خسارت‌ها و پیامدهای گسترش استفاده از مواد افیونی در دوره پاندمی کرونا به طرز ملموسی افزایش یافته است؛ به طوری که طبق آمار رسمی، اپیدمی اوردوز در برخی استان‌ها و مناطق کانادا بیش از پاندمی کرونا قربانی گرفته است. بحرانی که چراغ خاموش و در سایه پاندمی کرونا در کانادا در حال گسترش است.
آثار و شواهد موجود در صحنه گویای همه‌چیز است: نزدیک پارکینگ یک نفر بی‌جان روی زمین افتاده است. کمی آن طرف‌تر کنار کوله پشتی‌اش یک سرنگ و یک شریان‌بند دیده می‌شود. نیروهای امداد در راه هستند. «پییر فیلیون» (Pierre Filion) که از ۴ سال پیش به عنوان امدادگر فعالیت می‌کند، میگوید: «متاسفانه در برخی از شیفت‌های کاری، بیش‌ترین مواردی که با آنها روبه‌رو می‌شویم، افراد قربانی اوردوز هستند. این روزها با انفجار موارد اوردوز روبه‌رو هستیم. اورودوز بر خلاف گذشته فقط به پارکینگ‌ها محدود نمی‌شود، بلکه درست مثل اپیدمی آنفلوآنزا به مغازه‌ها، خانه‌ها و حتی حمام‌ها هم کشیده شده است و همه‌جا آثاری از آن می‌بینیم».
طلا و فنتانیل
شهر معدنی «تیمینس» (Timmins) که ۴۲ هزار نفر جمعیت دارد با بحران اوردوز روبه‌روست. این شهر که در ۷۰۰ کیلومتری تورنتو در شمال شرقی اونتاریو واقع شده، غنی‌ترین معادن طلای نیمکره غربی را پنهان کرده اما این روزها به کانون اوردوز مواد افیونی در کانادا تبدیل شده است. امسال صدها تماس برای نجات قربانیان اوردوز با مراکز اورژانس این شهر گرفته شده و به گفته مسئولان بهداشتی شهر، این موارد نسبت به سال گذشته دو برابر شده است، اما این وضعیت فقط منحصر به «تیمینس» نیست؛ چرا که پاندمی کرونا بحران اوردوز را تقریبا در سراسر کشور تشدید کرده است.
هفته را دنبال کنید در: اینستاگرام – تلگرام – توئیتر
«دکتر درک هویر» ((Dirk Huyer پزشک قانونی ارشد انتاریو میگوید: «متاسفانه ما شاهد افزایش باورنکردنی موارد مرگ‌ومیر ناشی از اوردوز در انتاریو هستیم و نرخ این مرگ‌ومیرها در دوره پاندمی کرونا بین ۳۵ تا ۴۰ درصد بیشتر از مدت مشابه در سال گذشته است».
فقط در ماه‌های آوریل، می و ژوئن، ۶۲۱ مورد مرگ و میر بر اثر اوردوز مواد افیونی در انتاریو ثبت شده است. مقامات به خوبی می‌دانند که آمار سالانه قربانیان اوردوز همین حالا نیز به مراتب سنگین‌تر از سال ۲۰۱۹ است.
مقامات تیمینس برای مقابله با بحران اوردوزها واقعا نمی‌دانند که چه تدابیری به اجرا بگذارند. هزاران سرنگ آلوده به مواد افیونی تقریبا در همه جای شهر روی زمین دیده می‌شود. این در حالی است که تنها همین امسال، بهداشت عمومی تیمینس بیش از ۳۰۰ هزار سرنگ توزیع کرده است.
«جرج پیری» ((George Pirie شهردار تیمینس، از این وضعیت کلافه و مایوس شده است: «این بحران به تدریج دارد بافت اجتماعی شهر ما را از بین می‌برد. بحران مواد افیونی یک فوریت و یک تراژدی سلامت است اما فعلا همه نگاه‌ها به کووید۱۹ معطوف است. شرایط برای ما وخیم است و به کمک نیاز داریم». شهردار تیمنس به خوبی می‌داند که اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، برای اولین بار رکورد ۵۰ مورد مرگ‌ومیر ناشی از اوردوز تا پایان سال در این شهر شکسته خواهد شد.
مواد مخدر بی‌کیفیت علت اصلی اوردوز
برای افراد معتاد شرایط خطرناکی ایجاد شده است. بسیاری از آنهایی که مواد مخدر مصرفی خود را پیدا نمی‌کنند، به مواد دیگری روی می‌آورند. بسته شدن مرزها تحت‌تاثیر پاندمی کرونا، زنجیره تامین مواد مخدر مصرفی در کانادا را مختل کرده است. برخی از مواد مخدر با ترکیبات جدیدی که به آنها اضافه می‌شود، خطرناک‌تر شده‌اند. «ماریو دوسو» ((Mario Dussault مددکار اجتماعی، به خوبی به این خطر واقف است و میگوید: «اضافه کردن حتی مقدار بسیار ناچیزی از برخی مخدرها (که حتی شاید از دو بلور ریز نمک هم بیشتر نباشد) می‌تواند به اوردوز و مرگ مصرف‌کننده منجر شود. «دوسو» یک اتوبوس را به رستوران تبدیل کرده تا به معتادان خیابانی که در شرایطی بسیار بدی قرار دارند، کمک کند. او میگوید بیشتر از آن که ساندویچ تهیه کند، سرنگ به معتادان داده و طی شش ماه بیش از ۱۰ هزار سرنگ در میان آنها توزیع کرده است. این مددکار اجتماعی معتقد است مشکل تغییر ترکیبات مواد مخدر است و تقریبا همه مواد مخدری که در بازار سیاه ساخته می‌شوند، «فنتانیل» دارند اما مقدار آن را نمی‌توان تشخیص داد و همین مسئله شرایط مصرف را خطرناک می‌کند.
دوسو افزود: «قاچاقچیان از این منطقه نیستند. آنها گروه‌های جنایتکار سازمان‌یافته هستند که هیچ وجدانی هم ندارند. هر کسی می‌تواند قربانی موادمخدر بی‌کیفیت شود. من افرادی را می‌شناختم که از نظر پول در مضیقه نبودند اما بر اثر اوردوز جان باختند؛ چرا که مواد مخدری که مصرف کردند، استاندارد نبود».
درخواست کمک یک جامعه
«با قلبی آکنده از اندوه مرگ ناگهانی و دردناک پسر نازنین، خوش‌قلب و دوست‌داشتی‌مان «رووان ویلیام کاتبرت» (Rowan William Cuthber) را در سن ۲۲ سالگی به دوستان و بستگان اعلام می‌کنیم».
این جمله آغازین آگهی ترحیم «رووان کاتبرت» جوان است که نهم اکتبر در خانه پدری‌اش در یکی از محله‌های تیمینس به نام «ساوت پورکوپین» (South Porcupine) جان باخت.
در این آگهی آمده است: «رووان برای رهایی از مشکل اعتیاد عزم خود را جزم کرده بود و در این مسیر از حمایت خانواده‌اش برخوردار بود. نام او در فهرست انتظار برای درمان بود که برای همیشه از میان ما رفت…»
بخش انتهایی این آگهی ترحیم در واقع فریاد درخواست کمک یک جامعه است: «خانواده رووان امیدوار است که دیگر هیچ‌کس در شرایطی که به شدت به کمک نیاز دارد، انتظار نکشد تا خانواده و دوستانش چنین حادثه تلخی را تجربه نکنند».
در شهر «تیمینس» که اوردوز در آن به یک معضل فراگیر تبدیل شده است، فقط یک مرکز درمان اعتیاد وجود دارد که آن هم ۱۰ تخت بیشتر ندارد.
«پییر فیلیون» در پاسخ به این سوال که چاره این معضل چیست، میگوید: «واقعا با شرایط پیچیده و دشواری روبه‌رو هستیم. برای رهایی از این شرایط لازم است که طرح‌های کارشناسی شده و موثری به اجرا گذاشته شود».
نجات زندگی‌ها
برای مقابله با بحران مواد افیونی در کانادا تاکنون گام‌هایی برداشته شده است. این معضل ابتدا در اواخر سال‌های ۱۹۹۰ در کانادا ظهور کرد و به تدریج با ورود «فنتانیل» به وخامت آن افزوده شد و طی ماه‌های اخیر تحت تاثیر پاندمی کرونا ابعاد گسترده‌تری به خود گرفته است.
دیگر دوره‌ای نیست که دولت «استفن هارپر» برای مقابله با معضل مواد افیونی تلاش کرد اولین مرکز تزریق تحت نظر در کانادا (InSite در ونکوور) را تعطیل کند.
از سال ۲۰۱۵ که لیبرال‌ها قدرت را در کانادا به دست گرفتند، دولت فدرال با در نظر گرفتن برخی معافیت‌ها، اجازه ایجاد نزدیک به ۴۰ مرکز تزریق تحت‌نظر از این نوع را در پنج استان کشور داد. با این حال نزدیک‌ترین مرکز تزریق تحت‌نظر به تیمینس هشت ساعت تا این شهر فاصله دارند.
«ماریو دوسو» میگوید: «اگر یکی از این مراکز این جا باشد، بدیهی است که می‌توانیم زندگی‌های زیادی را نجات دهیم. ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است. مسلما همه مصرف‌کننده‌ها به این مرکز نخواهند رفت اما آنهایی که خواهند رفت، کمتر از بقیه با خطر اُوردوز روبه‌رو خواهند بود».
از بیش از دو میلیون مورد مراجعه به مراکز تزریق تحت نظر در کانادا، حتی یک مورد مرگ ناشی از اوردوز نیز در این مراکز گزارش نشده است. در این مراکز علاوه بر بررسی و نظارت بر کیفیت مواد مخدر مصرفی، در صورت بروز مشکل ناشی از مصرف بیش از اندازه، خدمات درمانی فوری به افراد ارائه می‌شود و معتادان به مسیر درمان هدایت می‌شوند.
| بیشتر بخوانید: |
افزایش مرگ‌ومیرهای ناشی از اُوردوز مواد افیونی در تیمینس و دیگر مناطق، شکاف عمیقی را که از نظر امکانات و منابع موجود در مراکز شهری بزرگ و جوامع کوچک درگیر این آفت مرگبار وجود دارد، به خوبی آشکار می‌سازد.
«جرج پیری» (George Pirie) شهردار تیمینس، معتقد است شهرهای کوچک مثل تیمینس برای مقابله با معضل اعتیاد اعتبارات لازم را از طرف دولت‌های استانی یا دولت فدرال دریافت نمی‌کنند. لازم است که مقامات برای تخصیص مناسب اعتبارات یک راهبرد عادلانه در پیش گیرند. البته لازم است که حمایت از شهرهای کوچک در این زمینه به ارائه خدمات ابتدایی محدود نشود.
روی جدید بحران
«پتی هاجو» (Patty Hajdu) وزیر بهداشت فدرال، نمی‌تواند نگرانی خود را بابت این معضل پنهان کند. البته جز این هم انتظار دیگری نمی‌رود زیرا هرچه باشد وزیر بهداشت فدرال باید از همه معضلات و مشکلات موجود در بخش بهداشت و درمان کشور اطلاع داشته باشد. «هاجو» اذعان می‌کند که «اوردوز یک مشکل ویرانگر است که هیچ یک از اقشار جامعه از گزند آن در امان نیستند. همه باید بدانند که هیچ قشر و گروهی در جامعه نمی‌تواند بابت این قضیه خیالش راحت باشد».
«هاجو» که سال گذشته تصدی وزارت بهداشت را به دست گرفت، مدت‌ها برای درمان معتادان تلاش کرده و حتی راهبرد مدیریت مواد مخدر در شهر «تاندر بی» (Thunder Bay) در شمال انتاریو را نیز خود او ارائه کرده است.
به گفته وزیر بهداشت، آمار نشان می‌دهد که شمار زیادی از جوانان کانادایی که یک کار ثابت هم دارند، قربانی اوردوز می‌شوند؛ در حالی که اکثر مردم از معتادان تصور و ذهنیت دیگری دارند.
«پتی هاجو» ادامه داد: کمک‌ها و خدماتی که برای مقابله با معضل اعتیاد در نظر گرفته شده است، با اوضاع موجود انطباق ندارد. در حال حاضر بیشتر توجهات معطوف به معتادان خیابانی است نه مصرف‌کنندگانی که کار ثابت، درآمد مناسب و سرپناه دارند و در خانه خودشان بر اثر اوردوز می‌میرند. لازم است که برای حل این مشکل راه‌حل‌های مناسبی پیدا شود. اما چگونه و با چه ابزارها و امکاناتی می‌توان روند موجود در برخی مناطق مانند تیمینس را معکوس کرد تا معتادان بتوانند بحران پاندمی را به سلامت پشت سر بگذارند؟
پیش از پاندمی کرونا، هر دو ساعت یک نفر بر اثر اوردوز مواد افیونی در کانادا جان می‌باخت، اما با به روزشدن این آمار، مسلما تابلوی تاریک‌تری از این وضعیت ترسیم خواهد شد.
به نظر می‌رسد وزیر بهداشت دل پُری از برخی دولت‌های استانی دارد. اصرار دولت‌های استانی محافظه‌کار به این که باید با معضل اعتیاد به عنوان یک مشکل جنایی برخورد کرد، خون «خانم هاجو» را به جوش آورده است. او میگوید: «در انتاریو، آلبرتا، منیتوبا، ساسکاچوان و برخی استان‌های دیگر، پیش‌داوری‌های زیادی درباره مصرف مواد افیونی وجود دارد. این استان‌ها مایل نیستند اعتیاد را یک مشکل سلامت عمومی قلمداد کنند و مشکل اصلی در مقابله با این معضل، همین رویکرد نادرست است. این رویکرد، تلاش‌های دولت فدرال را برای حل معضل اعتیاد مختل می‌کند. لازم است که همه استان‌ها به بحران اعتیاد از منظر سلامت عمومی نگاه کنند تا بتوانیم حمایت از معتادان تقویت کنیم».
ترس از بیمارستان
«نالوکسان» داروی ضدمخدری که به عنوان پادزهر در درمان موقت اوردوز مخدرها استفاده می‌شود و در اختیار مراکز اورژانس است. با این حال مشکل دیگری که برای کمک به معتادان دچار اوردوز وجود دارد، این است که آنها از بیمارستان وحشت دارند. آنها به هیچ وجه حاضر نیستند که چنین چیزی در پرونده‌شان ثبت شود؛ چرا که از پیامدهای آن و رفتارهای تبعیض‌آمیز بعدی بیم دارند. البته فشارها برای جرم‌زدایی از معضل اعتیاد در حال افزایش است. در «بریتیش کلمبیا» که بیش از ۱۰۰۰ نفر از آغاز پاندمی تاکنون بر اثر اوردوز جان باخته‌اند، «جان هورگان» (John Horgan) وزیر اول استان در این زمینه دست به کار شده است.
انجمن روسای پلیس کانادا نیز اواسط تابستان با مشاهده آمار فزاینده مشکلات ناشی از مصرف مواد مخدر پیشنهاد کرد که صرف داشتن مواد مخدر جرم قلمداد نشود.
«بنژامن پرن» (Benjamin Perrin) مشاور امور حقوق کیفری در دولت «استفن هارپر» نیز در این زمینه دیدگاه مشابهی دارد. «پرن» امروز بر خلاف دوره‌ای که در دولت محافظه‌کاران بود، جزم‌اندیشی آنها را مبنی بر این که مواد مخدر غیرقانونی منجر به جنایت و تباهی می‌شود و باید آن را ریشه کن کرد، قبول ندارد و از این مسئله متاسف است که چرا همان زمان این دیدگاه را زیر سوال نبرده است. او که امروز استاد حقوق «دانشگاه بریتیش کلمبیا» است میگوید با مطالعات و تجربیاتی که داشته به این نتیجه رسیده که «جنگ با مواد مخدر یک جنگ از پیش باخته است».
