش اصلاح آن است. ولی این‌طور به نظر می‌آید که بخش بزرگی از جامعه دیگر اصلاح را به‌عنوان یک راه‌حل نمی‌بیند. می‌خواستم نظر شما را در این مورد بدانم!

هما هودفر: ببینید این جنبش یک جنبش انقلابی است؛ مردم همیشه انقلاب را در تغییر رژیم می‌بینند اما در اصل بخش‌های مختلف دارد؛ مهم‌ترین بخش آن انقلاب فرهنگی است که فرآیند آن حتماً باید قبل از انقلاب شروع شده باشد. بخش بعدی ساختارهای آن است و آخرین بخش این است که یک رژیم تغییر کند و یا عده‌ای دیگر بیایند یا همان داخل سیستم اصلاحاتی صورت پذیرد.

مسئله این است که انقلاب قبلی ما یک انقلاب سیاسی بود ولی اصلاً فرهنگی نبود. انقلاب روسیه، نیکاراگوئه و بسیاری دیگر از انقلاب‌های قرن بیستم هم به همین صورت! چیزی که ما امروز در ایران می‌بینیم یک انقلاب فرهنگی است که زمان برده تا به چنین بلوغی رسیده و تجربه کرده کسب کرده است. این خیزش ابتدا به دنبال رفورم بوده ولی رفورمی شکل نگرفته است بنابراین یک مسئله اجتماعی است.

به نظر من مهم‌ترین بخش هر انقلابی همان بخش فرهنگی است. وقتی این بخش اتفاق نیافتد هر انقلابی هرقدر هم جلو برود به دیکتاتوری می‌انجامد. همان‌طور که می‌دانیم در نیکاراگوئه و روسیه همین‌طور بود و در ایران هم که داریم می‌بینیم. انقلابی به آن وسعت در ایران شکل گرفت و به خاطر همین‌که ما در بخش فرهنگی و ساختاری آن کارنکرده بودیم به اینجا کشیده شد.

حالا ازنظر من اتفاقاً ما این فاصله را لازم داریم تا فرصت داشته باشیم فکر کنیم و آن بلوغ سیاسی را نه‌فقط در حرف زدن بلکه در عمل به دست بیاوریم و ببینیم که بالاخره می‌خواهیم ساختار چطور باشد. این‌همه از اقتصاد انتقاد می‌کنیم باید بدانیم که می‌خواهیم اقتصاد به چه صورت باشد. باید وقت بگذاریم تا به این مسئله فکر کنند.

ما همیشه می‌دانستیم باید چنین کاری کنیم ولی برایمان یک مسئله فوری نبود. الآن به خاطر این جنبش همه به این فکر می‌کنیم که باید یک منشور حقوق، Bill of Rights بنویسیم. من از سال ۲۰۰۴ روی اینکه جنبش‌های مختلف چطور توانسته‌اند مسائل جنسی زنان را عوض کنند کار کردم ولی هرگز چنین فوریتی ایجاد نشده بود که از یک جمع با عقاید مختلف دعوت کنم که بیایند تا یک چارتر تهیه کنیم.

این جنبش این فرصت را به وجود آورد تا آن فرمتی که من در موردش حرف می‌زنم را تهیه کنیم؛ بنابراین برخلاف اینکه بعضی‌ها دلسرد شده‌اند، من اتفاقاً فکر می‌کنم اولاً جنبش ادامه دارد فقط از یک مرحله وارد مرحله دیگر شده است. الآن هم داریم می‌بینیم چارترهای مختلف توسط گروه‌های مختلف از ایران می‌آید. این فرصت‌ها بسیار مهم است. اتفاقاً من فکر می‌کنم اگر می‌خواهیم این جنبش موفق شود به این فرصت‌ها را نیاز داریم.

بسیاری از مردم و به‌ویژه جوان‌ها الآن بعد از گذشت همه این اتفاقات سرخورده و ناامید شدند، چراکه انتظار داشتند این اعتراضات به نتیجه برسد، حکومت عوض شود و آن آزادی‌هایی که دنبالش هستند به دست آورند. به نظر شما ما در مسیر بدی قرار نداریم! درست است؟

هما هودفر: البته آن زمان هم که ما جوان بودیم، از اینکه انقلاب چندماهه پیروز شد خوشحال بودیم. چراکه آن موقع شور و شوق داشتیم که الآن شاه می‌رود و دموکراسی می‌آید. ولی همان مقدار دموکراسی هم که داشتیم از بین رفت. امروز به نظر من مشکل این است که بیشتر جوان‌های ما به‌طور سیستماتیک از تاریخ آگاه نیستند. اگر چند تا از این حرکت‌ها (چنین کنفرانس‌هایی) باشد تا اینها به گذشته نگاه کنند و در کل هیجانی با مسائل برخورد نکنند اتفاقاً هم یاد می‌گیرند و هم خیلی امیدوارتر می‌شوند. جنبش که نمی‌تواند همیشه در خیابان باشد.

من باید این را هم بگویم؛ باوجوداینکه جمعیت ایرانی در مونترال خیلی زیاد نیست اینکه اینها توانستند هر هفته از سپتامبر اقلاً تا ژانویه که من خبر داشتم تظاهرات داشته باشند. اینها به نظر من ارگانیزیشن بسیار خوبی داشتند ولی باید در کنارش از این کارهای فکری هم وجود داشته باشند.

شما به هیجانی که در جامعه و به‌خصوص جوان‌ها بود اشاره کردید و گفتید برخوردها خیلی نباید هیجانی باشند ولی تلاش‌های اندیشه‌ای باید به این مسیر اضافه شود. بعضی رسانه‌ها به این هیجانات دامن زدند. نظر شما دراین‌باره چیست؟ رسانه‌ها چه کمکی می‌توانند به این روند بکنند؟

هما هودفر: رسانه‌ها عادت کرده‌اند به قول خودشان نیوز فلش بزنند؛ البته که این روش‌ها مخاطب ایجاد می‌کند ولی کمکی به بالا بردن سطح آگاهی مردم نمی‌کند. به نظر من همین رسانه‌ها می‌توانند به این موضوع هم توجه داشته باشند که جوان‌های ما زیاد نمی‌خوانند. مثلاً مصاحبه‌های (ای که به زمینه‌های می‌پردازند) و روی سایت‌هایتان قرار می‌دهید می‌تواند کمک کند و برای مخاطب آگاهی بیاورد. به عقیده من نقش رسانه‌ها بسیار مهم است و متأسفانه نه‌فقط اینجا بلکه در جاهای زیادی نقش رسانه‌ها منفی شده چراکه همه به دنبال لقمه‌های کوچک و سریع هستند و اینکه چند خواننده داشتند و چند لایک داشتند و… تا پیشبرد افکار عمومی.

سپاس از شما از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید.