گزارش نیما قاسمی، روزنامه‌نگار ساکن مونترال از همایش سالانه انجمن قلم آمریکا

گزارش نیما قاسمی از همایش سالانه انجمن قلم آمریکا

در ابتدای جلسه، خانم کارلکا از یافته‌های این انجمن گزارش کوتاهی داد. مطابق با این گزارش به ترتیب حکومت‌های میانمار، ایران و بلاروس در سال گذشته با بازداشت و تعقیب نویسندگان و شاعران و ترانه‌سرایان، نمونه‌های تازه‌ای از نقض آزادی بیان به دست داده‌اند. در ایران غالباً اتهام «تبلیغ علیه نظام» متوجه فعالان و نویسندگان شده است. تنها در کشور ترکیه، موارد نقض حق آزادی بیان در سال گذشته کاسته شده، اما تهدید به پرونده‌سازی قضایی، تبعید و حتی حمله‌ی فیزیکی کاهش نیافته است. دیده‌بانی و بررسی انجمن قلم نشان می‌دهد که شاعران و ترانه‌سرایان از زمره‌ی گروه‌هایی هستند که به جهت نفوذ کلامشان در میان جمع بیشتری از شهروندان، مکرراً هدف حمله‌ی مأموران امنیتی دولت‌های خودکامه بوده‌اند.

جوان‌ترین شرکت‌کننده در این همایش آنلاین، آقای کاکونسا روکیراباشایجا (Kakwenza Rukirabashaija) از اوگاندا متولد سال ۱۹۸۸ (سی و سه‌ساله) بود. کاکونسا رمان‌نویس و خود یک وکیل است. او اولین‌بار در آوریل ۲۰۲۰ (دو سال پیش) توسط نیروهای امنیتی اوگاندا در منزل شخصی‌اش دستگیر شد. اتهام او نوشتن رمانی بود به نام وحوش طماع (Greedy Barbarian) که از نظر مقامات قضایی و امنیتی اوگاندا، در انتقاد یا هجو رئیس‌جمهور وقت، یووری موسه‌وینی (Yuweri Museveni) نوشته شده است. در سپتامبر همان سال، به جهت انتشار رمان دیگرش به نام «جمهوری موز: جایی که نوشتن خائنانه است» مجدداً دستگیر شد. کاکونسا در اولین ماه سال میلادی بعد (۲۰۲۱) علیه دولت اوگاندا به اتهام اعمال شکنجه اقامه‌ی دعوا کرد. در سپتامبر همین سال، متعاقب انتشار توییتی که در آن چاقی یک فرمانده عالی‌رتبه‌ی نظامی را به تمسخر گرفته بود بازداشت و دوباره زیر شکنجه قرار گرفت. او نهایتاً آزاد شد در حالی که اوراق هویتی‌اش از جمله گذرنامه در توقیف باقی ماند. کاکونسا به رواندا گریخت و توانست خود را به آلمان برساند.

شرکت‌کننده‌ی دیگر خانم ما ثیدا (Ma Thida) متولد ۱۹۶۶ از برمه (میانمار) بود. تحصیلات او در رشته‌ی پزشکی است و در عین حال، از دوران کودکی به نوشتن علاقه‌مند و به گزارش وضع جامعه‌اش مشغول بود. در اکتبر ۱۹۹۳ خانم ما ثیدا به بیست سال زندان محکوم شد. اتهام خانم ثیدا علاوه بر انتشار مطالب ممنوع، پشتیبانی سیاسی از یکی از رهبران اپوزیسیون برمه و همکاری با سازمان‌های غیرقانونی اعلام شد. ایشان مجموعاً پنج سال و شش ماه و شش روز از مدت محکومیت خود را متحمل شد و تنها پس از ابتلاء به سل، و به دلایل انسان‌دوستانه با فشار نهادهای بین‌المللی از زندان آزاد گردید. از خانم ثیدا حداقل یازده عنوان کتاب منتشر شده است که برخی از آن‌ها در خارج از کشور خود، امکان نشر پیدا کرده‌اند. وی هم‌اکنون در ایالات متحده‌ی آمریکا ساکن است.

خانم تاسیانا نیادباج (Taciana Niadbaj) که خود رئیس انجمن قلم بلاروس است، شرکت‌کننده‌ی دیگر در این همایش بود. انجمن قلم بلاروس، توسط دیکتاتوری این کشور رسماً ممنوع اعلام شده و تعطیل گشت. شاید اما ظالمانه‌ترین و غم‌انگیزترین محکومیت قضایی و نقض حقوق بشری را کسی متحمل شده است که امکان حضور در این همایش نداشت: آقای دکتر ایلهام توهتی (Ilham Tohti)، از مسلمانان ناحیه‌ی اویغور چین که به اتهام جدایی‌طلبی به حبس ابد محکوم شده است. دختر دکتر توهتی، خانم جوهر توهتی (Jewher Tohti) در تمامی این سال‌ها که پدر مبارزش در زندان بوده، به نمایندگی از او در گردهمایی‌ها و همایش‌های حقوق بشری شرکت می‌کند تا یاد پدر را در جهان آزاد زنده نگه دارد. ایلهام توهتی که دانش‌آموخته‌ی اقتصاد است منتقد دولت خودمختار منطقه‌ی شینجیانگ چین و دولت مرکزی چین است. در منطقه‌ی شینجیانگ (Xinjiang) اقلیت اویغور زندگی می‌کنند که زبان و مذهب (اسلام) متفاوت دارند. مناسبات اویغورها با چینی‌های دیگر ساکن در این ناحیه گاه به تنش انجامیده است. آقای توهتی اولین‌بار پس از تنش‌های خونین در شینجیانگ در سال ۲۰۰۹ بازداشت شد. او از ناحیه‌ی دولت چین متهم به ایراد سخنرانی‌های نفرت‌پراکنانه و توجیه خشونت است. در مقابل، آقای توهتی و هوادارانش معتقدند خشونت سیستماتیک دولت چین علیه مردم اویغور، طبیعتاً نمی‌تواند بدون خشونت متقابل پاسخ داده شود. آن‌ها مسئولیت افزایش تنش در شینجیانگ را دولت چین می‌دانند. توهتی در ۲۰۰۹ با فشار دولت باراک اوباما آزاد شد اما در سال ۲۰۱۴ مجدداً دستگیر و به حبس ابد محکوم شده است. مطابق با گزارش انجمن قلم آمریکا که در این همایش میزبان دختر آقای توهتی بوده است، اویغوری‌ها بیشترین تعداد نویسنده‌ی زندانی را در جهان دارند.

برای شرح محتوای سخنرانی‌ها شما را به بازدید از سایت انجمن قلم آمریکا و به‌ویژه تماشای ویدئوی کامل این جلسه که در یوتیوب انجمن منتشر شده، دعوت می‌کنم. بریده‌ای از ویدئوی کامل که شامل پاسخ‌های من به پرسش‌های انجمن است، در صفحات شخصی‌ام منتشر شده و لینک آن نیز در همین مقاله در سایت «هفته» قابل دسترسی است.