بی‌خوابی، حافظه، پرخوابی، و مغزهایی که هنگام بیداری هم قدری در خواب هستند / یک تحقیق بانتایج دراماتیک در کنکوردیا

دکتر دانگ-وو: «به نظر می‌رسد مغز این بیماران هنگامِ بیداری نیز قدری خواب است. این نشان می‌دهد که افراد مبتلا به پرخوابی ممکن است قادر به گذار مناسب از خواب عمیق به بیداری نباشند.»

نقش خواب در کارکرد حافظه در میانسالان و سالمندان چیست؟ این تنها یکی از موضوعاتی است که خانم دکتر ملودی موگراس Melodee Mograss و آقای دکتر تان دانگ-وو Thanh Dang-Vu در «آزمایشگاه خواب» دانشگاه کنکوردیا روی آن تحقیق می‌کنند.

دکتر دانگ-وو متخصص مغز و اعصاب در بخش بهداشت، سینوزیت و فیزیولوژی کاربردی می‌گوید: «ما می‌دانیم که با بالا رفتن سن، ادراک و حافظه‌مان تغییر می‌کند و بعضی از افراد بیشتر در معرض مشکلات حافظه با سن قرار می‌گیرند.»

دکتر دانگ-وو، عضو مرکز مطالعات نوروبیولوژی رفتاری و مرکز PERFORM ادامه می‌دهد: «ما فکر می‌کنیم که خواب نقش مهمی در عملکرد حافظه ایفا می‌کند، اما آنچه که مورد بررسی قرار می‌گیرد این است که میزان خواب تا چه میزان باعث کاهش حافظه در هنگام پیری می شود.»

این استاد دانشگاه کنکوردیا که همچنین رییس گروه پژوهشی کنکوردیا در سلامت خواب، تصویربرداری عصبی و سلامت شناختی است‌، اشاره می‌کند که او و تیم‌اش امیدوار هستند یاد بگیرند که آیا روند خاصی در هنگام خواب وجود دارد که می‌تواند ارتباط بین خواب و حافظه را روشن کند.

دکتر ملودی موگراس، روانپزشک شناختی، که فعالیت‌های تحقیقاتی را در آزمایشگاه خواب هماهنگ می‌کند به بررسی مزایای خواب بر عملکرد شناختی می‌پردازد. او به طور خاص به اثرات ترکیبی خواب و ورزش در حافظه توجه دارد. او در حال حاضر مشغول تکمیل یک مطالعه در یک گروه از شرکت‌کنندگان سالم جوان است، برای ارزیابی این که آیا ورزش و چرت زدن دارای مزایایی در عملکرد حافظه هستند.

البته اینها تنها بخشی از پروژه‌های تحقیقاتی این دو محقق است.  دکتر دانگ-وو همچنین در رابطه با بی‌خوابی در افراد میان‌سال و سالخورده، و همچنین درباره بیماریِ Narcolepsy (حمله خواب) و Hypersomnia (پرخوابی) تحقیق می‌کند. شرایطی که بیماران برای بیدار بودن در طول روز مشکل دارند و یا  احساس خسته بودن بخاطر خواب فراوان به آن ها دست می‌دهد. این تحقیقات با همکاری ژان فلیپ گوئن Jean-Philippe Gouin، استاد دانشگاه کنکوردیا و کارشناس پژوهشی کانادا در دانشکده روانشناسی انجام می‌شود.

دکتر دانگ-وو  می‌گوید: «ما در حال تلاش برای درک اینکه چگونه خواب بر سلامت مغز تأثیر می‌گذارد و همچنین شناسایی مکانیزم‌های مغز وقتی که مردم مشکلات خواب دارند، هستیم.»

نقش خواب در سلامتی و پیشگیری از بیماری

پروفسور دانگ-وو با تاکید بر اهمیت پروژه‌های تحقیقاتی «آزمایشگاه خواب» می‌گوید: «ما می‌دانیم که خواب نه تنها بر زندگی روزمره مردم تأثیر می‌گذارد، بلکه بر توانایی کار، تمرکز، اجتماعی شدن نیز تاثیر به‌سزایی دارد.»

او می‌گوید: «خواب نه تنها در سلامت روان، بلکه در سلامت جسمی، و همچنین ارتباط با دیابت، چاقی، عفونت و ایمنی تاثیر دارد.» و ادامه می‌دهد: «تحقیق ما با پیشگیری از مشکلات سلامتی رابطه پیدا می‌کند.»

طی چند سال گذشته، دکتر دانگ-وو و دکتر گوئن افراد زیادی را که دچار بیخوابی مزمن بودند برای انجام آزمایش‌های خواب و رفتاردرمانیِ شناختی و برای بی‌خوابی (CBTI)، به منظور ارزیابی بازخوردِ آنها نسبت به درمان استخدام کردند.

مقاله‌ای که به‌تازگی منتشر شده نشان می‌دهد محققان این پروژه یافته‌اند که نوع خاصی از امواج مغز که سبب واکنش به محرک‌های خارجی در هنگام خواب می‌شود و با پردازش حافظه ارتباط دارد، به طور مستقیم با بیماری  بی‌خوابی CBTI  نیز در پیوند است. یافته‌های پزوهش مذکور حاکی از این است که بیمارانی که حجم بیشتری از این امواج مغزی (امواج «دوک‌های خواب» یا Sleep Spindle) را دارا هستند بیشتر پذیرای درمان هستند.

دکتر دانگ-وو  می‌گوید: «این مطالعات به ما اجازه می‌دهد تا انواع بی‌خوابی را دقیق‌تر درک کنیم و بر آنها بهتر تاثیر بگذاریم.»

محققانِ این پژوهش مرحله دوم تحقیق خود را به تمرکز بر ارتباطِ بی‌خوابی و حافظه اختصاص داده‌اند. مرحله سوم این تحقیق که در حال حاضر در حال انجام است روی تصویر‌برداری از مغز برای درک ساختار مغز بیمارانِ مبتلا به بی‌خوابی تمرکز می‌کند.

به نظر می‌رسد مغز در فرد بیدار هم مقداری خواب است

دکتر دانگ-وو  امیدوار است با این مطالعه بتواند مکانیسم‌های مغز در بیماران مبتلا به «حمله خواب» Narcolepsy و «پرخوابی» Hypersomnia  را بهتر درک کرده و آنها را با استفاده از تصویربرداری مغز متمایز کند.

محققان این پروژه در مقاله خود با اتکا به مطالعه‌ی تصویرهای مغزی مبتلایان به پرخوابی گزارش می‌دهند که فعالیت مغز بیماران مبتلا به «پرخوابی» در هنگامِ بیداری الگوهایی را نشان می‌دهد که افراد سالم در هنگام خواب خود تجربه می‌کنند!

دکتر دانگ-وو  در این رابطه می‌گوید: «به نظر می‌رسد مغز این بیماران هنگامِ بیداری نیز قدری خواب است. این نشان می‌دهد که افراد مبتلا به پرخوابی ممکن است قادر به گذار مناسب از خواب عمیق به بیداری نباشند.»

پژوهشِ بی‌خوابی در این پروژه توسط موسسات حمایتِ تحصیلی کانادا حمایت می‌شود و هزینه تحقیقات پروژه در مورد نقش خواب در حافظه از سوی شورای تحقیقات علوم طبیعی و مهندسی کانادا (NSERC) تامین می‌شود.

به‌علاوه Fonds de recherche du Québec – Santé از این پروژه حمایت کرده است.