مژگان رجبی
هاکی روی یخ به‌عنوان ورزش ملی کانادا شناخته می‌شود. طبق تعریف انجمن بین‌المللی تحقیقات هاکی SIHR، هاکی ورزشی است که در آن دو گروه از افراد اسکیت سوار به کمک چوب‌های مورب و بر روی زمینی از یخ سعی دارند دیسکی کوچک را به سمت دروازه‌های یکدیگر هدایت کنند و با عبور از خط دروازه گل به ثمر برسانند. این ورزش که هر ساله در کانادا در قالب لیگ ملی هاکی یا NHL برگزار می‌شود تماشاگران بسیاری را به خود جذب می‌کند؛ زیرا ورزشی بسیار هیجان‌انگیز، پرتحرک و برخورد است. با توجه به ماهیت کمی خشن و سریع هاکی، بازیکنان مجبور به پوشیدن لباس‌هایی سنگین هستند که از آن‌ها در برابر صدمات ناشی از این ورزش محافظت می‌کند. در ادامه سعی داریم شما را با این ورزش پرطرفدار آشنا کنیم.
تاریخچه هاکی
واژه هاکی احتمالا از واژه فرانسوی Hoquet به معنی عصای خمیده چوپان‌ها گرفته شده است. هاکی روی یخ در اواسط قرن نوزدهم در مناطق شرقی کانادا شکل گرفت. در مورد اینکه این بازی دقیقا در کجا متولد شد نمی‌‌‌‌‌‌‌توان به صورت قطعی نظر داد و شهرهای مونترال، ویندسور در نواسکوشیا و کینگستون در اونتاریو هر سه مدعی هستند که مهد هاکی بوده‌اند.
تاریخچه هاکی
واژه هاکی احتمالا از واژه فرانسوی Hoquet به معنی عصای خمیده چوپان‌ها گرفته شده است. هاکی روی یخ در اواسط قرن نوزدهم در مناطق شرقی کانادا شکل گرفت. در مورد اینکه این بازی دقیقا در کجا متولد شد نمی‌‌‌‌‌‌‌توان به صورت قطعی نظر داد و شهرهای مونترال، ویندسور در نواسکوشیا و کینگستون در اونتاریو هر سه مدعی هستند که مهد هاکی بوده‌اند.
تیم هاکی شم‌راک سال 1899( عکس: موزه مک‌کورد)
اما بنا به ادعای فدراسیون بین‌المللی هاکی روی یخ، در سال 1870 مردی از اهالی نواسکوشیا به نام جیمز کریگتون هاکی را به مونترال آورد و در آن زمان هاکی روی یخ با قوانین اولیه که قوانین هالیفاکس نامیده می‌شد به انجام می‌رسید. بعدها این قوانین اصلاح شد و نام آن به قوانین مک‌گیل تغییر یافت. در واقع می‌توان کریگتون را اولین فردی نامید که هاکی و قوانین آن را به شکل امروزی پیاده‌سازی کرد. اولین مسابقه رسمی هاکی که در آن افراد در قالب تیم شرکت کردند در سوم مارس 1875 انجام شد که در آن تیم کاپیتان کریگتون توانست تیم وکتوریا را با هدایت کاپیتان فرد تورنس و با نتیجه 2 گل شکست دهد. این اولین باری بود که هاکی بر روی زمین یخی (به نام rink) و در چارچوب قوانین مرسوم بازی می‌شد. در این بازی که در زمین ویکتوریا برگزار شد تکه چوبی مسطح و دایره‌ای شکل به‌عنوان توپ استفاده شد. این توپ بشقابی شکل و کوچک هاکی که امروزه از جنس پلاستک ساخته می‌شود به نام puck معروف است. دو سال بعد از این واقعه در 31 ژانویه 1987 دانشگاه مک‌گیل اولین تیم رسمی هاکی را سازمان‌‌دهی کرد و در تاریخ 27 فوریه همان سال نشریه مونترال گزت اولین سری از قوانین هاکی را منتشر کرد. در سال 1902 اولین مسابقات هاکی روی یخ در اروپا و در زمین کلوپ اسکیت کینگزبریج انگلستان به انجام رسید. در چهارم مارس 1905 تیم‌های بلژیک و فرانسه در مقابل یکدیگر قرار گرفتند و سه سال بعد از آن نیز فدراسیون بین‌المللی هاکی روی یخ با عنوان LIGH که بعدها به IIHF تغییر نام داد، شکل گرفت. لیگ ملی هاکی NHL نیز در دهه 1920 به آمریکا راه یافت و تیم‌های بسیاری از شهرهای بوستون، نیویورک، پیتسبورگ، شیکاگو، و دیترویت به این لیگ پیوستند. هرچند که در آن زمان تقریبا همه بازیکنان این تیم‌ها کانادایی بودند.
اولین قهرمانی هاکی در تاریخ را می‌توان به تیم کلوپ مک‌گیل اختصاص داد که در سال 1883 و در حاشیه کارناوال مونترال رخ داد. اولین انجمن ملی هاکی نیز با عنوان انجمن آماتور هاکی با شرکت نمایندگانی از کبک‌سیتی، مونترال و اتاوا در سال 1886 شکل گرفت. در سال 1890 نیز تیم‌های مختلفی اعم از دانشگاهی، ارتشی و کالج‌ها به اتحادیه هاکی اونتاریو پیوستند. اولین دوره مسابقات قهرمانی هاکی با عنوان کاپ استنلی به وسیله لرد استنلی فرماندار کل کانادا در 22 مارس 1893 به انجام رسید و تیم AAA از مونترال موفق شد در برابر 5000 نفر به مقام قهرمانی دست یابد. آخرین باری که مونترال موفق شد جام استنلی را به دست آورد در سال 1993 و با غلبه بر تیم لوس انجلس کینگز بود.
هاکی در کانادا
همانطور که گفته شد هاکی ورزش ملی زمستانی کانادا است و چون این ورزش در کانادا متولد شده کانادایی‌ها آن را کاملا متعلق به خود می‌دانند و زن و مرد و پیر و جوان در سطوح مختلف به این ورزش می‌پردازند و مسابقات آن نیز در کل کانادا پوشش داده می‌شود. می‌توان اینطور تعبیر کرد که هاکی متحدکننده کانادایی‌ها در عرصه‌های بین‌المللی و عامل اتحاد ملی آنان است. از آنجا که ورزش هاکی در کشورهای سردسیر طرفداران بیشتری دارد، آمریکا، روسیه، فنلاند و سوئد که همگی سرزمین‌هایی سردسیر هستند را می‌توان در سطح بین‌المللی به‌عنوان رقبای اصلی کانادا بر شمرد.
اولین قهرمانی هاکی در تاریخ را می‌توان به تیم کلوپ مک‌گیل اختصاص داد که در سال 1883 و در حاشیه کارناوال مونترال رخ داد. اولین انجمن ملی هاکی نیز با عنوان انجمن آماتور هاکی با شرکت نمایندگانی از کبک‌سیتی، مونترال و اتاوا در سال 1886 شکل گرفت. در سال 1890 نیز تیم‌های مختلفی اعم از دانشگاهی، ارتشی و کالج‌ها به اتحادیه هاکی اونتاریو پیوستند. اولین دوره مسابقات قهرمانی هاکی با عنوان کاپ استنلی به وسیله لرد استنلی فرماندار کل کانادا در 22 مارس 1893 به انجام رسید و تیم AAA از مونترال موفق شد در برابر 5000 نفر به مقام قهرمانی دست یابد. آخرین باری که مونترال موفق شد جام استنلی را به دست آورد در سال 1993 و با غلبه بر تیم لوس انجلس کینگز بود.
هاکی در کانادا
همانطور که گفته شد هاکی ورزش ملی زمستانی کانادا است و چون این ورزش در کانادا متولد شده کانادایی‌ها آن را کاملا متعلق به خود می‌دانند و زن و مرد و پیر و جوان در سطوح مختلف به این ورزش می‌پردازند و مسابقات آن نیز در کل کانادا پوشش داده می‌شود. می‌توان اینطور تعبیر کرد که هاکی متحدکننده کانادایی‌ها در عرصه‌های بین‌المللی و عامل اتحاد ملی آنان است. از آنجا که ورزش هاکی در کشورهای سردسیر طرفداران بیشتری دارد، آمریکا، روسیه، فنلاند و سوئد که همگی سرزمین‌هایی سردسیر هستند را می‌توان در سطح بین‌المللی به‌عنوان رقبای اصلی کانادا بر شمرد.
تماشاگران بسیاری برای دیدن مسابقات هاکی به ورزشگاه‌ها می‌روند
هفت تیم برتر کانادا به ترتیب مقام و افتخارات عبارت‌اند از Montreal Canadians ، Toronto maple leafs ، Vancouver canucks ، Calgary flames ، Edmonton oilers ، Ottawa senators و Quebec Nordiques که در ادامه، به اختصار توضیح مختصری در مورد افتخارات هر یک از این تیم‌ها خواهیم داد. تیم مونترال یکی از قدیمی‌ترین تیم‌های هاکی کانادا است که قبل از تاسیس لیگ ملی هاکی شکل گرفت و صاحب بیشترین جام قهرمانی نسبت به سایر تیم‌های کانادا است. بعد از تیم هاکی مونترال تیم تورنتو در مقام دوم و رقیب اصلی مونترالی‌ها است. تیم ونکوور از سال 1970 به عضویت لیگ ملی هاکی در آمد. تیم کلگری ترکیبی از تیم آلبرتا و ادمونتون است که پنج بار قهرمان مسابقات و دارنده لیگ هاکی غرب است. تیم ادمونتون نیز پنج بار در دهه هشتاد قهرمان جام استنلی شده است. تیم اتاوا در سال 1883 تاسیس شد و تنها یک بار به جام قهرمانی دست یافت و به مدت یک دهه در مسابقات حضور نداشت تا اینکه دوباره در سال 1990 به کورس رقابت بازگشت. و در آخر، تیم کبک که در حال حاضر منحل شده است، در گذشته ستارگانی در سطح ملی پرورش داده بود.
قوانین هاکی
قوانین هاکی طی سالیان دست‌خوش تغییراتی شد. طبق آخرین قوانین در کتاب رسمی قوانین IIHF که برای سال‌های 2014 تا 2018 تدوین شده، این بازی از سه ست بیست دقیقه ای تشکیل شده است. در بین هر ست 15 دقیقه استراحت در نظر گرفته می‌شود و در صورت لزوم، وقت اضافه و ضربات پنالتی نیز از طرف داور تعیین خواهد شد. این بازی مانند فوتبال و سایر بازی‌های تیمی دارای دو تیم رقیب است و آن تیمی که موفق شود بیشترین گل را به ثمر برساند برنده بازی خواهد بود. اگر در ست سوم دو تیم به تعداد مساوی گل زده باشند یک ست دیگر به بازی اضافه می‌شود. در این ست اولین گلی که از هر تیم به ثمر برسد موجب برنده‌شدن آن تیم خواهد شد. این قانون شباهت زیادی به قانون قدیمی گل طلایی در فوتبال دارد. همانطور که گفته شد، به توپ این بازی اصطلاحا puck گفته می‌شود که دیسکی سنگین با ضخامت یک اینچ و قطر سه اینچ است که باید قبل از شروع هر بازی آن را سرد کرد. بازیکنان در حال اسکیت‌کردن با چوب‌های هاکی می‌توانند توپ را به یکدیگر برسانند و با یک حرکت تیمی توپ را در دروازه کوچکی که به این منظور تعبیه شده است قرار دهند. طبق قوانین به هیچ عنوان نباید از دست یا پا برای جابه‌جایی توپ استفاده کرد. تنه‌زدن و به‌هم‌خوردن در این بازی مجاز است و همین عاملی برای تحرک و هیجان این بازی محسوب می‌شود. در هر ست تیم‌ها ملزم به جابه‌جایی زمین هستند و در صورت لزوم مربی‌ها در هر زمان از بازی می‌توانند بازیکنان خود را تعویض کند. در این بازی برای هر تیم، قدرت بدنی و سرعت بالا مهمترین عامل پیروزی آن تیم خواهد بود.
