نرگس هاشمی|
«سوختیم و آتشی ما را جهان باور نکرد
شعله‌ی خورشید ما را آسمان باور نکرد»
«کنگینه» مجموعه‌ی غزل‌های استاد محمد افسر رهبین که به تازه‌گی توسط بنگاه نشراتی امیر در هزار نسخه نشر شده است، شعرهای آب‌دار و نمکین این مجموعه باارزش خواننده را وا می‌دارد تا بار بار این کتاب را بخواند. من فقط یک پارچه شعرش را دریافتم آنقدر زیبا و دلنشین بود که چندین بار آن شعر را خواندم.
شاعر درباره‌ی این کتاب چنین گفته است: «کنگینه؛ موسمِ آن رسیده است! کنگینه را با مراسم کوهدامنی، در محضر یاران خواهیم گشود!»
افسر رهبین کیست؟
افسر رهبین شاعری که از سی سال بدینسو در وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان کار کرده است، در سال ۱۳۳۷ هجری خورشیدی در روستای شاکا، از توابع بگرام ولایت پروان (در ۵۰ کیلومتری شمال کابل) به جهان آمد.
پدرش محمد اصغر از میرزاهای نام آشنای آن روزگار درشمال کابل و مادرش فرزند یک تن از تحصیل‌داران آن زمان بود. رهبین خواندن و نبشتن و خوشنویسی را از پدر آموخت.
به گفته خودش؛ پدرم با شعر الفت خاص داشت و شاه فردهای بسیار را به یاد سپرده بود و در سخنان خود هرازگاهی به شعر استناد می‌کرد.
افسر رهبین از همان کودکی به شعر دلبستگی خاص داشت و درشناخت شعر، پدرآموزگارش بود. حافظ را بسیار دوست داشت و در صنوف ابتدایی دبستان، دیوان حافظ را نزد پدر با توضیح و تشریح می‌خواند. گلستان و بوستان سعدی را نیز از پدر آموخته بود و بعدها بیدل، مولانا و دیگران را نیز خواند.
به گفته‌ی شاعر: «من شاعر به جهان آمده‌ام و شعر همزاد من است. از آن رو پیوند من با شعر پیوند ذاتی و طبیعی بوده است.»
رهبین نوجوان بود که به سرایش دوبیتی آغاز کرد و یگان مضمون کوچک ادبی نوشت.
نخستین غزل افسر رهبین در دوران دانشگاه او به سال ۱۳۵۶ هجری خورشیدی در یکی از مجله‌های آن روزگار (ژوندون) چاپ گردید.
«در خط فاصله‌ها» نخستین دفتر شعر این شاعر بلند مرتبه در سال ۱۳۶۷ خورشیدی از سوی انجمن نویسنده‌گان افغانستان چاپ و منتشر گردید. پس از آن: خط مشی، ترانه‌های شبانگاهی، من و مادرم، هزارنای، بیست سوگسرود برای موج زده‌گان سونامی آسیا (پارسی و انگلیسی) علم گنج، زخم (مجموعۀ شعر اردو)، باغ دلتنگی، کنگینه (مجموعه غزل)، و همین گونه پژوهش ادبی «رند شیراز و طوطیِ هند» را منتشر نموده است.
شاعر می‌گوید: «ازشاعران پارسی گوی به مولانا و حافظ گرویده‌ام و در اردو زبانان، از غالب و فیض بهره بُرده‌ام.»
رهبین بر علاوه‌ی شعر و شاعری و نویسنده‌گی استعداد خوبی در ترجمه آثار ادبی دارد. چنانچه «غریب نواز» نخستین اثری بود که از اردو به فارسی ترجمه کرد و پس از آن هفت اثر دیگر؛ شاعران فارسی سرا در هند، غبار خاطر، کلیات اقبال لاهوری (بال جبرئیل، ضرب کلیم، بانگ درا، ارمغان حجاز، به گونۀ منظوم) و یادگار غالب را که به این تازه‌گی از سوی انتشارات امیری در کابل، چاپ و نشر گردیده است.
هفته را دنبال کنید در: اینستاگرام – تلگرام – توئیتر
| بیشتر بخوانید: |
جاوید فرهاد شاعر و منتقد نام آشنای افغانستان، افسر رهبین را از استادان شعر امروز افغانستان می‌خواند و برداشت‌های خود را از «باغ دلتنگی» یکی از آثار چاپی شاعر را در چارچوب تاویل و «هرمونتیکِ» معاصر ارائه نموده و گفته است که باغ دلتنگی از منظر روش‌های تکنیکی، ترفندهای زیبایی شناسانه‌‌ی هنری و ادبی، ابداعات ادبی و تنوّع موضوعات مورد ارزش‌یابی قرار داد. همچنان اشاره‌هایی در پپوند به تأثیرپذیری او از اوزان شعری مولانا، بیدل و غالب دهلوی اشاره نموده، گفته است که شاعر با بهره‌گیری از شعر و ادبیات کلاسیک فارسی، دردها و نیازهای جامعه امروز ما را به تصویر کشیده است.
آقای جاوید؛ ترکیب سازی‌های جدید در «باغ دلتنگی» را از ویژه‌گی‌های خوب این اثر دانسته و از ترکیب‌هایی چون «کوهدامن دل»، «حدیث باران»، «دشت‌گردی» و «مار حلقه افگن» به عنوان نمونه یاد کرده است. او همچنان با ارائه‌ی این ابیات از باغ دلتنگی، بومی گرایی و نگاه ناتورالیستی «طبیعت گرایانه» را در این اثر برجسته ساخته است.
افسر رهبین علاوه بر اینکه آثار نابی را به جامعه و مردمش تقدیم کرده؛ او همین گونه در چندین مشاعرۀ بین‌المللی شعر اردو، در حضور شاعران سرشناس و نام آشنای هند و پاکستان (احمد فراز، ندا فاضلی، جاوید اختر، منور رعنا…) شعر خوانده و چندین همایش را مدیریت نموده و در ده‌‌ها همایش جهانی شعر و ادبیات نیز شرکت ورزیده است و مقالات سخنرانی‌های بی‌شمار در گستره‌ی فرهنگ و ادبیات ارائه داشته است.
چند گزینۀ شعر، شماری پژوهش و ترجمه نیز آماده و زیر دست دارد.
او نزدیک به ۳۰ سال می‌شود که برای وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان کار می‌کند و ریاست‌های مختلف را عهده‌دار بوده است. دو بار به حیث وابستۀ فرهنگی افغانستان (در هند و ایران) کارکرده و اکنون نیز سمت ریاست آرشیف ملی افغانستان را بر دوش دارد.
در بارۀ کنگینه مجموعه غزل‌های افسر رهبین که تازه از چاپ بر آمده، یعقوب رسولی نوشته است: «چاپ غزل‌های استاد محمد افسر رهبین را حضور خود استاد و اهل کتاب مبارک باد عرض می‌دارم. استاد رهبین از غنیمت‌های روزگار است غزلیات و شعرهای قشنگ را همیشه از او خوانده‌ام. کنگینه رنگ و بوی شمالی دارد. چاپ این اثر برای استاد و همه کسانی که زحمت کشیده‌اند مبارک است.»
یک غزل از کتاب کنگینه
کاکه! بردار و ببر از کلکان کنگینه
هست یادآور عیار و جوان کنگینه
نقل تر کرده و آنهم سر راه بهمن
آنچنان قند که تابد به زبان، کنگینه
میوۀ باغ حبیب آورد و ملک «مجید»
آتشی در دل خود کرده نهان کنگینه
هست انگور به هر جا و به هر رنگ، مگر
در نیابی به همه گرد جهان کنگینه
تاک که دامن من سوخته در آتش خشم
تا تو خوشنود گذاری به دکان کنگینه
تو که از آتش گل کردۀ آن بی خبری
پس چه سازی ز گل وهم و گمان کنگینه
منابع: شاعر افسر رهبین، صفحه فیسبوک شاعر
