نوروز در اکثر ولایات افغانستان با شور و شعف فراوان همه ساله تجلیل می‌شود. اما در دوره حکومت طالبان تجلیل نوروز در افغانستان ممنون شد و آنان مانع بزرگداشت از نوروز شدند. زیرا طالبان تجلیل از نوروز را حرام دانسته و آن را آیین زردشتی می‌دانستند، و امروز دوباره با بازگشت طالبان به قدرت گرامی‌داشت نوروز دشوار شده است.
طریقه بزرگداشت از نوروز تقریباً در تمامی نقاط افغانستان یکسان بوده و تفاوت‌های کوچکی را در آن میتوان مشاهده کرد؛ در این رابطه محترمه مشهدیه «عسکریار» کارمند بخش نشرات وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان چنین معلومات را ارایه نمودند:
در سراسر افغانستان نوروز به شکل ویژه و با شکوه فراوان برگزار می‌شود و در ولایت هایی چون:مزار شریف ،کابل و هرات و بامیان به شکل ویژه چنین تجلیل می‌گردد:
جشن نوروز در کابل
در شهر کابل مردم و مقامات دولتی در نخستین ساعات صبح اولین روز بهار در «زیارتگاه سخی» رفته و علم مبارک مولا علی(ع) را با شکوه خاصی بلند می‌کنند. این مراسم با حضور صد‌ها هزار تن از شهروندان افغان، معاونان رییس جمهور، مقامات محلی و اعضای کابینه و پارلمان برگزار می‌شود و بعضی از شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی نیز در این مراسم سخنرانی می‌کنند.
حدود یک میلیون نفر از شهروندان افغان از شهر کابل و ولایت‌های همجوار آن در مراسم بر افراشتن علم مولا علی در روز اول نوروز در این زیارتگاه گرد هم جمع می‌شوند.
مردم کابل، گردهمایی‌های نوروزی را در دامنه سخی و محلاتی چون «گلغندی»، «تپه استالف»، «کاریزمیر»، «شاه شهید»، پارک‌ها و در کنار مراتع سر سبز که نمادی از حیات و نشاط است، برگزار می‌کنند.
در آستانه نوروز، بازار فروش لباس و میوه در شهر کابل نسبت به دیگر روزهای سال گرم‌تر است و مردان و زنان به ویژه کودکان برای استقبال از بهار لباس‌های نو خود را می‌پوشند.
خانه تکانی،تزیین و رنگ کردن خانه‌ها از جمله کارهایی است که زنان افغان برای استقبال از سال نو و نوروز آنرا در خانه‌های خود اجرا می‌کنند.
مردم افغانستان به این عقیده استند که نوروز باعث وفاق و همدلی خانواده‌ها می‌شود،بناًمردم تلاش می‌کنند در لحظه تحویل سال در جمع خانواده و کنار سفره‌های نوروزی باشند.
در شب نوروز بیشتر «سبزی» و «سبزی پلو» تهیه می‌کنند، زیراسبزی برای مردم افغانستان نشانه یک سال پربار است، همچنین در روز نوروز افغان‌ها سفره هفت میوه که ترکیبی از هفت نوع میوه است را در خانه‌های خود می‌گسترانند.در کابل برگزاری بازی‌های جمعی چون گدی پران بازی، کشتی گیری، بین افغان‌ها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
در ایام نوروز مغازه‌های ماهیپزی و کلچه فروشی رونق ویژه‌ای دارد و خانواده‌هایی که پسران تازه داماد دارند، برای خانواده عروس خود در روز نوروز خوراک ماهی و جلبی می‌برند.
یکی از رسم‌های قدیمی در افغانستان که سال‌هاست در این کشور اجرا می‌شود پخت سمنک در شب نوروز است، زنان افغان شب نوروز تا سپیده دم به صورت دسته جمعی با نواختن ساز و یا دایره و خواندن آواز «سمنک» می‌پزند.
جشن نوروز در مزار شریف
نوروز در ولایت باستانی بلخ به ویژه در مرکز این ولایت مزار شریف هر ساله با شکوه بسیار زیادی مانند شهرکابل برگزار می‌شود. در اولین ساعات آغاز بهار،علم بزرگی که در حدود ۲۰ متر ارتفاع دارد در زیارتگاه منسوب به حضرت علی(ع) در مراسم ویژه‌ای بر افراشته می‌شود. این علم چهل روز بر افراشته می‌ماند و به همین دلیل برخی معتقدند که نوروز در مزار شریف چهل روز است.در بر افراشتن علم مبارک مانند شهر کابل مقامات بلند رتبه دولتی ،وکلای پارلمان و همچنان معاونان ریاست جمهوری و والی یا نماینده والی شهر مزار شریف اشتراک می‌کنند.
ده‌ها هزار تن از مردم افغانستان چند روز قبل از فرا رسیدن نوروز از مناطق مختلف این کشور و حتی کشورهای همسایه چون پاکستان و ایران برای حضور در این مراسم به مزار شریف می‌آیند.
تهیه نذر سمنک یا سمنو توسط زنان افغان در شب نوروز و هفت میوه که ترکیبی از هفت میوه خشک است، بخشی از رسم‌های نوروزی در ولایت مزار شریف است. «سمنک نوعی غذای مخصوص است که از آرد گندم و جوانه آن در شب نوروز طبخ می‌شود.»
مردم در شهر مزار شریف در کنار رفتن به زیارتگاه حضرت علی(ع)، به دیدن دوستان خود نیز می‌روند و برای استفاده از هوای بهار به تفریحگاه‌های اطراف شهر سفر می‌کنند.
برگزاری مسابقات بز کشی در ولایت‌های شمالی به ویژه در مزار شریف، از دیگر سرگرمی‌های مردم در جشن نوروز است.
در جریان جشن نوروز به خصوص در مراسم بر افراشتن علم مولاعلی تدابیر شدید امنیتی در مزار شریف اجرا می‌شود و تمام نیروهای امنیتی در این ولایت در حالت آماده باش قرار می‌گیرند.
جشن نوروز در هرات باستان
هرات از ولایت‌های غربی افغانستان است که از نوروز در آن به صورت ویژه‌ای استقبال می‌شود؛ مردم در ولایت هرات روز اول نوروز و 12 روز بعد از آن را جشن می‌گیرند و در روز سیزدهم که به «سیزده بدر» مشهور است با رفتن به تفریحگاه‌ها، پارک‌ها، دشت‌های سر سبز و دامنه کوه‌ها در منار خانواده‌های خود به شادی و نشاط می‌پردازند.
گلگشت‌های سیزده نوروز از سنت‌های باستانی و دیرینه‌ای است که در بیشتر نقاط افغانستان به ویژه در ولایت هرات گرامی داشته می‌شود.
احمدیان، یکی از نویسندگان ولایت هرات در این باره، می‌گوید: ساکنان ولایت هرات نوروز و گلگشت سیزده نوروز را در تفریحگاه‌ها و پارک‌هایی چون «تخت ظفر»، «ملت»، «ارغوان»، «ترقی»، «شیدایی»، «میر داوود» و «کازرگاه» می‌گذرانند.
هر چند در افغانستان تنها روز اول سال تعطیل است، اما در هرات مردم تا ۱۳ روز فعالیت‌های تجاری و کسب و کار خود را تعطیل می‌کنندتا روزهای آغازین سال را درکنار خانواده و فامیل خود به سر ببرند.
خانه تکانی، تهیه لباس نو، پخت کلچه، پخت سمنک، تهیه هفت میوه و آماده کردن سفره هفت سین از سنت‌هایی است که مردم هرات مانند دیگر ولایات افغانستان در روزهای نوروز آنها را اجرا می‌کنند.
در هرات هم مانند سایر ولایت‌های افغانستان در شب نوروز مردم تلاش می‌کنند، غذاهایی متفاوت در مقایسه با دیگر روزهای سال تهیه کنند، سبزی اسفناج، مرغ با پلو و ماهی غذاهایی هستند که مردم هرات در شب نوروز آنها را تهیه می‌کنند.
جوشاندن تخم مرغ و انجام بازی تخم مرغ جنگی از تفریحات مردم علاقه مردم جوانان در تمام ولایت‌های این کشور از جمله هرات است که در ایام نوروز رونق ویژه‌ای دارد.
جشن نوروز در ولایت قندهار
قندهاری‌ها روزهای اول سال را به خوشی و شادمانی سپری می‌کنند. اهالی شهر قندهار، مراسم جشن نوروز را در «خرقه شریف» (محل نگهداری لباس رسول اکرم (ص)) برگزار می‌کنند. برگزاری این مراسم در شهر قندهار با خواندن دعا و آرزوی خیر و برکت برای همه مردم همراه است.
مردم قندهار بعد از تحویل سال، سال جدید را به همدیگر تبریک می‌‌گویند و به منطقه «چهل زینه (راه پله)» و سایر اماکن مقدس و دیدنی شهر می‌روند.
جشن نوروز در بامیان
در ولایت‌های مرکزی افغانستان تجلیل از نوروز بیشتر جنبه مذهبی دارد و به گفته «سرور جوادی» نماینده پیشین بامیان در پارلمان افغانستان، مردم در این مناطق به ویژه بامیان این روز را به عنوان روز برگزیده شدن حضرت‌علی(ع) برای خلافت مسلمین می‌دانند و از آن تجلیل می‌کنند.
مردم در مرکز افغانستان از جمله ولایت‌های بامیان و «دایکندی» برای استقبال از بهار مراسم ویژه‌ای به نام «کمپیرک» برگزار می‌کنند. در مناطق مرکزی افغانستان در آستانه فصل بهار مردم تا نیمه‌های شب بیدار می‌نشینند و بزرگسالان برای بچه‌ها و جوانان قصه‌های از داستان «کمپیرک» را بیان می‌کنند.
مردم هزاره‌جات معتقدند، هنگامی که اولین قطرات باران به زمین فرود می‌آیند و با برخورد ابرها رعد و برق شکل می‌گیرد، بهار آغاز شده و سال نو آغاز می‌شود، مردم با خواندن این جمله که «تاریکی‌ها و سردی‌ها گذشت و روشنی و بهار آمده است» به شادی و سرور می‌پردازند.
کمپیرک نمادی از قدرت طبیعت و نیکوکاری است، او مردی است که با لباس رنگین همراه با کاروانی از خدم و حشم و فرزندانش به راه می‌افتد و «لشکر زمستان» را به زانو در می‌آورد. کمپیرک از مردم پول جمع می‌کند و در پایان این پول‌ها را در میان افراد نیازمند توزیع می‌کند. شخصیت کمپیرک با زبان فصیح کتابی به سبک «تاریخ بیهقی» صحبت می‌کند و در زبان گفتاری خود از شعر هم استفاده می‌کند. ریش دراز، کلاه بلند و تسبیح کمپیرک از ویژگی‌های اصلی این شخصیت نوروزی افغان است.
جشن نوروز در ولایت تاریخی غزنی
مردم ولایت غزنی، مراسم جشن نوروز را در مزار «حکیم سنایی غزنوی» برگزار می‌کنند. در این منطقه از افغانستان سال نو ابتدا با خواندن دعا و آرزوی سعادت و موفقیت و ایجاد صلح و امنیت برای مردم افغانستان و جهان از درگاه خداوند متعال آغاز می‌شود.در این ولایت هم مانند سایر ولایات افغانستان دیگر رسوم و عنعنات نوروزی همسان است.
ارسال نظرات