بی‌گمان ادبیات کودک بنیانگذار پایه‌های شخصیت آدمی در آینده است. اگر در کودکی عواطف انسانی و احساسات پاک کودکانه بارور شود در شخصیت آدمی همیاری، دوستی و مهرورزی از ویژه‌گی‌های مردمان خواهد شد. در ادبیات کودک افغانستان کارهای بسیار اندکی صورت گرفته است. در این اواخر کنش‌گران ادبی و فرهنگی افغانستان برای رساندن ادبیات کودک به چنین جایگاهی به تکاپو و تلاش افتاده‌اند و در این میان گروهی از جوانان فرهیخته‌ی نویسنده و مترجم، «گروه گهواره» را پایه‌گذاری کرده‌اند و کتاب‌های کودک را از چندین زبان خارجی به زبانهای فارسی، پشتو، اوزبیکی ترجمه یا تالیف نموده‌اند.
«حضرت وهریز» به عنوان سردبیر و یک تن از مترجمان نویسنده و پایه‌گذاران گهواره یعنی گروه ترجمه‌ی کتاب برای کودکان افغانستان این سایت ادبیات کودک است. حضرت وهریز شاعر، نویسنده، سردبیر و عضو مؤسس گهواره در سال ۱۳۴۹ خورشیدی به دنیا آمد. آموزش‌های ابتدایی را در مسجد آغاز کرد و پس از ختم مکتب در مؤسسه‌ی کارگری، وارد دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه کابل شد. او تحصیلات خود را در رشته‌ی زبانشناسی و پیداگوژی در دانشگاه زبانشناسی پیتی‌گورسک/ فدراسیون روسیه در سال ۱۳۷۵ خورشیدی به پایان رساند.
دفتر غیرانتفاعی «گهواره» که در زمینه‌ی نوشتن، ترجمه و چاپ کتاب کودک در افغانستان فعالیت می‌کند، در دو داستان تازه‌اش برای کودکان، زنده‌گی داکتر جاپانی را که در افغانستان به «کاکا مراد» معروف بود، به قصه‌هایی مبدل کرده است. دو کتاب «کاکا مراد» به قلم ذبیح مهدی و «کاکا مراد و جعبه جادویی» نوشته‌ی حضرت وهریز، به صورت آنلاین منتشر شده و در دسترس همگان قرار گرفته و قرار است به زودی از سوی گهواره در کابل به چاپ برسد.
گروه گهواره، از انگشت‌شمار نهادهایی است که برای ادبیات کودک در افغانستان کار می‌کند. این گروه تاکنون ده‌ها جلد کتاب کودک را تالیف و ترجمه کرده است و سال گذشته در یک کارزار همگانی «هر کودک یک کتاب»، هزینه‌ی چاپ بیش از سی‌هزار جلد کتاب را جمع‌آوری کرد و این کتاب‌ها را به صورت رایگان در دسترس کودکان قرار داد. این گروه «توسط جمعی نقاش، نویسنده و مترجم، ویراستار و صفحه‌آرا به منظور تالیف و ترجمه کتـاب بـرای کـودکان افغانسـتان تاسیس شده است.
گروه گهواره تـا بـه حـال کتاب‌هایی را به زبانهای فارسی، پشتو و از یکی (زبانهای رسمی افغانستان) تالیف یا از زبانهای ترکی، اردو، دانمارکی، انگلیسی، جاپانی، روسی، آلمانی و فرانسوی ترجمه و برای چاپ آماده کرده‌اند.
حضرت وهریز نویسنده کتاب «کاکا مراد و جعبه جادویی» می‌گوید که هدف از نوشتن کتاب‌ها درباره ناکامورا، پاسداشت و قدردانی از خدمت بی‌دریغ ناکامورا برای افغانستان و درس فداکاری، صداقت و سخت‌کوشی است که از زنده‌گی او می‌توان به کودکان آموخت.
همچنان ریاست عمومی کودکستان‌های وزارت کار و امور اجتماعی به همکاری موسسه‌ی مطالعات توسعه صلح و اتحادیه جوانان افغان مقیم دانمارک، چند سال قبل ۲۵ عنوان کتاب اطفال را چاپ و منتشر کرد.
جمیله کاظمی، رییس عمومی کودکستان‌های وزارت کار گفته بود که «این عناوین کتاب کودکان به دلیل خلا بزرگ فرهنگی- ادبی که در عرصه ادبیات کودک در کشور وجود دارد، به ابتکار این ریاست با همکاری مالی موسسه مطالعات توسعه صلح افغانستان چاپ و نشر شده است.»
اجمل داود، رییس موسسه مطالعات توسعه صلح افغانستان یادآور شده بود که ادبیات کودک جزیی از فراموش‌شده‌ترین بخش ادبیات در افغانستان است. به همین دلیل این موسسه برای رفع این نیازمندی بزرگ، دست به چاپ این کتاب‌ها کرده که شامل قصه‌های فلکلور، ترانه‌های وطنی و کتاب‌های تصویری برای کودکان زیر سن ۷ سال است.
نمایشگاه ویژه کتاب کودک به مناسبت هفته‌ی کتاب، به همکاری وزارت اطلاعات و فرهنگ، انستیتوت گویته، پوهنتون کابل، پوسته حمایه اطفال و انجمن ناشران در کاروانسرای باغ بابر یکی دیگر کار و فعالیت درباره‌ی ادبیات کودک است.
به گفته‌ی سید فاضل سانچارکی، معین امور نشرات وزارت اطلاعات و فرهنگ در پانزده سال گذشته توجه لازم به خاطر فرهنگ مطالعه صورت نگرفته است نیاز زمان ملزم می‌سازد تا فرهنگ کتاب‌خوانی ترویج گردد. او به تماس رشد ناموزون ادبیات کودک در کشور نیز اشاره کرد.
کتاب تاریخ تحلیلی ادبیات کودکان افغانستان؛ یکی دیگر کارهای خوب و مثمر درباره‌ی کودک و ادبیات کودک است که از سوی موسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان منتشر شد.
هفته را دنبال کنید در: اینستاگرام – تلگرام – توئیتر
| بیشتر بخوانید: |
کتاب تاریخ تحلیلی ادبیات کودکان افغانستان، پژوهش فاضل شریفی از فرهیختگان افغان، تنها منبع در این زمینه است که به پژوهشگران افغان و پژوهشگران کمک می‌کند تا چگونه به کودکان بنویسند و کتاب تولید کنند.
با آغاز سال جديد تحصيلی در افغانستان، سه هزار سی‌دی حاوی ترانه‌های کودکان و مجموعه اين سروده‌ها به نام «قوقوقو، برگ چنار» در کتابی به همراه سی‌دی، از طريق وزارت معارف به دسترس شاگردان مکاتب کابل گذاشته شد. مجموعه «قوقوقو، برگ چنار» دارای شانزده ترانه‌ی مشهور اطفال افغانستان است که در آمريکا به چاپ رسيده است. هر صفحه اين کتاب دارای متن نوشتاری و سازنگاری (نوشتن موسيقی) آهنگ‌ها بوده و با نقاشی‌های رنگين کودکان آراسته شده است. جا دارد ترانه کودکانه‌ای را در پایان از این کتاب بگنجانیم:
قوقو برگ چنار
دخترها شیشته قطار
کاشکی کفتر می‌بودم
در هوا پر می‌زدم
کاشکی ماهی می‌بودم
ده همو دریای کلان آب زمزم می‌خوردم
منبع: وب‌سایت گهواره و رسانه‌های شنیداری افغانستان
