غربالگری انواع سرطان‌ در کانادا چگونه است؟

با توجه به اصل «پیش‌گیری همیشه بهتر از درمان است»، بر اساس دستورالعمل‌های رسمی وزارت بهداشت کانادا درباره طب پیش‌گیری، تلاش کردیم تا با ترجمه و ویرایش این دستورالعمل‌ها، در جهت ارتقای سلامت کامیونیتی، با انتشار این نوع مطالب در گروه تلگرامی «پزشکان مهربان» قدمی برداریم. این نوشته برای درج در مجله و سایت «هفته» بازتنظیم شده است.

در اولین مطلب با غربالگری سرطان‌ها شروع می‌کنیم.

غربالگری یعنی تشخیص یک بیماری قابل علاج قبل از ظهور علائم تا درمان هرچه زودتر انجام شود.

۱) «آشنایی با غربالگری رایگان سرطان روده بزرگ در کانادا (به‌شرط دارا بودن بیمه عمومی دولتی)

چه زن، چه مرد، اگر سن‌تان بین ۵۰ تا ۷۴ سال است، در معرض خطر متوسط سرطان روده بزرگ هستید و پیشنهاد می‌شود دست کم هر دو سال یک تست مدفوع برای یافتن خون مخفی در مدفوع به‌منظور غربالگری سرطان روده بزرگ انجام دهید (از پزشک خانواده‌تان درخواست کنید).

اما اگر شامل ۴ مورد زیر می‌شوید، بر اساس نظر پزشک‌تان ممکن است به جای تست مدفوع، نیاز به کولونوسکوپی (مشاهده داخل روده بزرگ با دوربین از طریق یک لوله) داشته باشید:

الف) سابقه بیماری مزمن روده بزرگ: بیماری التهابی روده بزرگ، سرطان یا پولیپ روده بزرگ

ب) سابقه انجام کولونوسکوپی در گذشته

پ) سابقه سرطان یا پولیپ روده بزرگ در خانواده

ت) سابقه دیدن خون در مدفوع یا مدفوع سیاه (در حد سیاهی قیر)

۲) آشنایی با غربالگری رایگان سرطان پستان در کانادا (به‌شرط دارا بودن بیمه عمومی دولتی)

چنانچه بانویی هستید ۵۰  تا ۷۴ ساله، در معرض خطر سرطان پستان هستید و پیشنهاد می‌شود دست‌کم هر دو سال یک ماموگرافی به‌منظور غربالگری سرطان پستان انجام دهید (از پزشک خانواده‌تان درخواست کنید).

برای بانوان ۷۰ تا ۷۴ سال به‌شرطی این غربالگری انجام می‌شود که حداقل امید به زندگی‌شان ۱۰ سال باشد (طبق نظر پزشک، برای مثال بیماری کشنده و بدخیمی نداشته باشند).

چنانچه بر اساس نظر پزشک علامت‌دار (توده یا ناهنجاری در معاینه پستان) هستید یا جزو گروه در معرض خطر قرار می‌گیرید (بر اساس نظر پزشک، مثلاً سابقه سرطان پستان در خانواده) این غربالگری در بر اساس نظر پزشک در سن پایین‌تر از ۵۰ سال، با تناوب زودتر (مثلاً هرسال) و ممکن است با نظر پزشک علاوه بر ماموگرافی، سونوگرافی یا MRI پستان نیز انجام شود.

چنانچه در کبک هستید، می‌توانید در برنامه غربالگری سرطان پستان کبک ثبت‌نام کنید تا علاوه بر دریافت دعوت‌نامه پستی هر دو سال برای یادآوری (که خودش یک نسخه درخواست ماموگرافی محسوب می‌شود و با آن می‌توانید به مراکز رادیولوژی مراجعه کنید).

 ۳) آشنایی با غربالگری رایگان سرطان دهانه رحم در کانادا (به‌شرط دارا بودن بیمه عمومی دولتی)  

چنانچه بانویی هستید ۲۱ تا ۶۵ ساله، و در حال حاضر یا قبلاً از نظر جنسی فعال بودید (داشتن هر گونه رابطه جنسی در گذشته یا در حال حاضر) در معرض خطر سرطان دهانه رحم هستید و پیشنهاد می‌شود هر ۲ تا ۳سال یک آزمایش پاپ (به‌منظور غربالگری سرطان دهانه رحم انجام دهید) از پزشک خانواده‌تان درخواست کنید.

چنانچه قبلاً واکسن ویروس پاپیلومای انسانی را دریافت نکردید، تزریق این واکسن در پیشگیری از سرطان دهانه رحم و دیگر تظاهرات عفونت با این ویروس تا حد زیادی پیشگیری می‌کند.

۴) آشنایی با غربالگری رایگان سرطان پروستات در کانادا (به‌شرط دارا بودن بیمه عمومی دولتی)

چنانچه آقایی هستید ۵۵ تا ۶۹ ساله، به‌شرطی این غربالگری انجام می‌شود که حداقل امید به زندگی‌تان۱۰ سال باشد (طبق نظر پزشک، برای مثال بیماری کشنده و بدخیمی نداشته باشید)، با ا      طلاع از مزایا و معایب این تست غربالگری (قابل‌بحث با پزشک خانواده)، بر اساس نتیجه‌ای که شخصاً در مورد انجام این تست گرفتید و طبق درخواست خودتان، پزشک خانواده‌تان یک آزمایش خون برای اندازه‌گیری آنتی‌ژن اختصاصی پروستات برای غربالگری سرطان پروستات برای شما درخواست می‌کند. بر اساس نتیجه تست، اقدام بعدی که شامل ارجاع به اورولوژیست (میزان بالا یا تکرار هر ۱ تا ۴ سال تست) در صورت نرمال بودن و بسته به میزان در محدوده نرمال.

نکاتی که قبل از انجام تست باید در نظر بگیرید:

الف) موارد مثبت کاذب تست: تعداد قابل‌توجهی از مثبت کاذب در انجام تست وجود دارد (بدون وجود سرطان میزان PSA بالاست). به غیر از سرطان پروستات عوامل متعددی می‌تواند منجر به افزایش PSA شود مانند: پروستاتیت (التهاب پروستات)، افزایش حجم پروستات (هیپرتروفی خوش‌خیم)، روابط جنسی همراه با انزال چند روز قبل از آزمایش و دوچرخه‌سواری. آزمایشی که مثبت کاذب باشد می‌تواند منجر به انجام بررسی‌های بیشتر (به‌عنوان‌مثال بیوپسی) شود.

ب) عوارض بیوپسی: ببوسی یا نمونه‌برداری از پروستات به‌خودی‌خود یک اقدام بی‌عارضه نیست و می‌تواند منجر به عوارض جانبی خاصی (خونریزی یا عفونت با یا بدون بستری شدن در بیمارستان) شود.

پ) تشخیص بیش از حد و بی‌فایده: سرطان پروستات اغلب به کندی پیشرفت می‌کند. به همین دلیل، تعداد کمی از مردان با این تشخیص به‌طور خاص به علت این سرطان فوت می‌کنند. و اکثریت به دلیل دیگری خواهند مرد. بدون غربالگری، بسیاری از مردان علی‌رغم وجود سرطان پروستات هرگز در طول زندگی خود، با سرطان پروستات تشخیص داده نمی‌شدند.

ت) عوارض درمان: در برخی موارد، به این بیماران درمان‌هایی (جراحی، رادیوتراپی) ارائه می‌شود که می‌تواند عوارض جانبی قابل‌توجهی (ناتوانی جنسی، بی‌اختیاری، اضطراب) ایجاد کند.

ث) خلاصه: به‌طور خلاصه، در غیاب غربالگری، از نتایج مثبت کاذب و به همین ترتیب، از نگرانی و بررسی‌های بعدی که ممکن است منجر شود اجتناب می‌شود. تشخیص بیش از حد، که می‌تواند با درمان منجر به عوارض جانبی گاه قابل‌توجهی به دنبال داشته باشد، نیز منتفی است.

ج) تصمیم نهایی شخصی: بنابراین انتخاب انجام یا عدم انجام غربالگری مختص هر فرد است و به باورها و ترجیحات شخصی وی بستگی دارد. برای برخی از مردان، احتمال کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان پروستات از طریق غربالگری اهمیت بیشتری نسبت به عوارض جانبی مربوط به بیوپسی و درمان‌ها پس از یک نتیجه مثبت کاذب یا تشخیص بیش از حد دارد. ممکن است برای دیگر مردان، خطرات مرتبط با نتایج مثبت کاذب یا احتمال تشخیص بیش از حد بر مزایای بالقوه غربالگری مهم‌تر باشد.

۵) آشنایی با غربالگری رایگان سرطان ریه در کانادا (به‌شرط دارا بودن بیمه عمومی دولتی)  

چه زن، چه مرد، اگر سنتان بین ۵۵ تا ۷۴ سال هست و حداقل بیست سال به‌طور مداوم یا متناوب سیگار کشیده باشید (حتی اگر ۲۰ سال سیگار کشیده باشید و در حال حاضر ترک کردید ولی کمتر از ۱۵ سال از آخرین نخ سیگاری که کشیدید می‌گذرد) در معرض خطر سرطان ریه هستید و پیشنهاد می‌شود هر سال سی‌تی‌اسکن ریه انجام دهید.

درصورتی‌که مشمول شرایط بالا می‌شوید می‌توانید این موضوع را با پزشک خانواده‌تان در میان بگذارید.

در استان کبک در فرد متقاضی به یک مرکز هماهنگی برای ارزیابی دقیق ریسک ارجاع می‌شود و چنانچه توسط مرکز هماهنگی واجد شرایط پروژه تشخیص داده شود می‌تواند شرکت کند، اما غربالگری منحصراً در مراکز بیمارستانی دانشگاهی و منطقه‌ای شرکت‌کننده انجام می‌شود (معمولاً در شهر‌های بزرگ).

اگر در مورد غربالگری تصمیم نگرفته‌اید، می‌توانید مستقیماً به مرکز هماهنگی پروژه، با تلفن ۱۸۴۴۶۵۶۴۳۱۲

یا ایمیل depistagecancerpoumon@ssss.gouv.qc.ca تماس بگیرید تا ببینید آیا واجد شرایط هستید یا خیر.

برای اطلاع از برنامه غربالگری سرطان ریه در استان‌های دیگر با پزشک خانواده‌تان مشورت کنید.

منبع: وزارت بهداشت کبک (برای دریافت لینک منبع اینجا کلیک کنید.)