نویده احمدی |
این روزها بیماری کووید۱۹ همه‌گیر شده است و روز به روز قربانی بیشتری می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین راه انتقال این ویروس منتقل شدن از راه پول است. بی‌تردید داشتن کارت عابر بانک جزء ضروری‌ترین نیازهای ابتدایی شهروندان هر کشور است که استفاده از آن به سلامت افراد جامعه کمک می‌کند. بیش از سه میلیون مهاجر قانونی و غیرقانونی در ایران زندگی می‌کنند. تعداد بسیاری از این مهاجران افغان حساب بانکی ندارند و تنها افرادی که کارت آمایش و یا گذرنامه دارند می‌توانند از کارت عابر استفاده کنند. چرا که قانون مشخصی برای بانکها تعریف نشده است و اکثر بانکها به صورت سلیقه‌ای عمل می‌کنند و برای برخی از مهاجران حساب بانکی باز می‌کنند و برای بعضی‌های دیگر اجازه بازکردن حساب بانکی را نمی‌دهند. این موضوع مشکلات زیادی را برای مهاجرین به وجود آورده است. همچنین بخش بزرگ نیروی کار افغان که کارگران هستند و در اقتصاد نقش اساسی دارند اما هیچ کدام از آنها حساب بانکی ندارند. گزارش زیر به موضوع حساب بانکی مهاجران می‌پردازد.
رضا چند سالی است که در بازار صاحب مغازه لباس‌فروشی است و کسب و کار پردرآمدی دارد. رضا با این که هیجده سال است در ایران زندگی می‌کند اما هیچ مدرک قانونی ندارند و به گفته‌ی خودش زمانی که از افغان‌ها سرشماری می‌کردند به دلیل نداشتن شرایط اقتصادی نامناسب نتوانستند در ایرن طرح شناسایی مهاجرین شرکت کنند و به همین دلیل او کارت هویت ندارند و این موضوع باعث شده است که او هرگز حساب بانکی نداشته باشد. رضا در این باره می‌گوید: «متاسفانه من مدرک قانونی ندارم اما همسرم کارت آمایش دارد. عابر بانک من به نام همسرم است و او در شعبه بانک صادرات حساب دارد. همسرم می‌خواست در بانک ملی حساب باز کند اما گفتند که به افغان‌ها اجازه باز کردن حساب را نمی‌دهند و او با کلی دوندگی و مراجعه به چند بانک موفق شد در بانک حساب باز کند. متاسفانه در ایران قانون برای مهاجران خیلی سخت است و این موضوع برای همه مهاجران دردناک است. من با وجود این که از کارت بانکی همسرم استفاده می‌کنم اما به دلیل نداشتن دستگاه پوز مشکل دارم. چون حتی به مهاجرین که در شعبه‌های مختلف بانکی حساب دارند بازهم دستگاه پوز نمی‌دهند. دستگاه پوز من به نام دوست ایرانی‌ام است که من در مقابلش به او پول می‌دهم.»
علی‌رغم مشکلات قانونی و دولتی که برای مهاجران وجود دارند بسیار از مردم ایران به دور از قانون و به اخترام انسانیت برای بسیاری از افغان‌های مهاجر به نام خود حساب بانکی باز می‌کنند و کارت عابر به آنها می‌دهند
هفته را دنبال کنید در: اینستاگرام – تلگرام
سال گذشته حساب بانکی تعدادی از مهاجرین مسدود شد و مهاجران با شوک مواجه شدند. زهرا دانشجوی رشته اقتصاد است و او پرداخت شهریه خود از طریق حساب بانکی که مادرش در بانک کشاورزی باز کرده بود انجام می‌داد اما در هنگام پرداخت شهریه متوجه مسدود شدن حساب مادرش می‌شود او می‌گوید: «مادرم با کارت آمایش حساب بانکی باز کرده بود بعد از چند مدت که از کارت بانکی استفاده کردن ناگهان حسابش مسدود شد. آن روز قرار بود که شهریه مرا پرداخت کند اما موفق نشد. من خودم پاسپورت دانشجویی دارم و با پاسپورتم حساب بانکی باز کردم. متاسفانه بانکها هر کدام یک چیزی می‌گویند و از قانون واحدی پیروی نمی‌کنند. در این روزها که بیماری کرونا زیاد شده است و مهاجران نیاز به استفاده از کارت عابر دارند اما تعداد زیادی موفق به افتتاح حساب نمی‌شوند و این باعث می‌شود که بیشتر در معرض بیماری قرار بگیرند.»
| بیشتر بخوانید: |
مشکل حساب بانکی مهاجران زندگی بسیاری از آنها را مختل کرده است و این موضوع از طرف سفارت افغانستان به صورت جدی پیگیری نشده است. بارها مهاجران افغان اعتراض خود را در این خصوص مطرح کرده‌اند اما هنوز این موضوع حل نشده است. ناهید فارغ‌التحصیل رشته مهندسی است و در این خصوص می‌گوید: «واقعیت این است که موضوعات به این مهمی باید از طرف سفارت افغانستان پیگیری شود اما مسئولین همچنان وعده می‌دهند و مثل سایر وعده‌های دیگر به آنها عمل نمی‌شود. مهاجران به دلیل نداشتن حساب بانکی مشکلات زیادی دارند و مثل همیشه کسی به داد مهاجرین نمی‌رسد. در این روزها استفاده از پول نقد بسیار خطرناک است و اگر مهاجری کرونا بگیرید چون از قشر فرود دست جامعه هستند دچار آسیب‌های فراوانی می‌شوند.»
متاسفانه من مدرک قانونی ندارم اما همسرم کارت آمایش دارد. عابر بانک من به نام همسرم است و او در شعبه بانک صادرات حساب دارد
مهاجران افغان با گذشته چهل سال از زندگی کردن در ایران هنوز شهروند حساب نمی‌شوند و در بیشتر اوقات مهاجری که سابقه زندگی طولانی در ایران را دارد با مهاجری که برای اولین بار به ایران می‌آید جایگاه یکسانی دارند حمید از فعال حوزه مهاجرین است و می‌گوید: «شما فکر کنید که نسل سوم از خانواده مهاجر باشید و برای داشتن یک حساب بانکی ساده بارها به بانکها مختلف مراجعه کنید و با کلی سختی حساب باز کنید و ناگهان حساب شما مسدود شود به جزء تحقیر و تفاوت چیزی احساس نمی‌کنید. این که شما متولد کشوری باشید و در هر موضوعی جدا از جامعه‌ای باشید که در آن زندگی می‌کنید احساس تنفر می‌کنید. این موضوعات و مشکلات برای مهاجرین تکرار شده است و برای بعضی‌ها قابل پیش‌بینی و عادی شده است. اگر بخواهید این موضوع از لحاظ بین‌المللی بررسی کنیم متوجه می‌شویم که نژادپرستی در ایران بیداد می‌کند. به هرحال ما مهاجرین امیدوارم که همانطور که شرایط مهاجرین نسبت به گذشته اندکی بهتر شده است بازهم رو به بهبودی پیش برود.»
طبق آمارهای غیررسمی بیش از یک میلیون و نیم از مهاجرین افغان به صورت غیرقانونی در ایران زندگی می‌کنند و بخش عمده‌ای از آنها را کارگران افغان مهاجر تشکیل می‌دهند. کارگرانی که بدون فعالیت آنها چرخه‌کارهای ساختمانی از حرکت می‌ایستد. این نیروی کار ارزان هیچ کدام قادر نیستید که حساب بانکی داشته باشند از این رو اکثرا آنها کارت عابر بانک با نام صاحب کار خود دارند که البته باز هم تعداد محدودی از این شانس برخودار هستند. سعید گچ‌کار است او می‌گوید: «اکثرا دوستان من با خود پول نقد حمل می‌کنند و مزد خود را به صورت نقدی دریافت می‌کنند اما با مشکلات زیادی روبه رو هستند. امروزه همه چیزی الکترونیکی شده است و همه خریدها با کارت بانکی انجام می‌شود و نداشتن کارت بانکی برای هر فردی واقعا دردسرساز است. تعدادی از دوستانم به نام صاحب کار خود کارت بانکی دارند اما همیشه نمی شود که به صاحب کار اعتماد کرد چون به راحتی می‌توانند پول کارگرشان را ندهند.»
علی‌رغم مشکلات قانونی و دولتی که برای مهاجران وجود دارند بسیار از مردم ایران به دور از قانون و به اخترام انسانیت برای بسیاری از افغان‌های مهاجر به نام خود حساب بانکی باز می‌کنند و کارت عابر به آنها می‌دهند. از پیوند مردم ایران با قشر مهاجر هزگز نمی شود که چشم پوشی کرد. هادی شهروند ایرانی است که برای مستاجر خود حساب باز کرده است او می‌گوید: «من به عنوان یک ایرانی بسیار خجالت می‌کشم که دوستان مهاجر را در این شرایط بدون داشتن کارت بانکی می‌بینم. مستاجر من ده سال پیش به ایران آمده است و هنوز که هنوز است نتوانسته است که مدرک شناسایی بگیرد و برای همین نمی‌تواند که حساب بانکی داشته باشد. هرچند که من افغان‌های زیادی را می‌شناسم که با وجود حضور قانونی در ایران برای داشتن حساب بانکی دچار مشکل هستند و بانکها حتی به مهاجران سود بانکی را نمی‌دهند. متاسفانه همیشه در حق مهاجران ظلم شده است و این جای تاسف دارد.»
اگر همه مهاجران بتوانند در بانک‌های ایران حساب باز کنند به نفع اقتصاد ایران است چرا که باعث گردش مالی بانکها می‌شود و سود زیادی از این طریق به دست می‌آید از سوی دیگر امید به زندگی مهاجران بیشتر می‌شود و این قشر از حقوق اولیه برخوردار می‌شوند. هرچند بسیاری از مهاجرین افغان امید به بهبود شرایط خود ندارند. این قشر انتظار دارند که حداقل برای قطع چرخه کرونا نیازهای ابتدایی آنها در کشوری مثل ایران که هم دین و هم زبان با مردم افغان است توجه شود.
